Frigya başlığı

Attis, Frigya başlığıyla (Beyaz mermer, M.Ö. 2. yüzyıl)

Frigya başlığı; yumuşak, kırmızı renkli, tepesi öne kıvrımlı, koni biçiminde bir başlıktır. Antik Çağ'da Frigya yerlilerince kullanılmış olan donatı, heykel, resim ve karikatürde bağımsızlık ve özgürlük savaşımının simgesidir.

Tarihi

Frigya başlığı, Antik Çağ'da iki farklı anlama gelmekteydi. Bunlar; Yunanların Yunan olmayanlar için kullandığı "barbar" nitelemesi ve Romalıların başlığı özgürlük imgesi biçiminde kullanmalarıdır. Frigya başlığı, vazo boyama ve heykelde görülen Paris gibi Truvalıları simgeliyor ve bütünleştirici Helenler ve İran kökenli Roma tanrısı Mithras ile Anadolu tanrısı Attis tarafından giyiliyordu. Castor ve Pollus ikizleri ise pile adında bir başlık giymekteydiler.

Konstantinopolis'in doğusunda yer alan Anadolu Frigyası'ndaki Revenna sınırları içinde yer alan Sant'Apollinare Nuovo'da Frigya başlığı giyen üç Magi

Frigya başlığı, kendisine Apollo'nun laneti üzerine verildiğine inanılan eşek kulaklarını gizlemek isteyen Kral Midas tarafından da giyiliyordu. Söylencenin farklı uyarlamaları başlığın kralı yanlış anlayan halk tarafından da kullanılmaya başladığını öne sürmektedir.

Vazo boyama ve diğer Yunan sanatlarında Frigya başlığı, Troya kahramanı Paris'i simgelemekte ve Romalı ozanlar "Frigyalı" terimini Truvalıları belirtmek için kullanmaktadırlar. Frigya başlığı, Trajan Sütunu oymalarında ve Septimius Severus Kemeri'nde de göze çarpmaktadır.

Makedon, Trakya, Dacia ve 12. yüzyıl Norman asker kepleri Frigya başlığına benzer öne kıvrımlı bir uca sahipti. Bu yumuşak başlığa 4. yüzyıl Trakya mezarlarından birinde de rastlanmıştır (temsili resim).

Roma Cumhuriyeti'nın son yıllarında başlık, serbest bırakılan köleler tarafından özgürlük simgesi olarak taşınmıştır. Brutus tarafından M.Ö. 44-42 yıllarında bastırılan bir madeni parada iki hançer arasında Frigya başlığı görülmektedir[1] (temsili resim). Başlık, Roma İmparatorluğu zamanında Saturnalia gibi şölenlerde giyilmekte ve sahipleri tarafından serbest bırakılmış olan eski kölelerin ardıllarının imparatorluğun yurttaşı olduklarını simgelemek amacıyla kullanılmaktaydı. Bu kullanımın, başlığın bir özgürlük simgesi olarak anılmasındaki payı büyüktür.

Bir devrim simgesi

XVI. Louis'e ait bir renkli oyma
Marianne, Frigya başlığıyla

Kırmızı Frigya başlığı 18. yüzyılda bir özgürlük imgesine dönüşmüş ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında bir özgürlük bayrağında asılı bırakılmıştır.

Başlığın benimsenmesi diğer birçok Antik Çağ imgesinde olduğu gibi Fransız Devrimi dönemine rastlamaktadır.[2] Hemen tüm makalelerde yer alan bonnet rouge, devrimin ilk yıllarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu giysi ilk kez Mayıs 1790'da ulusu temsil eden bir heykel üzerinde görülmüştür.[3] 1792 yılında Anayasa metnini imzalamaya zorlanan XVI. Louis'nin de bu başlığı kullandığı sanılmaktadır.[4] Voltaire'in büstü, bu sanatçının başyapıtlarından Brütüs'ün Comédie-Française'te sergilenmesinin ardından Mart 1792'de kırmızı bir bone ile taçlandırılmıştır. Strasbourg Katedrali'nin çan kulesi, yıkımına engel olmak amacıyla bonnet rouge ile örtülmüştür. Parisli cumhuriyetçiler, kırmızı Frigya başlığını giyerek devrim heveslerini açıkça göstermekteydiler. Büyük Temizlik sırasında ise başlık, yeni rejime gönülden bağlı olanlar arasında gizli de olsa kullanılmıştır.

Başlık, 18. yüxyıl sonlarında ortaya çıkan İrlandalı devrimci örgüt Birleşik İrlandalılar Topluluğu'nca da bir imge olarak benimsenmiştir. İngiliz radikallerin ise 1819 ve 1820 yıllarında beyaz bir "özgürlük başlığı" giydikleri bilinmektedir.

Amerikan değerler sistemindeki yeri

Birleşik Devletler Senatosu forsu üzerindeki Frigya başlığı

Frigya başlığı, Amerika kıtasının birçok bölümünde özgürlüğü simgelemek amacıyla kullanılmaktadır. Eski Amerikan paraları üzerinde Özgürlük Bayrağı'nı taşıyan insan tasviri buna örnek olarak verilebilir. ABD Ordusu 1778'den bu yana üzerinde ters çevrilmiş bir kılıç ve Frigya başlığı bulunan bir arma kullanmaktadır. Başlık, Batı Virginia, New Jersey ve New York eyaletlerinin bayrakları üzerinde de bulunmaktadır.[5]

Meksika ve Güney Amerika'da meydana gelen sömürgecilik karşıtı devrimlerin büyük bir bölümü Amerikan ve Fransız devrimlerinden esinlenmişlerdir. Bunun sonucunda Frigya başlığı, birçok Latin Amerika ülkesinin armasında yer bulmaktadır.

Başlık, Meksika paralarındaki yerini de almıştır. Bunların en önemlisi kuşkusuz eski 8 Real'dir. Başlık; Nikaragua, El Salvador, Arjantin, Kolombiya, Haiti, Küba, Bolivya ve Paraguay'ın bugünkü armalarında ve ulusal bayraklarında yer almaktadır.

Heykeltıraş Thomas Crawford 1854 yılında Birleşik Devletler Capitolü için taslaklar hazırlarken o zamanki Savaş Bakanı Jefferson Davis, bu yapıtın üzerinde Frigya başlığının bulunmaması gerektiğini savunmuştur. Davis, savını adaleti simgeleyen bir büstün üzerinde Amerikan özgürlük anlayışını yansıtan bir görüngenin bulunması gerektiği, Frigya başlığının köleyi özgürleştirmekten başka bir anlama gelemeyeceği temeline oturtmuştur (Gale, sf. 124). Başlık, heykelin bronzdan yapılmış son sürümünde yer almamaktadır.

Küba arması

Armalardaki kullanımı

Yazında Frigya başlığı

Bibliyografya

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Britanya Müzesi'ndeki De Salis seçkisinden bir örneğe Jennifer Harris tarafından "Kırmızı Özgürlük Başlığı: Fransız Devrimcilerin 1789-94 Arasında Giydiği Başlığa İlişkin Bir Çalışma" adlı kitapta değinilmiştir.
  2. ↑ Richard Wrigley, "Bir devrimsel belirtkenin farklı anlamları: Fransız Devrimi'nde Özgürlük Başlığı, Fransız Tarihi 11(2) 1997: 131-169.
  3. ↑ (Fransızca) Albert Mathiez, Les origines des cultes révolutionnaires, 1789-1792 (Paris 1904:34).
  4. ↑ Harris 1981:284, şekil 1
  5. ↑ "Kuzey Carolina Senatosu", College of Arms Bülteni, No. 8 (Mart 2006), Londra: College of Arms, http://www.college-of-arms.gov.uk/Newsletter/008.htm, erişim tarihi: 13.01.2008
This article is issued from Vikipedi - version of the 6/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.