Cevad Memduh Altar

Prof. Cevad Memduh Altar (d. 1902 - ö. 23 Mart 1995), Türk müzik tarihçisi, eğitimci ve yönetici olarak cumhuriyet döneminin önde gelen aydınlarındandır.

Altar, liseyi İstanbul'da bitirdikten sonra 1922 yılında Almanya'ya öğrenim yapmaya gitmiş, Leipzig Devlet Konservatuarı'nda Hugo Hamann ile keman ve viyola; Johannes Merkel ile teori ve sanat tarihi çalışmıştır. Leipzig Konservatuarı'nı 1927 yılında bitirmiş, Türkiye'ye dönerek Müzik Öğretmen Okulu'nda teori (1927-32), Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nde sanat tarihi ve müzik tarihi (1932-36), Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu'nda sanat tarihi ve estetik (1950-70), Ankara Devlet Konservatuarı'nda sanat tarihi ve opera tarihi (1960-70), Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı'nda sanat felsefesi öğretmenliği (1983-93) yapmıştır. Ankara Devlet Konservatuarı'nın kuruluş çalışmalarına katılan (1935-37) Altar, eğitsel çalışmalarının yanı sıra, Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Şube Müdürlüğü (1934-43), Basın Yayın Dairesi Genel Müdürlüğü (1943-51), Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü (1951-54), Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü (1954-60) gibi görevlerde bulunmuş, 1967'de TRT'de program ve haber Genel Müdür Yardımcılığı görevinden emekli olmuştur.

UNESCO Türkiye Ulusal Komisyonu kurucu üyesi ve Sanat Eleştirmenleri Derneği (AICA) üyesi olan araştırmacı, Fransa'nın Officier d'Académie Nişanını, Federal Almanya'nın Schiller Madalyasını ve Türkiye'de Sevda-Cenap AND Müzik Vakfı'nın Onur Ödülü Altın Madalyasını almıştır. 1988 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Senatosu tarafından kendisine "Fahri Profesörlük" unvanı verilmiştir. İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın kuruluşunda görev alan Altar, 1986-93 yılları arasında bu vakfın yönetim kurulu üyesi olarak çalışmıştır.

Sanatçı, 1939-50 yılları arasında Ankara Radyosu'nda "Açıklamalı Müzik" programları hazırlamış, çok sayıda radyo ve TV programına müzik tarihçisi olarak katkıda bulunmuştur. 1930-95 arasında çeşitli dergi ve gazetelerde yüzlerce makalesi yayınlanan araştırmacının, Bach, Beethoven, Mozart, Chopin ve Türk bestecileri hakkında çok sayıda makalesi vardır. Varşova, Berlin ve Venedik Devlet Arşivlerinde müzik ve Türkiye ile batı ülkelerinin ilişkileri hakkında araştırmalar yapan sanatçı, Bizet'in Carmen ve Beethoven'in 9. Senfonisi üzerine incelemeler yazmıştır.

Altar'ın müzikoloji alanındaki özgün yaklaşımı daha çok, Opera Tarihi, Türkiye'de Opera, Sanat Felsefesi, Müzik Estetiği ve Bela Bartok üzerinedir.

Kitapları

• Goethe, Musiki Hayatı, İstanbul 1932.
• Goethe ve Sanatı, İstabul 1944.
• Georges Bizet ve Carmen Operası, Ankara 1948.
• Sanat Yolculukları, İstanbul 1953.
• Ludwig Van Beethoven, İstanbul 1953.
• Opera Tarihi, 4 Cilt, son basım:1982.
• 15. Yüzyıldan bu yana Türk ve Batı Kültürlerinin karşılıklı etkileme güçleri üzerine bir inceleme, Ankara 1984.
• Poul Hindemith ile Karşılaşmam, Ankara, 1984.

Çevirileri

• Armoni, Prof. Dr. Johannes Merkel'den, İstanbul 1929.
• Kontrpuan, Prof. Dr. Johannes Merkel'den İstanbul, 1930.
• Nora, Bebeğin Evi, Henrik İbsen, (monografik bir inceleme metni ile); İstanbul 1942; son basım: İstanbul 1977.
• John Gabriel Borkman, Henrik İbsen, (monografik bir inceleme metni ile), İstanbul 1951.

Ayrıca Altar'ın ölümünden önce tamamladığı ve henüz basılmamış üç kitabı daha vardır: Sanat Felsefesi (1987), Müzik Estetiği ve Müzikoloji (1990), Müzik Ağırlıklı Barok Sanat Üzerine Araştırmalar (1993).