Danıştay (Türkiye)

Türkiye Cumhuriyeti
Danıştay Başkanlığı
Kuruluş 10 Mayıs 1868) (1868-05-10)
Tür İdari yargı
Yasal statü Yüksek mahkeme
Konum
Başkan Zerrin Güngör
Başsavcı Halil Yılmaz
Başkanvekili Namık Kemal Ergani (İdari)
Mehmet Solgun (Vergi)
Genel Sekreter Abdurrahman Gençbay
Önemli kişiler Mithat Paşa
Ana organ Genel Kurul
Bütçe 125.072.000 (2017)[1]
Resmî site danistay.gov.tr
Eski adı Şura-yı Devlet
Danıştay, Ankara

Danıştay; Türkiye Cumhuriyeti'nin yürütme organlarına yardımcı bir inceleme, danışma ve karar organı olup yönetimin yargı yoluyla denetlenmesi görevini yapan bir yargı kuruluşudur. Danıştay 14 dava dairesi 1 idari daire olmak üzere toplam 15 daireden oluşur.

Tarihçe

Gülhane Hattı Hümayunu ile Osmanlı tebaasının din ve mezhep farkı gözetilmeksizin can, mal, ırz ve namus gibi tabi haklarının kanun teminatı altına alınacağı devletçe vaat edilmiş, böylece yeni bir hukuk devletinin temel prensipleri ortaya konmuş, idarenin (devletin) de hukuk kurallarına uyması gerekliliği Osmanlı’da kabul edilir bir fikir haline gelmiştir.

Bu dönemde, II. Mahmut tarafından 1837 yılında Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye adında ve günümüz Danıştay’ı ile Yargıtay’ının temelleri olan bir yüksek mahkeme kurulmuş; daha sonra 1868 yılında Sultan Abdülaziz döneminde bu yüksek mahkeme (Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye) ikiye ayrılarak Şura-yı Devlet adıyla Danıştay ve Meclis-i Ahkâm-ı Adliye adıyla Yargıtay kurulmuş; böylelikle, yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır. Bu iki yargı organından Şura'yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idarî uyuşmazlıklara çözüm getirme şeklinde hem "kanun tasarı hazırlama" hem "yargı" görevi olarak iki görev verilmişken, Divan­ı Ahkâm­ı Adliye'ye ise yalnızca "yargı" görevi verilmiştir.

Padişah Abdülaziz'in 10 Mayıs 1868 günlü nutkuyla fiilen çalışmaya başlayan Şurayı Devlet'in "Kavanin ve nizamat layihalarını tetkik ve tanzim, mesalihi mülkiyeyi tetkik, hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis deaviyi rü'yet ve memurini devletin tahkik ahvaliyle, muhakemelerini icra" görevlerini yerine getirmek üzere kurulmuştur. "Hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis davaları" görmek ve çözümlemek görevi, 1876 Kanuni Esasisi ile genel mahkemelere bırakıldığından, İmparatorluk Danıştayının yargısal görevi çok sınırlı kalmıştır.

İmparatorluk döneminde 54 yıl görev yapan Danıştay, 4 Kasım 1922 tarihinde İstanbul’daki bütün merkez kuruluşlarının TBMM Hükümetinin idaresine geçmesiyle 669 sayılı kanunla yeniden düzenlenip, 6 Temmuz 1927 tarihinde çalışmaya başlamıştır. 669 sayılı Kanuna göre Danıştay, üç idari bir dava dairesi olmak üzere, dört daireden oluşmaktaydı.

1961 Anayasası, mahkemelerin ve hakimlerin bağımsızlığını hem yasama ve hem de yürütme organlarına karşı koruyabilmek için gerekli hükümleri öngörmekte idi. Bu Anayasanın 114. maddesinde, "İdarenin hiçbir eylem ve işlemi yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz" denilmiş ve 1982 Anayasası ile bazı kısıtlamalar getirilmişse de, temel ilke korunmuştur.

1982 yılında ayrıca, ilk derece idari yargı mercileri olan idare ve vergi mahkemelerinin kurulmasıyla, idari yargı örgütünün kuruluşu tamamlanmıştır. Bu gün Danıştay, bu mahkemelerin üzerinde bir temyiz mercii olarak yargı görevine devam etmektedir.

10 Şubat 2011 tarihinde Danıştay'ın daire sayısı 13'ten 15'e, üye sayısı ise 95'ten 156'ya çıkarıldı. 2014 yılında ise daire sayısı 15'ten 17'ye, üye sayısı ise 156'dan 195'e çıkarıldı. 2016 yılında üye sayısı 116'ya daire sayısı ise 15'e düşürüldü.

Yapısı

Danıştay, Türkiye'nin 6 yüksek yargı organından birisidir. 14'ü dava, biri idari daire olmak üzere toplam 15 daireden oluşmaktadır.[2]

Anayasa'da öngörülen Yüksek Mahkemelerden biri olan Danıştay, Anayasa'nın 155. maddesine göre, yönetimin yargı yoluyla denetlenmesinde etkin ve önemli görev yapan bir yargı kuruluşu olmanın yanı sıra, yürütme organına yardımcı bir inceleme, danışma ve karar organıdır.

Bugün Danıştayın idari görevleri ile yargı görevi birbirlerinden kesin olarak ayrılmış ve her iki görevi yürütecek daireler birbirinden tamamen ayrı olarak kurulmuşlardır. Yönetimin yargı yoluyla denetlenmesi görevini, idare ve vergi mahkemeleriyle birlikte, Danıştayın dava daireleri yürütmektedir.

Günümüzde Danıştay, 1982 yılında yürürlüğe giren 2575 sayılı Danıştay Kanununa göre örgütlenmiştir. Bu Kanuna göre Danıştay, onbeşi dava, ikisi idari olmak üzere onyedi daireden oluşmaktadır. Bugün Danıştayda, Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeler olarak, 168 yüksek mahkeme hakimi görev yapmaktadır.

Danıştayda, Daire başkan ve üyeleri haricinde, dava dosyalarını inceleyerek daire veya görevli kurullara gerekli açıklamaları yapmak, tutanakları hazırlamak, dava hakkındaki görüşlerini daire veya kurula bildirmek ve karar taslaklarını yazmakla görevli tetkik hâkimleri ile davalar hakkında hukukî mütalaalarını bildirmekle görevli savcılar da görev yapmaktadır.

Danıştay Başkanları

Danıştay Eski Daire Başkanları

Danıştay mevcut yönetimi

Görevi Adı Seçildiği tarih Bitiş tarih Danıştay'a seçildiği tarih Emeklilik tarihi
Başkan Zerrin Güngör 18 Temmuz 2013 18 Temmuz 2017 12 Haziran 2008 20 Mart 2020
Başsavcı Halil Yılmaz 10 Mart 2016 4 Mayıs 2018 3 Mart 2011 4 Mayıs 2018
Başkanvekili (İdari) Namık Kemal Ergani 2 Ekim 2014 2 Ekim 2018 12 Haziran 2008 30 Eylül 2021
Başkanvekili (Vergi) Mehmet Solgun 12 Eylül 2013 12 Eylül 2017 21 Mayıs 2010 1 Nisan 2026
Genel Sekreter Abdurrahman Gençbay 4 Nisan 2016 - 25 Aralık 2014 25 Temmuz 2028
1. Daire Başkanı İlyas Arlı 21 Eylül 2012 21 Eylül 2020 15 Nisan 2009 1 Ocak 2026
2. Daire Başkanı Ercan Ahi 21 Eylül 2016 21 Eylül 2020 24 Şubat 2011 12 Nisan 2028
3. Daire Başkanı Mehmet Ali Samur 21 Eylül 2016 21 Eylül 2020 24 Şubat 2011 11 Şubat 2023
4. Daire Başkanı Enver Kaya 2 Ağustos 2016 2 Ağustos 2020 24 Şubat 2011 15 Mart 2029
5. Daire Başkanı Fethi Aslan 2 Ağustos 2016 2 Ağustos 2020 24 Şubat 2011 23 Ekim 2028
6. Daire Başkanı Habibe Ünal 4 Nisan 2011 25 Temmuz 2018 10 Şubat 2004 25 Temmuz 2018
7. Daire Başkanı Ali Atagün 4 Ekim 2010 4 Ekim 2018 20 Eylül 2004 26 Ocak 2019
8. Daire Başkanı Yüksel Öztürk 22 Kasım 2012 22 Kasım 2020 21 Haziran 2008 15 Nisan 2027
9. Daire Başkanı Hatice Ceyda Kerman 22 Ocak 2013 22 Ocak 2017 19 Ocak 2005 16 Mayıs 2019
10. Daire Başkanı Tülün Özdemir 12 Mart 2015 2 Haziran 2018 15 Nisan 2007 2 Haziran 2018
11. Daire Başkanı Cem Erbük 3 Mart 2016 3 Ağustos 2019 19 Ocak 2005 3 Ağustos 2019
12. Daire Başkanı İrfan Eroğlu 10 Mart 2016 10 Mart 2020 24 Şubat 2011 26 Ekim 2028
13. Daire Başkanı Nevzat Özgür 1 Mart 2012 10 Mart 2020 3 Şubat 2009 15 Ocak 2025
14. Daire Başkanı Levent Artuk 15 Mart 2011 15 Mart 2019 10 Eylül 2003 10 Nisan 2019
15. Daire Başkanı Kırdar Özsoylu 7 Mart 2011 7 Mart 2019 10 Şubat 2004 16 Kasım 2020

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

  1. ↑ "2017 Yılı TBMM Bütçe Görüşmeleri". tbmm.gov.tr. 6 Aralık 2016. 14 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/e6xfH. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
  2. ↑ http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2575.pdf Danıştay Kanunu md.13 (2/12/2014 tarihli ve 6572 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ondördü” ibaresi “on beşi”, “biri” ibaresi “ikisi” ve
    “onbeş” ibaresi “on yedi” şeklinde değiştirilmiştir.)

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/5/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.