Engelli rampası

Engelli rampaları, Tekerlekli sandalye kullanıcılarının yükselti farklarını aşmaları için üretilmiş, ergonomik ve güvenlik şartlarını sağlayarak dizayn edilmiş eğimli platformlardır.

Rampalar; kaldırımlarda, yaya geçitlerinde, bina girişlerinde kısacası yayaların yürüyüş güzergâhı üzerinde ya da bir etkinliğe katılması sırasında karşısına çıkan yükseklik farklarını aşmasında önem taşımaktadır. Günümüzde doğru yapılmayan/yapılamayan uygulamalar rampaların güvenli biçimde kullanımını engellemektedir. Bu nedenle rampalar tasarlanırken temel hedef, tekerlekli sandalye kullanıcıları, bebek arabalılar, görme engelliler açısından yükseklik farkını aşarken ergonomik açıdan gerekli koşulları sağlamak olmalıdır.

Rampa Standartları

Dış mekanlardaki rampaların tasarımına ilişkin ilkeler TS 12576’da belirlenmiştir. Standartta ^{[1] [2]}, rampalarla ilgili şu genel ilkeler belirtilmiştir: Engellilerin yaya kaldırımında bulunan yükseklik farklılıklarını aşmasında zorlanmamaları için, bu yollara, özürlülerin hareketlerini rahat ve yorulmadan yapabilecekleri eğimler verilmelidir. (TS 12576)

Rampaların Boyutları

Rampaların boyutları kullanım yoğunluğuna, aşılması gereken yükseklik farkına ve seçilen rampa tipine göre değişmektedir. Ancak BM (2004) minimum rampa genişliğini düz rampalarda 90 cm, 90° dönüşlü rampalarda 140 cm, 180° dönüşlü rampalarda 90 cm olarak belirtmiştir. ADA tarafından ise rampa genişliği rampanın tipi belirtilmeden 91,5 cm olarak önerilmektedir. TS 12576’da rampaların tasarımına ilişkin standardlar ve tasarım ilkeleri şu şekildedir:

1.3.8.5.1 - Rampalar tekerlekli iki sandalyenin iki yönlü geçişinin olacağı şekilde minimum net geçiş genişliği olan 180 cm genişliğinde yapılmalıdır. 1.3.8.6 – 10 m’den uzun ve yükseklikte 50 cm’den fazla bir farkı geçen rampalarda veya bir rampadan ikinci bir rampaya geçiş varsa en az 250 cm’lik düz dinlenme alanları yapılmalıdır

Rampalarda Eğim

Rampaların eğimi yayaların/kullanan kişilerin güvenliği açısından büyük önem^[3] taşımaktadır. Rampalarda güvenli eğim yüzde ve aralıkları: 10 cm'e kadarki yükseklik farkları için en fazla rampa eğimi % 10, 10 – 25 cm arasındaki yükseklik farkları için en fazla rampa eğimi % 8, 25– 50 cm arasındaki yükseklik farkları için en fazla rampa eğimi % 6 olarak kabul edilecektir.

TS 12576’da rampaların eğimi ile ilgili olarak;

1.3.8.2 - Rampaları, tekerlekli sandalyeli ve bastonlu kişilerin de kullanacağı düşünülerek eğimler mümkün olduğu kadar rahat ve güvenli yapılmalıdır. Hiçbir şekilde %8 (1:12)’den dik olmamalıdır. 1.3.8.4.1 - Bir rampanın eğimi minimum olmalıdır. Maksimum eğim tekerlekli sandalyeli özürlünün aşabileceği yüksekliğe bağlıdır. Döşeme seviyesinden 20 mm’den daha fazla bir kot farkı varsa rampa düşünülmelidir. 1.3.8.6 - … Rampa uzunlukları 10 m’ye kadar olan rampaların en fazla eğimi %8 olmalıdır. 10 m’den daha uzun rampalarda en fazla eğim %6 olmalıdır. Dinlenme alanlarında banklar konulmalıdır. (TS 12576)

Rampaların Yüzeyleri

Rampaların yüzeylerine ve kullanılan malzemelere ilişkin özellikler TS 12576’da şu şekilde açıklanmıştır: 1.3.8.3 - Görme engelliler için rampaların başında ve sonunda 150 cm uzunluğunda düz ve değişik dokuda bir alan bulunmalıdır. 1.3.8.4 - Rampaların yüzeyleri sert, stabil, kaymaz ve çok az pürüzlü malzeme ile kaplanmalıdır. Yüzeydeki pürüzlülük yüksekliklerinde 20 mm’den büyük farklılık olmamalıdır. (TS 12576)

Rampalarda Güvenlik ve Konfor

1.3.8.5 - Dış mekânlardaki küpeşteler, emniyet bakımından rampa başlangıç ve bitiminde 45 cm daha devam etmelidir (Şekil 21- El kitabı Şekil 3.14). 20 cm yüksekten fazla bir kot farkını geçerken rampanın bir veya iki tarafına küpeşte yapılmalıdır. 1.3.8.8 - Tekerlekli sandalye kullanan engelliler için rampaların korumasız taraflarına en az 5 cm yüksekliğinde koruma bordürü yapılmalıdır (Bkz. Bölüm 3.2.1). (TS 12576)

Kaynakça

1. Medlis, Engelli Yaşam Çöz Ltd Şti. "Engelli Rampası Uygulamaları". Medlis. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150518074726/http://www.medlis.com.tr/tr/urunler/rampa-cozumleri/portatif-rampa-cozumleri/moduler-rampa.aspx. 
2. T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI ÖZÜRLÜ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, ÖZÜRLÜ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2011). YEREL YÖNETİMLER İÇİN ULAŞILABİLİRLİK TEMEL BİLGİLER TEKNİK EL KİTABI (Anıl Matbaacılık Ltd. Şti. bas.). ANKARA: T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI. s. 16,17,18,19,20. ISBN 978-975-19-4679-9. http://www.ozida.gov.tr/ulasilabilirlik/Belgeler/4_YAYINLARIMIZ/KILAVUZLAR/YerelYonetimlerIcinUlas%C4%B1labilirlikTemelBilgilerTeknikElKitabi.pdf. 
3. http://www.medlis.com.tr/tr/urunler/rampa-cozumleri/portatif-rampa-cozumleri/moduler-rampa.aspx Modüler Engelli Rampası