Difüzyon
Difüzyon, Geçişme veya Yayılma olarak da bilinir, maddelerin çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama doğru kendiliğinden yayılmasıdır.Fiziksel kimyada ise moleküllerin kinetik enerjilerine bağlı olarak rastgele hareketlerine denir.
Difüzyona olanak sağlayan kuvvet yoğunluk farkı olduğundan, difüzyon geçişi iki ortamın yoğunlukları eşitleninceye kadar devam eder.
Mürekkebin suda, kolonyanın havada, şekerin çayda, parfüm kokusunun oda içinde yayılması difüzyona örnektir.
Difüzyon, maddenin bütün hallerinde farklı hızda ve özellikte görülür.
Difüzyon, hayvan ve bitkilerde gerçekleşen birçok doğal olayda büyük önem taşır. Kandaki alyuvarlar, saf suya konulacak olursa, su hücre çeperinden alyuvarın içine dolarak hücrenin şişmesine ve patlamasına yol açar.Bu olaya hemoliz denir. Bitkilerin köklerinin suyu emmesi ve böbreklerde idrar oluşumu da geçişme olayı sayesinde gerçekleşir. Bitki hücrelerinin şişliği, hücre zarının iki yanındaki basınç farkı yüzündendir: Yoğunluğu yüksek olan hücrenin içine dolan su, şişmesine neden olur.
Difüzyon olayından, ciddi böbrek hastalıklarında kullanılan diyaliz makinesinde yaygın biçimde yararlanılır.
Difüzyonun temel düşüncelerinden birini oluşturan rastgele hareket etme ilk olarak kendi adını verdiği Brown Hareketi olarak ileri sürülmüştür. Onun bu rastgele hareketi için en iyi örnek, bir futbol sahasına doldurulan coşkulu insanların üzerlerine gönderilen bir topu elleriyle havaya doğru atmalarıdır. Topun yapacağı hareket tamamen rastgele ve çeşitli yönlerde olacaktır.
Difüzyon pasif bir olay olduğundan enerji(ATP) harcanmaz
Difüzyon kolaylaştırılmış ve basit olmak üzere ikiye ayrılır.
Basit Difüzyon
Moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan, az yoğun oldukları ortama, taşıyıcı bir proteine ihtiyaç duymadan, kendiliğinden geçmesine denir.
Tüm hücrelerde( canlı ve cansız) gerçekleşir. Enerji harcanmaz.
Kolaylaştırılmış Difüzyon
Glikoz ve bazı maddeler hücre zarına giremezler. Bunlar hücre zarına taşıyıcı bir protein ile girebilirler.
Moleküllerin hücre zarından çok yoğun oldukları ortamdan, az yoğun oldukları ortama, bir taşıyıcı yardımıyla geçmesine kolaylaştırılmış difüzyon denir. Örneğin; glikoz ( permeaz enzimiyle geçer), fruktoz, amino asit.
Yalnızca canlı hücrelerde gerçekleşir. Enerji harcanmaz. Protein yapılı enzimler görevlidir.
Ayrıca bakınız
- Osmoz
- Difüzyon basıncı
- Geçişme dengesi
- Turgor basıncı
- Endositoz
- Ekzositoz
- Fagositoz
- Pinositoz
Kaynakça
- Prof.Dr. Mustafa CEBE, Fizikokimya-1 (1987)
- Çağdaş AKSOY, Fizikokimya Ders Notları (2006)