Finansal krizler
| Ekonomi |
 |
Bölgelere göre ekonomi |
| Ana hatlar |
|---|
| Genel sınıflandırma |
| Mikroekonomi · Makroekonomi |
| Teknikler |
|
Matematiksel ·
Ekonometri
|
| Dalları ve alt dalları |
|
Davranışsal · Kültürel · Çevresel |
| Listeler |
|
Kategoriler · Başlıklar · Ekonomistler |
|
Ekonomi İdeolojileri Anarşizm · Kapitalizm |
Ekonominin temel yapı taşları olarak kabul edilen mal, hizmet, üretim, döviz fiyatları üzerinde kabul edilebilir sevilerin ötesinde yaşanan şiddetli dalgalanmalara ekonomik kriz adı verilmektedir.
Finansal krizler terimi finansal kuruluşlar ya da mal varlıklarının büyük bir bölümünün aniden değerini kaybetmesi gibi çeşitli durumlar için kabul görmüş bir terimdir. 19. yüzyıldaki ve 20. yüzyılın başındaki birçok finansal kriz, banka panikleri ve bu paniklerle birlikte ekonomik durgunlukların rastlaşması ile ilgilidir. Finansal kriz olarak isimlendirilen diğer durumlar genelde borsa çöküşlerinden ve diğer ekonomik balonlardan, nakit para krizlerinden ve hükümetlerin ekonomik yükümlülüklerini yerine getirmemesinden patlak verir.[1][2] Finansal krizler, direk olarak kağıt üzerindeki varlığın kaybı sonucunu doğurur. Onlar, ekonomik durgunluklar ya da depresyonlarla devam etmedikçe gerçek ekonomiye direkt olarak etki etmezler.
Literatürde finansal krizle ilgili birçok farklı tanım bulunmaktadır. Mishkin’e (1996) göre, “finansal kriz; finansal piyasaların ters seçim ve ahlâkî tehlike (moral hazard) sorunlarının gittikçe kötüleşmesi nedeniyle, fonların en üretken yatırım olanaklarına kanalize edilememesi sonucu ortaya çıkan doğrusal olmayan bozulmadır.”
Finansal kriz terimi, genellikle, bazı finansal kurum veya varlıkların aniden de-ğerlerinin büyük bir kısmını kaybettiği çeşitli durumlar için kullanılır. Goldsmith (1982) finansal krizi, “finansal göstergelerin tümünün veya çoğunun – kısa vadeli faizler ile hisse senedi, gayrimenkul, arsa gibi varlıkların fiyatları, ticari iflaslar ve finansal ku-rumların başarısızlıkları - keskin, kısa ve ultra - döngüsel biçimde bozulması” olarak tanımlamaktadır.
Finansal kriz, kısa vadeli faiz oranları, varlık fiyatları, ödemelerin bozulması ve şirketlerin batması ile finansal kurumların iflası gibi finansal göstergelerin tümünün veya çoğunluğunun ani, keskin ve açık bir biçimde bozulması veya konjonktürün tepe noktasındaki dönüşün temel bir unsuru ve önceki genişlemenin kaçınılmaz bir sonucu olarak da tanımlanmıştır (Klein, 1947).
Ondokuzuncu yüzyılda ve yirminci yüzyılın başlarında, birçok finansal kriz, bankacılık krizleri biçiminde meydana gelmiş ve ekonomik gerileme dönemleri yaşan-mıştır. Ayrıca, borsa çöküşleri ve ekonomideki “balonların patlaması” ile döviz krizleri de finansal krizler arasında yer almaktadır (Kindleberger and Aliber, 2005).
Kaminsky, Lizardo ve Reinhart (1998), finansal krizlerin en önemli nedenlerinden birinin ani hücumlar nedeniyle döviz kurunun aşırı değer kaybı, döviz rezervlerinde büyük miktarda meydana gelen düşüşler veya bu ikisinin bileşimi olduğu görüşünü savunmaktadırlar.
Bankacılık krizleri, para piyasası ve döviz piyasası krizleri, ödemeler dengesi krizleri, balonlar ve borsa krizleri genel olarak finansal kriz kapsamında incelenmektedir.[3]
Birçok ekonomist finansal krizlerin nasıl geliştiği ve onların nasıl önlenebileceğine dair teklifler sundu. Bununla beraber, finansal krizlerin dünya çapında düzenli olarak ortaya çıktığına dair küçük bir fikir birliği vardır.
Kriz Türleri
Ekonomik faaliyetlerinden başlamasından itibaren çeşitli ülkelerde dönem dönem çıkan krizler ülkeleri sadece ekonomik olarak değil sosyal açılardan da zor durumda bırakabilmektedir. Genel olarak ekonomilerde karşılaşılan başlıca kriz türleri ise şunlardır:
- Para Krizleri
- Döviz Krizleri
- Bankacılık Krizleri
- Dış Borç Krizleri[4]
Kaynakça
- ↑ Charles P. Kindleberger and Robert Aliber (2005), Manias, Panics, and Crashes: A History of Financial Crises, 5th ed. Wiley, ISBN 0-471-46714-6.
- ↑ Luc Laeven and Fabian Valencia (2008), 'Systemic banking crises: a new database'. International Monetary Fund Working Paper 08/224.
- ↑ Murat Kaykusuz, Geçmişten Günümüze Finansal Krizler (1619-2014), Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2014.
- ↑ Adem Yılmaz, 2015, s306