Google Chrome

Google Chrome

Geliştirici(ler)	Google
İlk yayınlanma	2 Eylül 2008)
Kararlı sürüm	54.0.2840.59 / 13 Ekim 2016)
Programlama dili	C++
İşletim sistemi	Android (4.0 ve sonrası) iOS (4.3 ve sonrası) Linux OS X (10.5 ve sonrası, sadece Intel) Windows (XP SP3 ve sonrası)
Platform	X86, X64, 32-bit, ARM (ARMv7)
Erişilebilirlik	53 dil desteği
Tür	Web tarayıcısı
Lisans	Ücretsiz sahipli yazılım (Google Chrome Hizmet Şartları[1])
Resmî sitesi	google.com/chrome

Google Chrome, Google tarafından geliştirilen bir ağ tarayıcısıdır. Adını çizgesel (grafiksel) kullanıcı ara yüzünden almaktadır. Microsoft Windows için geliştirilen beta sürümü ilk kez 2 Eylül 2008 tarihinde kullanıma sunulmuştur. Daha sonra Mac OS X ve Linux sürümleri de geliştirilmiştir.^[2][3][4]

Google Chrome'un temelini açık kaynak kodlu "Chromium" tasarısı oluşturur.^[5][6][7] Chromium tasarısı, özgür BSD Lisans altında yürütülmektedir. Chromium, açık kaynak kodlu ve özgür bir yazılım olduğu halde bu kodların, kapalı kaynaklı Google Chrome projesinde kullanılabiliyor olmasının nedeni BSD Lisansının esnekliğinden kaynaklanmaktadır.

Temmuz 2015 itibarıyla netmarketshare.com adlı internet istatistik aracının yaptığı araştırmaya göre, dünya genelinde %27'lik bir pazar payına sahiptir.

Tarihçe

Google'ın CEO'su Eric Schmidt Google Chrome' un çıkışından 6 yıl önce bağımsız bir tarayıcı yapma fikrine karşıydı. Google'ın küçük bir şirket olduğunu düşünüyor ve bu fikrin şirketi zedelemesini istemiyordu. Ancak şirket kurucuları Sergey Brin ve Larry Page birkaç Mozilla Firefox geliştiricisini işe alarak beta sürümünün oluşmasını sağladılar.

Duyurular

Orijinal duyuru tarihi 3 Eylül 2008 olan bu yeni tarayıcının özelliklerini ve nedenini açıklayan, Scott McCloud tarafından oluşturulan karikatür gazetecilere ve bloglara gönderilmiştir.^[8] Avrupa için hazırlanan kopyalar Philipp Lenssen'nin Google Blogoscoped'da yer almıştır^[9] 38 sayfalık karikatür 1 Eylül 2008 tarihinden itibaren sayfalarında yer almaktadır.^[10] Hemen ardında Google, Google Books adıyla karikatürleri kendi sitesinde yayınlamaya başladı.^[11] Ve resmi blogunda erken duyuru açıklamasıyla birlikte bundan bahsetti.^[12]

Beta sürümü

Microsoft Windows için Beta sürüm 2 Eylül 2008'de, 43 dilde kullanıma sunuldu. Google, diğer işletim sistemleri için de uygulamanın kısa zamanda tamamlanacağını ifade etmektedir.

3 Eylül'de, Slashdot haberlerinde;^[13] beta sürümdeki hizmet koşulları metninde yer alan bir pasaja dikkat çekildi. Buna göre hizmet koşulları kabul edildiğinde, Google'ye bütün içerikleri Chrome aracılığıyla elde edebileceği bir lisans sağlanmış oluyordu.^[14] Söz konusu metin genel Google hizmet koşullarından alınmıştı.^[15] The Register metni "Özlük haklarınız yanacak." şeklinde özetledi.^[16] Aynı gün, Google kullanılan metnin diğer Google ürünlerinden alındığını belirterek eleştirileri yanıtladı ve söz konusu pasajı hizmet koşullarından kaldırdı.^[17] Google ayrıca bu değişikliğin daha önce Google Chrome kullanmaya başlayanlar içinde geçerli olduğunu ekledi.^[18]

Google Chrome'un ilk sürümü Acid1 ve Acid2 testlerinden geçmiştir fakat Acid3 testi uygulanmamıştır; Ne var ki, aldığı puan 78/100, Internet Explorer 7 ve Firefox 3'den daha yüksektir. Ayrıca Acid3 testini birkaç defa tekrarlandığında 76-79/100 arası farklı sonuçlar veren ilk tarayıcıdır.^[19]

Tasarım

Öncelikli tasarlanma amaçları, varolan görüntüleyiciler arasında güvenliği geliştirmek, hız ve kararlılığı sağlamak. Bunlarla birlikte geniş bir kullanıcı arayüzü değişimi yapılmıştır.^[11] Chrome, Google ve Netscape gibi diğer üçüncü parti yazılımlardan oluşan 26 farklı kod kütüphanesinden oluşturulmuştur.^[20]

Güvenlik

Chrome periyodik olarak iki adet karalisteyi (phishing ve malware) güncellemektedir. Ve kullanıcılar zararlı siteleri ziyaret etmeyi denediklerinde onları uyarır. Bu hizmet diğer kullanıcılar tarafından, "Google Safe Browsing API" adıyla anılan kamuya açık alan vasıtasıyla kullanılabilmektedir. Bu listelerin oluşturulma sürecinde Google ayrıca, zararlı yazılım uygulamaları bulunduran site sahiplerinin listesini bildirmektedir.^[11]

Chrome'daki her sekmenin bir oyun alanıyla (sandbox) sınırlanmış kendine ait bir süreci vardır; böylece "kötü niyetli yazılımların kendini yüklemesinin" ve "bir sekmede olanların diğer sekmeyi etkilemesinin" önüne geçilmiş olur. En düşük yetki ilkesi gereğince, süreçlerin dosya yazma ve hassas bölgelerden (ör. belgeler, masaüstü) okuma hakları elinden alınmıştır —Windows Vista üzerinde Internet Explorer 7 tarafından kullanılan "Güvenli Kip"te olduğu gibi. Sandbox Takımı "mevcut olan bu süreç sınırlandırmasını alıp bir hapishaneye çevirdiklerini" söylüyor^[21]. Örneğin, bir sekmede çalışan kötü niyetli bir yazılım kredi kartı numaralarını sezemez, fare ile etkileşime geçemez, "Windows'a açılışta bir programı çalıştırmasını" söyleyemez ve sekme kapatılır kapatılmaz sonlandırılır. Bu, iki katmanlı (kullanıcı ve oyun alanı) güvenliğin olduğu ve oyun alanının yalnızca kullanıcı tarafından başlatılan isteklere cevap verebildiği basit bir bilgisayar güvenlik modelini şart koşar.

Adobe Flash Player gibi eklentiler sekmelerden farklı olarak yapılanmıştır, kendi oyun alanlarına (sandbox) sahip değildirler. Eklentiler genellikle tarayıcının genel seviyesinin üzerinde bir güvenliğe ihtiyaç duyar. Eklentiler saldırıların etkilerini azaltmak için, belli bir iletişim içerisinde sekme dahilinde düşük öncelikli ayrı işlemler olarak çalışırlar. Fakat eklentilerin en düşük öncelik prensibine uygulayabilmesi için bu yazılım mimarisi içinde çalışabilecek şekilde düzenlenmesi gerekir..^[11]

Chrome Netscape Plugin Application Programming Interface 'i (NPAPI) desteklemekte^[22][23], ancak gömülü ActiveX kontrollerini desteklememektedir.^[23]

Java 6.10 uygulamalarını desteklemektedir.^[24]

Chrome; özel tarama özelliği olan Incognito mod desteği sağlamaktadır. Bu özellik tarayıcının herhangi bir tarih tarama bilgisi cookies depolamaksızın web sitelerini ziyaret etmesini sağlar. Bu özel tarama özelliği Apple Safari ve Internet Explorer 8'in son beta versiyonundaki ile benzerdir.^[25]

Google Chrome 4'ün Acid3 test sonucu.

Kullanıcı arayüzü

Kullanıcı arayüzü temel olarak geri, ileri, yenile, yer imi, git ve iptal opsiyonlarını içerir. Bu opsiyonlar Safari ile benzerdir. Ayarların lokasyonu ise Internet Explorer 7/8 ile benzeşmektedir. Minimize, maksimize ve pencereyi kapatma butonlarında ise Windows Vista temel alınmıştır.

Pencere en geniş olarak açılmadan, askı çubuğu unvan çubuğu standart pencerelerin altında doğrudan görünür. Tam ekrana alındığında, başlık çubuğu yok olur ve sekme çubuğu yerine ekranın en üst kısmı gösterilir. Internet Explorer ya da Firefox gibi tam ekran modunda işletim sistemi arayüzünü tamamen saklayan tarayıcıların aksine, Chrome sadece normal bir Windows uygulaması gibi tam ekrana alınabilir. Ek olarak, Windows görev yöneticisi, sistem tepsisi ve başlangıç menüsü bağlantıları "her zaman gizle" ayarına rağmen hala yer alır.

Tab sekmeleri Chrome kullanıcı arayüzünün öncelikli bileşenidir ve pencerenin altında kontrol edilmektense, üstüne yerleştirilmiştir (Opera gibi). Bu ayrıntı, varolan windows tabanlı ve tab uygulaması içeren pek çok görüntüleyiciye zıttır. Sekmeler şeffaf biçimde pencerenin istenilen yerine, sürükleme yoluyla trasfer edilebilmektedir. Her sekmenin, omnibox (URL box) dahil kendine ait kontrolu bulunmaktadır.^[11]

Varsayılan olarak, diğer browserlarda olan ve ekranın altında yer alan durum çubuğunun (status bar) aksine, durum çubuğu görüntülenmemektedir. Fakat, kursör bağlantının üzerine geldiğinde, bağlantının adresi ekranın sol alt köşesinde görüntülenir.

Değerlendirme

The Daily Telegraph'dan Matthew Moore, programı ilk inceleyenlerden biri olarak şu değerlendirmeyi yapmıştır: "Google Chrome göz alıcı, hızlı ve etkileyici yeni özelliklere sahip fakat henüz Microsoft'u tehdit eden bir rakip değil."^[26]

Microsoft'dan yapılan açıklama: "Chrome tarafından gelen tehdit önemsenmemektedir" ve "pek çok insanın Internet Explorer 8'i kabulleneceklerini tahmin etmekteyiz."^[27] Opera Software: "Chrome, en büyük uygulama platformu olarak Web'i güçlendirecektir."^[27] Mozilla ise Chrome'un web tarayıcı pazarına girmesinin sürpriz olmadığını ve Chrome'un Firefox'un rakibi olma gibi bir hedefi olmadığını belirtmektedir. Dahası bu durumun Google'ın, Firefox'u finanse etmesinde etkili olmaması gerektiğini söylemektedir.^[28][29]

Chrome'un dizaynı, masaüstü ile internet tabanlı geliştirilen bilgisayar teknolojisi (cloud computing) arasında köprü kurmaktadır. Başlat, veya Hızlı Başlangıç menüleri içinde bulunan butonları kullanarak, web sayfası ve çeşitli web uygulamalarına ulaşmak için masaüstü oluşturmanıza izin veriyor, neyin PC içinde, neyin online işlem olduğu konusundaki çizgiyi bulanıklaştırıyor. Örneğin, benGoogle Maps için bir masaüstü kısayolu oluşturdum. Web uygulaması için bir kısayol oluşturduğunuzda, Chrome tüm araç çubuklarından ve sekmelerden arınmış durumda, Size bir web uygulaması veya web sayfasından daha çok bir masaüstü uygulaması hissi vermektedir.

—  PC World^[30]

Gizlilik

Kullanıcılar, Chrome içinde veri toplaması konusunda (privacy) seslerini yükseltmektedir. Omnibar's auto-suggest özelliği, girilen anahtar sözcükleri Google'a veri olarak göndermektedir. Google yaptığı açıklamada, gönderilen verilerin yaklaşık %2'nin bilgisayarın IP adresleriyle birlikte depolandığını açıklamıştır. Google ayrıca, kullanıcıların auto-suggest özelliğini kapatmayı ya da kimlik saklamayı (Incognito) tercih edebileceklerini ifade etmektedir.^[31]

Güvenlik açıkları

Çoklu güvenlik uzmanları, otomatik dosya indirme özelliğinin, Google Chrome ile varsayılan olarak ayarlanmış biçimde gelmesini eleştirmektedir. Bu durumun saldırganlar tarafından kötü amaçlı yazılım yüklemede kolayca kullanılabileceğini tartışmaktalar.^[32]

Kaynakça

1. Google Chrome Hizmet Şartları
2. Pichai, Sundar (2008-09-01). "A fresh take on the browser". Google Blog. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151211005447/https://googleblog.blogspot.com/2008/09/fresh-take-on-browser.html. Erişim tarihi: 2008-09-01. 
3. "Google Chrome update: First screenshot, and live-blog alert". CNet. 2008-09-01. http://news.cnet.com/8301-17939_109-10030025-2.html. Erişim tarihi: 2008-09-02. 
4. Associated Press (September 2008). "Google launches Chrome web browser". 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100909155404/http://www.cbc.ca:80/technology/story/2008/09/01/google-browser.html. Erişim tarihi: 2008-09-02. 
5. Google Chrome ile Chromium arasındaki farklar
6. Google unveils Chrome source code and Linux port
7. dev.chromium.org
8. Scott McCloud (2008-09-01). "Surprise!". Google Blogoscoped. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151106172209/http://smccloud.livejournal.com/15488.html. Erişim tarihi: 2008-09-01. 
9. Philipp Lenssen (2008-09-01). "Google Chrome, Google’s Browser Project". 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150624232315/http://blogoscoped.com:80/archive/2008-09-01-n47.html. Erişim tarihi: 2008-09-01. 
10. Philipp Lenssen (2008-09-01). "Google on Google Chrome - comic book". Google Blogoscoped. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150618214149/http://blogoscoped.com:80/google-chrome/. Erişim tarihi: 2008-09-01. 
11. "Google Chrome". Google Books. 2008-09-01. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151117075518/http://www.google.com/googlebooks/chrome/. Erişim tarihi: 2008-09-02. 
12. Scott McCloud and Google Chrome team (2008-09-01). "Google Chrome By the Google Chrome team, comics adaptation by Scott McCloud". Google Books. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151126115018/https://books.google.com/books?id=8UsqHohwwVYC&printsec=frontcover. Erişim tarihi: 2008-09-01. 
13. Reading Google Chrome's Fine Print, Slashdot 
14. "By submitting, posting or displaying the content you give Google a perpetual, irrevocable, worldwide,kamil, royalty-free, and non-exclusive license to reproduce, adapt, modify, translate, publish, publicly perform, publicly display and distribute any content which you submit, post or display on or through, the services." Google's EULA Sucks, tapthehive.com, http://tapthehive.com/discuss/This_Post_Not_Made_In_Chrome_Google_s_EULA_Sucks 
15. Google Terms of Service
16. Burned by Chrome
17. "Google Chrome Terms of Service (English)". 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120522233536/https://www.google.com/chrome/eula.html?hl=en. Erişim tarihi: 2008-09-04. 
18. Google Amends Chrome License Agreement After Objections, PC World, 2008-09-03, http://www.pcworld.com/businesscenter/article/150637/google_amends_chrome_license_agreement_after_objections.html, erişim tarihi: 2008-09-03 
19. Hoffman, Harrison (2008-09-02). "Chrome tops IE, Firefox in Acid3 test". CNET News. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121215051842/http://news.cnet.com/8301-17939_109-10030962-2.html. Erişim tarihi: 2008-09-03. 
20. Code reuse in Google Chrome Browser
21. Google (2008-09-01). "Google Chrome". http://www.gamesforthebrain.com/google-chrome/26. Erişim tarihi: 2008-09-03. 
22. "Chrome Supports NPAPI (Netscape Plugin Application Programming Interface)". Wearechrome.com. 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090903061042/http://wearechrome.com:80/index.php?topic=15.0. Erişim tarihi: 2008-09-03. 
23. Google Chrome FAQ for web developers
24. "Java and Google Chrome". Java.com. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151224002859/http://java.com/en/download/faq/chrome.xml. Erişim tarihi: 2008-09-06. 
25. "Explore Google Chrome Features: Incognito Mode". 2008-09-02. 28 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111128105826/http://www.google.com/support/chrome/bin/answer.py?hl=en&answer=95464. Erişim tarihi: 2008-09-04. 
26. Moore, Matthew (2008-09-02). "Google Chrome browser: Review of reviews". Daily Telegraph (Telegraph Media Group). http://www.telegraph.co.uk/connected/main.jhtml?xml=/connected/2008/09/03/dlchrome103.xml. Erişim tarihi: 2008-09-04. 
27. The Associated Press: Google polishes product line with Chrome browser
28. John's Blog, Thoughts on Chrome & More
29. PC Pro: News: Mozilla: Google's not trying to kill us
30. http://www.pcworld.com/article/150579/google_chrome_web_browser.html
31. "Google's Omnibox could be Pandora's box". 2008-09-03. http://news.cnet.com/8301-13860_3-10031661-56.html?tag=txt. Erişim tarihi: 2008-09-04. 
32. Ryan Naraine (2008-09-02). "Google Chrome vulnerable to carpet-bombing flaw". ZDNet. 27 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100227022028/http://blogs.zdnet.com:80/security/?p=1843. Erişim tarihi: 2008-09-03. 

Dış bağlantılar

• Google Chrome ana sayfası
• Google Code'da Chromium proje sayfası
• Google Chrome ile Chromium arasındaki farklar
• Google Chrome'da resmi Google Blog makalesi
• Google Chrome çizgi romanı