Dar-ül Hikmet-ül İslamiye
Dâr-ül Hikmet-il İslamiye, 12 Ağustos 1918 tarihinde VI. Mehmed Vahîdüddin ve Şeyhülislam Musa Kazım Efendi zamanında "Bab-ı Meşihat" (şeyhülislamlık) dairesine bağlı olarak açılmış,[BKNZ: http://www.risaletashih.com/index.php/tashih-cesitlemeleri/117] "Yüksek İslam Şurası" benzeri dini teşkilattır.
9 aza ve 1 reis olmak üzere 10 kişiden oluşmakta, bir de kâtip bulunmaktaydı. 1918'den 1922'ye kadar 4 yıl faaliyetlerini sürdürmüş, toplam 28 kişi azalık yapmıştır.
Her biri üç azadan meydana gelen üç komisyon (kelam, fıkıh ve ahlak) bulunmaktaydı. Buraya tayin olunan azalar, bu üç komisyondan birine girebilecek kariyere sahip kişilerin arasından seçilirdi. Komisyonlar kendilerine gelen meseleleri müzakere eder ve karara bağlarlardı.
Teşkilatın görevi, devlet içinde ve İslam aleminde ortaya çıkan dini meselelere çözümler bulmak, yabancıların veya müslüman vatandaşların sorularına gerekli cevapları vermek ve halkı dini konularda aydınlatmaktı. Bunun dışında İslam aleyhindeki her türlü gelişme için kurumlar yazılı olarak uyarılıyor ve resmi müracaatlar yapılıyordu. Basında İslam aleyhinde yazı yazan yazarlara gerekli cevaplar veriliyor hatta cezalandırılmaları için Dahiliye nezaretine müracaat ediliyordu. Ayrıca "Ceride-i İlmiye" adında bir mecmua yayınlanıp dağıtılıyordu.
Reis ve azalar başlangıç itibariyle aşağıdaki gibidir, daha sonra değişikliklere uğramıştır.
REİS: Fetva emini Ali Rıza efendi
AZALAR:
1-Said Nursi (Risale-i Nur Külliyatı'nın müellifi)
2-Arapgirli Hüseyin Avni (medrese-i Süleymaniye ilm-i kelam ders-i âmmı),
3-Bergamalı Cevdet Bey (tefsir-i şerif müderrisi),
4-Ders-i Amm Şevket Bey (ilm-i nefis ve ahlâk müderrisi),
5-Elmalılı Ahmet Hamdi (mantık ders-i âmmı),
6-Şeyh Beşir (fuzela-yı mütehayyizeden Halep mebusu),
7-Şeyh Bedreddin (Şam ulemasından),
8-Haydarîzâde İbrahim (senedât-ı hakaniye şer'i memuru),
9-Mustafa Tevfik (Amasya müftüsü),
Baş Katip:
Mehmet Akif (dar-ül hilafet-i âliyye müderrisi, edebiyat-ı Türkî müderrisi ve Sebil-ür Reşad baş muharriri)
Kurucu üyeler ve sonraki azalar arasında Çaykaralı Hacı Ferşad Efendi (1863-1930), İsmail Hakkı İzmirli (1869-1946), Mustafa Sabri Efendi, Nasuhizade Mustafa Asım Yörük Efendi(vefatı:1943)ve Fetva Emini Muğlalı Ali Rıza Efendi (1861-1943) de bulunmaktadır.
Kaynak
- Sadık Albayrak, Son Devrin İslam Akademisi, Dâr-ül Hikmet-il İslamiye, İstanbul, 1973