Marmosetgiller

Vikipedi:Taksokutu
Marmosetgiller

Beyaz püsküllü maymun (Callithrix jacchus)
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Primates (Primatlar)
Alt takım: Haplorrhini - (Kuru burunlu maymunlar)
İnfra takım: Platyrrhini - (Yeni Dünya maymunları)
Familya: Callitrichidae - (Marmosetgiller)
Thomas, 1902
Sınıflandırma

Metne bakınız

Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Marmosetgiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Marmosetgiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.
Cüce ipek maymunu marmosetgiller en küçüğüdür.

Marmosetgiller (Callitrichidae veya Callitrichinae) Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) infra takımına ait bir familya. Sınıflandırılmaları hala tartışılmaktadır.

Familyanın üyeleri sadece Güney Amerika'da yaşayan, küçük, her şey yiyici (omnivor) maymunlardır. Familyanın 43 türü tanılmakta, bunlar 4 cinse bölünür: Tamarinler, arslan tamariniler, atlayan tamarinler ve marmosetler.

Özellikleri

Marmosetgiller küçük maymunlardır. Kuyrukları 15 – 44 cm uzunluğa varır ve böylece 12 – 35 cm olan vücutlarından daha uzundur. Ağırlıkları ise 100 - 600 Gram arası değişir.

Postaları yumuşak ve gür, bazı türlerde ipekimsidir. Renk çeşitliliği siyahtan, farklı kahverengi ve gri tonlarından sarıya ve beyaza kadar varır. Bazı türlerde sakal veya kafasında püskül gibi farklı özellikler de bulunur. Bacakları kollarında biraz uzun olur. Onları diğer yeni dünya maymunlarından farklı kılan ortak özellikleri pençeleridir. Pençeleri sayesinde dik ağaçların gövdesinde tırmanır ve hatta kafa üstü durabilirler.

Yayılım

Arslan Tamarini familyanın Amazon bölgesinde yaşamayan nadir cinslerinden biridir.

Marmosetgiller Orta- ve Güney Amerika'nın tropik ormanlarında yaşar. Çoğu türlere Amazonas bölgesinde, Ekvador'un doğusundan Bolivya'nın kuzeyine ve Brezilya'nın kuzeydoğusuna kadar varan bir coğrafyada raslanır.

Yaşam alanları genelde ormanlardır, ama bazı türler plantajlar'da ve bahçelerde yaşamaya da ayak uydurmakta.

Yaşam şekli

Bütün türler gündüz faaldir, geceleri ağaç kovuklarında veya sık yapraklı dallarda geçirirler. Hızlı ve çevik hayvanlardır. Yassı duran dalların üzerinde dört ayak üstünde yürür veya atlar, dik duran dallara pençeleri ile rahatlıkla tırmanırlar.

Marmosetgiller 2 ila 15 bireyden oluşan gruplar içersinde yaşar. Sosyal davranışları gayet iyi gelişmiştir. Geceleri birbirlerine yaslanarak uyur ve karşılıklı postlarını temizlerler. Hatta hiç karşılık beklemeden - çiftleşme amaçlı bile değil - birbirlerine yiyecek veririler.[1]

Aralarında farklı seslerle, yüz ifadeleri veya hareketlerle anlaşırlar.

Beslenme

Marmosetgiller hepçillerdir. Çoğunlukla meyve, nektar ve böcek ile beslenirler. Nadir olarak küçük omurgalılar veya kuş yumurtaları da yerler. Marmosetlerin özel çene yapısı, ağaç kabuğu kemirmelerini mümkün kılar. Böylece meyvenin kıt olduğu zamanlarda ağacın besinli suyuna ulaşırlar.

Üreme

İkizlerini sırtında taşıyan bir Pala bıyıklı tamarin.

130 - 150 gün kadar süren bir gebelikten sonra çoğunlukla ikiz doğar. Yavrular doğuşta gayet büyüktür. İkisi birden annenin ağırlığının %25ine ulaşırlar. Bütün grubun hem erkekleri hem dişileri yavruların bakımında yardımcı olur. Bütün gün yavrularla ilgilenir ve sadece emzirmesi için anneye verirler. Sadece atlayan tamarinde erkekler yavruları ancak 3 hafta sonra ilk kez kucağına alır. Yavrular bir ay sonra ilk kez başka şeyler yemeye başlar, birkaç ay sonra tamamen sütü bırakırlar. Yaşamlarının ikinci yılında ergenleşirler. İnsan bakımında yaşayan marmosetgiller 28 yaşına varabilir.

Sınıflandırma

Atlayan tamarin familyanın sınıflandırmasında en büyük sorundur.

Marmosetgiller 4 cinse bölünür: Tamarinler, Arslan tamarinileri, Atlayan tamarinler ve Marmosetler.

Diğerlerinden en farklısı atlayan tamarindir. Diğer yeni dünya maymunları gibi 3 moları vardır ve tek bir yavru doğurur. Bu farklarından dolayı bazen ayrı bir alt familyaya (Callimiconinae) veya hatta ayrı bir familyaya (Callimiconidae) koyulur. Ancak molekülergenetik araştırmalar onun marmosetlerle yakın akraba olduğunu gösterir ve şu soyağacını ortaya koyar:[2] 

Marmosetgiller (Callitrichidae)
  ├──Tamarinler (Saguinus)
  └──N.N.
       ├──Arslan maymuncukları (Leontopithecus)
       └──N.N.
            ├──Atlayan tamarinler (Callimico)
            └──Marmosetler (Callithrix))

Atlayan tamarin'in farklılığı şöyle açıklanabilir: Marmosetgiller cinsleri birbirlerinden bağımsızca teker teker üçüncü molarlarını kaybetmiştir. Atlayan tamarin ise diğerlerinden farklı olarak, tekrar tek yavru doğurmaya başlamıştır.[2]

Familyanın bugün 43 türü tanılır:[3]

Marmosetlerin 4 alt cinsi bazen ayrı cins olarak ta kabul ediliyor.

Kitaplar

Kaynakça

  1. ↑ J. M. Burkart, E. Fehr, C. Efferson und C. P. van Schaik: Other-regarding preferences in a nonhuman primate: Common marmosets provision food altruistically. In: PNAS 104 (50), 2007, 19762-19766. PDF
  2. 1 2 Geissmann (2003)
  3. ↑ Wilson & Reeder (2005)
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/18/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.