Eleni Kantakuzini

Başlığın diğer anlamları için Eleni Kantakuzini (Trabzon İmparatoriçesi) sayfasına bakınız.

Eleni Kantakuzini (Yunanca: Ελένη Καντακουζηνή) (1333 – 10 Aralık 1396), Bizans İmparatoru V. Yoannis Paleologos'un imparatoriçe eşidir.

Ailesi

VI. Yoannis Kantakuzinos and İrini Asanina çiftinin kızıdır; Donald Nicol, çiftin üç kızının en küçükleri olduğuna inanır.^[1] Mateos Kantakuzinos ve Manuil Kantakuzinos'un kızkardeşidir. Kızkardeşleri Maria ve Teodora sırasıyla II. Nikeforos Orsini ve I. Orhan'ın eşleridirler.

Hayatı

V. Yoannis ve VI. Yoannis, 1341-1347 yılları arasında devam eden iç savaş sırasında kavga eden rakip imparatorlardı. 3 Şubat 1347 tarihinde, iki taraf bir uzlaşıya vardılar. VI. Yoannis, kıdemli imparator, V. Yoannis ise kıdemsiz ortak imparator kabül edildi. Anlaşma, VI. Yoannis'in kızı Eleni'nin V. Yoannis ile evlenmesi ile devreye girmiştir. Evlilik,babasının Patrik İsidor tarafından tac giydirilmesinden sekiz gün sonra 28 Mayıs 1347 – 29 Mayıs 1347 tarihinde gerçekleşmiştir.^[2] Eleni onüç yaşında, damadın ise onbeşinci doğum gününe bir ay vardı. Barış, kocasının babasına karşı düşmanlığı yeniden başlatması ile sadece 1352 yılına kadar sürdü. VI. Yoannis, 4 Aralık 1354 tarihinde tahttan el çekmeye zorlandı. Kardeşi Mateos, ortak imparator ünvanını, mağlup olduğu 1357 yılına kadar muhafaza etti.

Evliliğinden önce, Eleni, kızkardeşi Teodora'nın Osmanlı Beyi I. Orhan ile evlilik töreni için Selymbria'ya giden anne ve kızkerdeşine 1346 yılında eşlik etti. Eleni'nin evliliğinden kısa bir süre sonra Orhan, babası VI. Yoannis lehine avantaj sağlamak üzere Konstantinopolis'e kocası V. Yoannis'i öldürmesi için bir ajan yolladı. 1352 yılında Eleni, kocası ve oğlu Manuil'e, VI. Yoannis tarafından kocasına tahsis edilen Trakya'da ki şehirlerin kontrolünü devralmak için yaptıkları seyahatte eşlik etti. Nikeforos Gregoras, Eleni'nin daha sonra Palamite karşıtı gruba katılan kocasının babasına karşı muhtemel eylemelerinden babasını korumak için Konstantinopolis'e geri döndüğünü iddia eder.^[2]

Oğlu, IV. Andronikos, devam eden iç savaş sırasında, babasını 12 Ağustos 1376 tarihinde tahttan indirdiği zaman, Eleni iki tarafı uzlaştırmaya çalıştı. Çabalarına rağmen, V. Yoannis ve oğulları Teodore ile Manuil aynı yılın ekim ayında hapsedildiler. Üçü Haziran 1379'da hapisten kaçınca, bunun sorumlusu olduğu düşünüldü. IV. Andronikos, yanına annesi Eleni'yi, onun babası VI. Yoannis ve onun iki kızkardeşi Maria ile Teodora rehin alarak, Galata'ya kaçtı. Orada bu dört kişi sıkı bir şekilde hapsedildiler ve Galata Kalesinin kuşatılması nedeniyle atan bir mahrumiyet çektiler. V. Yoannis ve IV. Andronikos Mayıs 1381 tarihinde bir anlaşma imzaladıktan sonra serbest bırakıldılar ve Demetrios Kydones'e göre Konstantinopolis halkından coşkulu bir hoşgeldin ile karşılandı.^[3]

Eleni kocası V. Yoannis 1391 yılında öldükten sonra, Konstantinopolis'te Kyra Martha Manastırı'nda rahibe oldu ve adını Hypomone olarak değiştirdi. Nikol, Eleni'nin Temmuz 1392 sonrasında görevlerini devam ettiğini önerir, bunun kanıtı, Eleni'nin o zaman kadar devlet işlerinde aktif görev almasıdır. 1396 yılında ekim ile kasım arası bir zaman ölmüştür.

Ailesi

Eleni ve V. Yoannis çiftinin en az altı çocuğu olmuştur:^[4]

• IV. Andronikos Paleologos (2 Nisan 1348 – 28 Haziran 1385);
• İrini Paleologina (y. 1349 - 1362 sonrası); Eleni kızkardeşi Teodora ile Orhan Bey'in oğlu Şehzade Halil ile evlenmiştir;
• II. Manuil Paleologos (27 Haziran 1350 – 21 Temmuz 1425);
• I. Teodor Paleologos y. 1355 – 24 Haziran 1407, Mora Despotu;
• Mihail Paleologos III. Aleksios'dan Trabzon İmparatorluğu tacını talep etmiştir; despot;
• Maria Palaiologina (ö. 1376), I. Murad ile nişanlanmış ama evlilik gerçekleşmeden ölmüştür;

Kaynakça

1. Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos (Cantacuzenus) ca. 1100-1460: a Genealogical and Prosopographical Study (Washington, DC: Dumbarton Oaks, 1968), p. 135
2. Nicol, Byzantine Family, p. 136
3. Nicol, Byzantine Family, p. 137
4. Anthony Luttrell, "John V's Daughters: A Palaiologan Puzzle", Dumbarton Oaks Papers, 40 (1986), pp. 103-112

İleri okuma

• Frances Kianka, "The Letters of Demetrios Kydones to Empress Helena Kantakouzene Palaiologina", Dumbarton Oaks Papers: Homo Byzantinus: Papers in Honor of Alexander Kazhdan, 46 (1992), pp. 155–164

Dış bağlantılar

• Her listing in "Medieval lands" by Charles Cawley, along with her husband and children. The project "involves extracting and analysing detailed information from primary sources, including contemporary chronicles, cartularies, necrologies and testaments."