Denebola

Koordinat: 11s 49d 03,57834sn; +14º 34' 19,4090″

Denebola
Aslan takımyıldızı'nın sınırlarını ve yıldızların konumlarını gösteren diyagram


β Leonis'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi
Dönem J2000.0
Takımyıldız Aslan
Bahar açısı (α) 11s 49d 03,57834sn[1]
Yükselim (δ) +14° 34′ 19,4090″[1]
Galaktik enlem 70,80082613[2]°
Galaktik boylam 250,64219198[2]°
Görünür parlaklık  (V) 2,13[1]
Görünür parlaklık  (B) 2,23[1]
Görünür parlaklık  (J) 1,85[1]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
A3Va[1]
U-B Renk ölçeği 0,07[3]
B-V Renk ölçeği 0,09[3]
R-I Renk ölçeği 0,02[3]
Değişen yıldız türü DSCTC[4]
Gökölçümsel nitelikleri
Dikey hız (Rv) -0,20 ± 0,50[1] km/sn
Iraklık açısı (π) 90,91 ± 0,52[5] mys
Uzaklık36[5] Iy
mutlak parlaklık (V) 1,93[2]
Özdevinim nitelikleri
Bahar açısı payı (μ) -497,68 ± 0,87[5] mys/y
Yükselim payı (μ) -114,67 ± 0,44[5] mys/y
Fiziksel özellikler
Kütle (m) 1,75[6] M⊙
Yarıçap (r) 1,728[6] R⊙
Aydınlatma gücü 15[6] L⊙
Yüzey kütleçekimi (log g) 4,0[7] cgs
Etkin sıcaklık 8.500[7] K
Metallik [Fe/H] +0,00[6]
Dönme hızı (v sin i) 128[8] km/sn
Tahmini yaş (1–3,8) × 108[6] y
Katalog belirtmeleri
bet Leo • 94 Leo • Deneb Aleet • GJ 448 • HR 4534 • BD +15°2383 • HD 102647 • LHS 2462 • LTT 13249 • GCTP 2738.00 • SAO 99809 • FK5 444 • HIP 57632

Denebola (β Leo, β Leonis, Beta Leonis), Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 36 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi beyaz bir anakol yıldızıdır. 2,13 kadir olan görünen parlaklığı Denebola'yı takımyıldızının üçüncü parlak yıldızı yaptığı gibi, çıplak gözle de görünebilir kılar. Denebola, parlaklığı birkaç saatlik bir süre içerisinde çok hafif değişkenlik gösteren Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır.

Gözlem bilgisi

Denebola, +14° olan sapma açısı ile kuzey yarımkürede yer alan bir yıldızdır. Göksel ekvatora yakın olan konumundan dolayı, Dünya'nın tüm yerleşim alanlarından görünür durumdadır. Sadece Antarktika kıtasının iç bölgelerinden görünmez. Görünen parlaklığı 2,13 kadir olan yıldız, ışık kirliliğinden orta derecede etkilenen bölgelerde bile kolayca farkedilebilir.

Özellikler

Denebola, 8.500 K yüzey sıcaklığına sahip A3V tipi bir yıldızdır. Güneş'ten 1,75 kat daha fazla kütleye ve 15 kat daha fazla bir aydınlatma gücüne sahiptir. Tahminen 400 milyon yıldan daha az olan yaşıyla nispeten genç bir yıldız sayılır. Günde yaklaşık on kez parlaklık dalgalanmaları sergileyen Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır. Parlaklığı, birkaç saatlik bir süre içerisinde çok hafif (0,025 kadir) değişkenlik gösterir.[4] Saniyede 128 km'lik çok hızlı bir dönme hızına sahiptir ve çok hızlı dönen başka bir yıldız olan Achernar ile aynı büyüklük özelliklerini taşır. Güneş'in ekvatoryal dönüş hızı 2 km/sn'dir.[9]

İlkel gezegen oluşum diski

Denebola, etrafındaki yörüngede tozlu enkaz diski varlığı anlamına gelebilecek, güçlü bir kızılötesi ışınım fazlalığı göstermektedir.[10] Güneş sistemi'nin de böyle bir disk dışında oluştuğu düşünülmektedir. Denebola ile benzer yıldızlar Vega ve Beta Pictoris, güneşdışı gezegenlerin oluşabileceği yerler için oldukça iyi adaydırlar. Denebola çevresindeki tozun sıcaklığı 120 K'dır (-153 °C). Herschel Uzay Gözlemevi ile yapılan gözlemler sonucu 39 AU yarıçapta yer alan diskin görüntüleri elde edilmiştir.[9]

Süper küme üyeliği

Kinematik çalışmalar Denebola'nın IC 2391 süper açık yıldız kümesinin bir parçası olduğunu göstermiştir. Bu yıldızlar kütle çekimsel olarak birbirlerine bağlı değildir ancak, yaklaşık olarak aynı ortak hareketi paylaşırlar. Bu, aynı yerde doğduklarını ve belkide başlangıçta açık küme oluşturduklarını düşündürmektedir. Bu kümenin dikkat çeken diğer yıldızları, Alfa Pictoris ve Beta Canis Minoris'dir. Grubun, toplam olarak altmıştan fazla üyesi tespit edilmiştir.[11]

Etimoloji ve kültürel önemi

Geleneksel adı olan Denebola, Arapça: ذنب الاسد Zeneb el-esedin (Deneb alased) kısaltılmış halidir ve "aslanın kuyruğu" anlamına gelmektedir.[12] Kuğu takımyıldızı içindeki Deneb'in ismi de benzer bir kökene sahiptir. Alphonsine Tabloları içinde Denebalezeth adıyla kaydedilmiştir.[13] R. A. Proctor'un kuzey yarımküre yıldız haritasında Deneb Aleet olarak belirtilmiştir. Eski Çin gökbiliminde beş-yıldızın bir parçasını oluşturan, Woo Ti Tsi 五帝座一 (wǔ dì zuò yī) "Beş imparatorun koltuğu" olarak belirtilmiştir.

1603 yılında yayınlanan Johann Bayer'in Uranometriasında, takımyıldızının ikinci parlak yıldızı olarak β Leonis adıyla belirtilmiştir. 1725 yılında John Flamsteed, bu yıldızı 94 Leo olarak belirtmiştir.

15. yüzyıl gökbilimcisi Uluğ Bey, yıldızın adını El Ṣarfah olarak belirtmiştir.[14]

Astrolojide Denebola, şanssızlığı ve iyi giden bir olayın kötü sonuçlanacağını işaret eder.[15]

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 V* bet Leo -- Variable Star of delta Sct type SIMBAD
  2. 1 2 3 VizieR - Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)
  3. 1 2 3 VizieR - Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)
  4. 1 2 alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)
  5. 1 2 3 4 Ashland Astronomy Studio - Denebola (HIP 57632)
  6. 1 2 3 4 5 Di Folco, E. ve diğ. (2004). "VLTI near-IR interferometric observations of Vega-like stars". Astronomy and Astrophysics 426 (2): 601–617. Bibcode 2004A&A...426..601D. DOI:10.1051/0004-6361:20047189.
  7. 1 2 Acke, B.; Waelkens, C. (2004). "Chemical analysis of 24 dusty (pre-)main sequence stars". Astronomy and Astrophysics 427 (3): 1009–1017. arXiv:astro-ph/0408221. Bibcode 2004A&A...427.1009A. DOI:10.1051/0004-6361:20041460.
  8. ↑ Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics 463 (2): 671–682, arXiv:astro-ph/0610785, Bibcode 2007A&A...463..671R, DOI:10.1051/0004-6361:20065224
  9. 1 2 Matthews, B. C. ve diğ. (2010). "Resolving debris discs in the far-infrared: Early highlights from the DEBRIS survey". Astronomy and Astrophysics 518: L135. Bibcode 2010A&A...518L.135M. DOI:10.1051/0004-6361/201014667.
  10. ↑ Cote, J. (1987). "B and A type stars with unexpectedly large colour excesses at IRAS wavelengths". Astronomy and Astrophysics 181 (1): 77–84. Bibcode 1987A&A...181...77C.
  11. ↑ Eggen, O. J. (1991). "The IC 2391 supercluster". Astronomical Journal 102: 2028–2040. Bibcode 1991AJ....102.2028E. DOI:10.1086/116025.
  12. ↑ Allen, R. H. (1963), Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint bas.), New York, NY: Dover Publications Inc, ss. 258, ISBN 0-486-21079-0, http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Topics/astronomy/_Texts/secondary/ALLSTA/Leo*.html, erişim tarihi: 12 Aralık 2010
  13. ↑ Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy 17 (49): 89–98. Bibcode 1986JHA....17...89K. http://adsabs.harvard.edu/full/1986JHA....17...89K.
  14. ↑ LacusCurtius • Allen's Star Names — Leo
  15. ↑ Hürriyet Gazetesi. Astroloji: Yıldızlarla geleceğe doğru… Astroloji'de bilinmeyen boyut...
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/7/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.