Leipzig

Koordinatlar: 51°20′N, 12°23′E

Leipzig

Augustusplatz'da gece

Bayrak
Arma
Koordinatlar: 51°20′K 12°23′D / 51.333°K 12.383°D / 51.333; 12.383
Ulke Almanya Almanya
Eyalet Saksonya
Bağımsız şehir (Kreisfreie Städte)) Leipzig
Yönetim
 - Belediye başkanı Burkhard Jung (SPD)
Yüzölçümü
 - Kent 297,60 km2 (114,9 mi2)
Nüfus (31 Aralik 2011)
 - Kent 531.809
 - Şehir 996.100
 - Metropol 3.500.000
Zaman dilimi OAZD (+1)
 - Yaz (YSU) DAZD (+2)
Alan kodu 0341
İnternet sitesi: www.leipzig.de

Leipzig, Almanya'nin Saksonya eyâleti'ne bağlı 500.000 nüfusu aşkın büyük iki şehirden (diğeri Dresden) biridir. Leipzig Kuzey Alman Ovası'nın güney ucunda bulunmaktadır ve "Weisse Elster", "Pleisse" ve "Parthe" nehirlerinin kavşağında konumlanmıştır. Orta Saksonya eyaletinde aşağı Saksonya sınırında Halle şehri ile komşudur.

Şehir 1165'de berat alıp şehir statüsü kazanmıştır. Leipzig Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu döneminden başlayarak iki önemli ticaret yolu olan antik Via Regia ve Via Imperii yollarının kavşağı olmasından dolayı devamlı olarak Almanya'nın önemli ticaret merkezi olmuştur. Çok önemli üniversitesi dolayısıyla da Leipzig Avrupa'nın önemli bir eğitim, müzik, kültür ve kitap basım merkezi de olmuştur. II. Dünya Savaşı'nda sonra Leipzig komünist Doğu Almanya, Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin önemli şehirsel merkezi olmasına rağmen, dünyada kültürel ve ekonomik önemini kaybetmiştir.

1980'li yılların sonlarında Leipzig komünist rejimlerin orta ve Doğu Avrupa'da yıkılmalarında önemli rol oynamıştır. Bu olaylara yol açan ilk hareket Leipzig'de St. Nicolas Kilisesi'ndeki bir alasm barış ayininden sonra ortaya çıkmıştır.

Almanya'nın birleştirilmesinden sonra Leipzig şehri çok önemli değişmelere ssahne olmuştur. Bazi önemli komünist dönemi yapımı binaları yıkılmış ve diğer tarihsel binalar restore edilmiştir. Şehirde bir modern şehir kamusal taşıma enfrasturukturu geliştirilmiştir. Leipzig'in kültürel mirası olan Leipzig Operaevi, önemli lig futbol takımının stadyumu ve çok tanınmış modern hayvanat bahçesi ile Almanya'nın hayatına büyük katkısı olmuştur.

Amerikan Mercer adli işletme danışma firmalarından olan Mercer'in hazırladığı uluslararası "hayat kalitesi indeksi" anketlerinin sonuçlarına göre 2010'de Leipzig dünyada en iyi hayat yaşanabilen şehirler sırasında 68. sırayı almiştır.

Tarihçe

İsminin aslı

Leipzig İslav sözcüğü "Lipsk"'den gelmektedir ve "ıhlamur ağaçlarının bulunduğu yerleşke" anlamına gelmektedir.

Kuruluştan 19. yüzyıl sonuna kadar

Leipzig isminin ilk defa belgelerde görülmesi 1015'de "Merseburg" Piskoposu Thietmar'nin günlüklerinde bulunmaktadır. 1165'de Meissen Maragravi "II. Otto (Zengin Otto)" şehire ve şehirdeki pazarlara yazılı beratlar vermiştir. Leipzig ve bu şehirn ticareti Saks=onya Krallığı ve sonunda Almanya'nın tarihel gelişmesinin temelini oluşturmuştur. Ortaçağlarda başlatılan "Leipzig Ticaret Fuarı" dünyada halen ortada bulunan en eski tarihi olan ticaret fuarı olmuştur ve bu yıllık fuar dönemi uluslararası ticaret için önemli bir dış ticaret mevkii olmuştur.

Diğer bir yazılı belge Leipzig'de bulunan Pleisse Nehri üzerinde balık avlama hakları için berverilen beratlardır. Bunlardan ilki 1385'de Margrav Genç Dietrich'in St Thomas kilisesi ve manstırına balık avlama imtaiyazını veren berat belgesidir .[1]

Şehir içinde ve etrafında çok sayıda manastır kurulmuştur,., Bunlar arsında en enteresanları "Yalınayak Sokağı (Barfüssgässchen)" adının çıkmasına neden olan Benediktin Manastırı ve Ranstädter Steinweg (eski Via Regia) üzerinde kurulan ve günümüzde de hala bulunan sırf İrlandalı kesişlerin bulunduğu manastırdır.

1409'da Leipzig Üniversitesi kurulmuştur. Bu kurum Leipzig'in Alman hukuku çalışmaları merkezi ve şehrin bir kiatap basım merkezi olmasına yol açmıştır. Böylece Alman Yüksek Mahkemesi (Reichsgericht) ile Alman Milli Kütüphanesi'nin de Leipzig'de kurulmasına yol açmıştır. Üniversitenin önemli mezunlarından birisi 1461'de Leipzig'de doğan ve 1661-1666'da Leipzig Üniversitesi'nde okuyup çalışan filozof ve matematikçi Gottfried Leibniz'dir.

Leipzig şehir aydınlatmada da öncülük etmiştir. 24 Aralık 1701'den itibaren şehir sokakları, konulan 700 gaz yağı lamba ile ve şehrin istihdam ettiği ışık memurları tarafından düzenli bir şekilde yakılıp söndürülmeleri sağlanmıştır.

19. yüzyıl

Leipzig bölgesi Prusya, Rusya, Avusturya ve İsveç koalisyon güçleri ile Naployon'un Fransa İmparatorluk güçleri arasında yapılan çarpışmalara şahbne oldu. 1813'de yapılan Leipzig Muharebesi o zamanda ta İ. Dünya Savaşı'na kadar görülmeyen büyük uluslaraarası ordular birbirleriyle karşikarşıya gelip savaşmasına sahne oldu ve bu muharebeye "Leipzig Uluslar Muharebesi" adida verilmektedir. Bu muharebde yenilen Napolyon Bonepart Almanya'dan çekilmek zorunda kaldı ve sonunda Elba adasına sürülmesie neden oldu. 1913'de bu muharebenin 100. yılının kutlanması 1970'de birleştirilmiş Almanya tarfindna hazırlandı.

İlk Alman uzun mesafe demiryolu Saksonya başkenti Dresden ile Leipzig arasında yapıldı. Avrupa içinde genişleyen demiryolları ağı için orta Avrupa demiruyolu tarfiği ağ merkezi olarak Leipzig gelişti. Bunun için 1839'da Leipzig'de "Leipzizig Santral" tren garı kuruldu. Bu terminal istayon, biri Saksonya Kralı karşılamaları için Doğuda ve diğeri Almanya İmparatorunu karşılamak için batıda olan iki gayet büyük giriş salonu Avrupa'nın en şaşaalı istasyonlarından biri oldu.

19. yüzyılda Leipzig Almanya ve Saksonya Krallığı içinde gelişen liberalleşme hareketini merkezi oldu. İlk Alman işçi partisi, "Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein, ADAV" 23 Mayıs 1863'de Ferdinand Lassalle tarfindna Leipzig'de kuruldu. Bu kuruluş toplantısına Almanya'nın her tarfidnan katılan yaklaşık 600 işçi delegesi Almanya'nın yeni demiryolu ağının merkezi olan Leipzig'e trenle geldiler.

Leipzig şehri birden hızla büyümeye başladı ve nüfus 1 milyon kişiye yaklaşdi, Bu halkı barındırmak için büyük "Grunderzeit" bölgelri yapılaral doldu ve harpler arasında imar hareketi ve harpteki zararlar bu bölgeleri ortadan kaldıramadı.

20. yüzyıl

Leipzig yiuzyil başlarında pamuklu iplik eğirmede Avrupa'da en önde giden şehir oldu. Leipzing'dek yerleşik pamuklu iplik fabrikası olan "Leipziğer Baumwollspinnerei" 1907'da beşinci üretim salonunu açtığı zaman Avrupa'da en büyük pamuklu iplik fabrikası olmuştu. Bu fabrika 240.000 ıgle günde 5 miyon kilogramdan daha fazla pamuk ipliği üretilmekte idi.[2]

1930-1937 döneminde Leipzig Belediye başkanı olan Carl Friedrich Goerdeler Alamna Nazi Partisi ve bu partinin kurduğu hükümete baş muhalif idi. 1937'de istifa ettikten sonra yerine gelen Nazi Partisi üyesi olan belediye başkan yardımcısı önce şehirde bulunan Felix Mendelssohn heykelinin ikirdrip tahrip ettirmiştir ve 1936'da da Kristal Gece nümayişlerinde şehrin güzide mimarı yapılarından olan 1855'de Mağrıp stilli yapılmış olan Yahudi Sinagogu'nun tümüyle yıkılmasına göz yummuştur.

II. Dünya Savaşı süresindece Leipzing'de bulunan Alman (özellikle savaş teçhizatı) fabrikaları Nazi istilasından sonra toplanan binlerce angarya köle işçiyi fabrikalarında çalıştırmışlardır.

2. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru müttefiklerin hava bombardıman akınlarai Leipzig'e büyük zararlara yol açmıştır. Fakat komuş Dresden şehrine yapılan bombardıman akınları gibi şehrin merkezinin tümünü tahrip eden yangın bombaları akınını Leipzig şehri görmemiştir ve bombardıman zayiatı çok şiddetli olmakla beraber bombardımalar şehirin ortasını ancak bölük pörçük tahrip etmiştir.

Nisan 1945 sonlarında müttefik kara orduları Leipzig'e doğru yönelmişlerdi. 18 Nişan 'da Amerikan "2. Piyade Tümeni" ve "69. Piyade Tümeni" şehre girmeyi başardılar ve çok şiddetli bir şehir içi çarpışmalarından oluşan Nazi direnmesiyle karşılaştıktan sonra şehri ellerine geçirdiler. Bu şehir için çarpışmaları çok kere bloktab-bloka, apartımandan-apartımana karşikarşıya yakın döğüş halinde olmuştu..[3]

Temmuz 1945'de Amerikan orduları daha önceden tespit edilmiş bulunan Amerikan-Rus orduları işgal sınır çizgisi anlaşmalarına uyarak Leipzig'den çekildi ve Kızıl Ordu birlikleri şehri işgal ettiler.

Bundan sonra Leipzig Soviet Rusya'nın kurmuş olduğu Alamaya Demokratik Cumhuriyeti'nin en önemli şehirlerinden biri oldu.

20. yüzyılın ortalarında Leipzig Fuarı doğu-batı ticareti için çok önem kazandı. Şehrin güneyinde, Uluslar Muharebesi Anıtı civarında yapılanan Leipzig fuar binalarında oragnize edilen çeşitli fuarlar Doğu Avrupa'da kurulan ve Doğu Almanya'nın baş üyesi olduğu Começon ülkeleri ekonomik bloğu ile yapılan ticaret müzakereleri ve ticaret kontratlarının yapılması için baş ticaret merkezi oldu.

1983'de başlayan barış hareketinin merkezlerindne biri olan Leipzig'de Ekim 1989'da St Nicolas Kilisesi'deki akşam ayinde yapılan barış dualarından sonra Alamya'da Doğu Alman rejimine en ciddi kütle protestolara Pazaretsi günü başlamıştır. Bu protestolar ülkeye yayılarak Doğu Almanya;'nın sona ermesine yol açmıştır.[4]

Leipzig 2012 Yaz Olimpiyatlarai için Almanya'nın şehir adayı idi; fakat bu müraccat kabul edilmedi ve bu olimpiyatlar Londra'da yapıldı.

Coğrafya

Leipzig Almanya'da "Kuzey Avrupa Ovası"nın bir kısmı olan "Kuzey Alman Ovası"nın en güney tarafinda bulunan "Leipzig Ovası" içinde bulunur ve "Weisse Elster", "Pleisse" ve "Parthe" adli üç nehrin birbirine kavuştuğu bir mevkide kurulmuştur. Genellikle şehrin konumlandığı bölge, "Leipzig Nehir Kenari Ormani" gibi, biraz bataklik arazidir; fakat şehrin kuzeyinde bazı kireçtaşı alanları da bulunmaktadır. Burada genel manzara ovalıktır ama bazı moren ve drumlin tepecikleri de bulunmaktadır.

Şehir sınırları içinde bazı ormanlar bulunmakla beraber Leipzig etrafındaki bolge nispeten ormansızdır. 20. yy'da bu bölgede bazı açık kömür madenleri işletilmelerinden geriye büyük çukurlar kalmıştır. Bunların çoğunluğu göl veya gölete dönüştürülmektedir.

Leipzig Roma döneminden kalan, doğudan batıya ülkeyi kateden antik "Via Regiz - Kral Yolu" ile kuzeyden güneye uzanan "İmparatorluk Yolu - Via Imperii" yollarının kavşağında bulunmaktadır.

Ortaçağ'da Leipzig etrafı surlarla çevrili bir şehirdi. Günümüzde şehir merkezini çevreleyen "Çevre Yolu" bu eski surların yerine yapılmıştır ve surların nereden geçtiğini göstermektedir.

Semtler

Yerel idare açısından Leipzig 1992'den itibaren 10 şehir bölgesine bölünmüştür ve bunlar 63 semti ihtiva etmektedir. Bu semtlerin bazıları Leipzig ile birleştirmiş olan şehir merkezi uzağındaki dış köylerdir.

Şehir bölgeleri,[5] konumları ve komşu bölgelerle ilişkileri
Bölge Nüfus Alan
km² 		Nüufus
per km²
Merkez 49,562 13,88 3,570
Kuzeydoğu 41,186 26.29 1.566
Doğu 69,666 40.74 1,710
Güneydoğu 51,139 34.65 1,476
Güney 57,434 16.92 3,394
Güneybatı 45,886 46.67 983
Batı 51,276 14.69 3,491
Eski Batı 46,009 26.09 1,764
Kuzeybatı 28,036 39.09 717
Kuzey 57,559 38.35 1,501
Bölgeler ve Semtler
Delitzsch Jesewitz
Schkeuditz Rackwitz Taucha
Borsdorf Brandis
Markranstädt Markkleeberg Naunhof
Kitzen Zwenkau Großposna

İklim

Leipzig için iklim göstergesi[6]

Leipzig bir kıtasal karasal iklim gösterir. Yazları sıcaklık bazan 30 °C'u geçer (2010'da 10 gün); kışları ise çok kere 0 °C'nin altına düşer (2010'da 62 gün).[7] Almanya'nın sahilen uzak şehirlerinde olduğu gibi kışın düşen kar birkaç hafta ve hatta birkaç ay toprak üzerinde kalır.

Gözlemlerin başlamasından itibaren kaydedilmiş en sıcak gün 9 Ağustos 1992'de 38.8 °C ve en soğuk gün 14 Ocak 1987'de −24.1 °C olmuştur.[8]

Kardeş kentler

Resimler

Notlar

  1. ↑ http://www.neue-üfer.de/leipzig/pleisse_geschichte_fischerei.asp
  2. ↑ "History of the cotton mill".
  3. ↑ Stanton, Shelby, World War II Order of Battle: An Encyclopediç Reference to U.S. Army Ground Forces from Battalion through Division, 1939-1946 (Revised Edition, 2006), Staçkpole Books, p. 78, 139.
  4. ↑ "The day İ outflanked the Stasi". BBC. 9 October 2009. + video.
  5. ↑ Ortsteilkatalog der Stadt Leipzig 2008
  6. ↑ Geoklima 2.1
  7. ↑ http://www.leipzig.de/ımperia/md/content/12_statistik-und-wahlen/lz_jb2011.pdf
  8. ↑ LİM - Klimastatistik - Extremwerte
  9. ↑ "Leipzig - International Relations". © 2009 Leipzig City Council, Office for European and International Affairs. 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130910054430/http://www.leipzig.de/int/en/int_messen/partnerstaedte/.
  10. ↑ "Partner Cities". Birmingham City Council. http://www.birmingham.gov.uk/twins.
  11. ↑ "Brno - Partnerská města" (Cekce). © 2006-2009 City of Brno. 23 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110523100252/http://www2.brno.cz/index.php?nav02=1985&nav01=34&nav03=1010&nav04=1016&nav05=1249&nav06=1272.
  12. ↑ "Partner Cities of Lyon and Greater Lyon". 14 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111014094015/http://www.lyon.fr/vdl/sections/en/villes_partenaires/villes_partenaires_2/?aIndex=1.
  13. ↑ "Twinning Cities". City of Thessaloniki. 31 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090331054219/http://www.thessalonikicity.gr:80/English/twinning-cities.htm.
  14. ↑ "Frankfurt -Partner Cities". © 2008 Stadt Frankfurt am Main. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151016002520/http://www.frankfurt.de/sixcms/detail.php?id=502645.
  15. ↑ "Hanover - Twin Towns" (German). 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110927122321/http://www.hannover.de/de/buerger/entwicklung/partnerschaften/staedte_regionspartnerschaften/index.html.

Dış bağlantılar

Nüfuslarına göre Almanya'daki şehirler
1.000.000+
Berlin  · Hamburg  · Köln  · Münih
500.000+
Bremen  · Dortmund  · Dresden  · Düsseldorf  · Essen  · Frankfurt  · Hannover  · Leipzig  · Nürnberg  · Stuttgart
200.000+
100.000+
tam liste · belediyeler · metropol bölgeler · nüfusu 100.000'i aşan şehirler
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.