Galimcan İbrahimov

İBRAHİMOV, Galimcan Girfanoviç (1887-1938) - Tatar yazar, öğretmen, edebiyat bilimci, dil bilimci.

Hayatı

Rusya İmparatorluğu Ufa Guberniyası Sterlitamaksk Uyezdi Sultanmurat köyünde doğdu. Babası imamdı.
Orenburg medresesinde ve Ufa'da Galiya Medresesi'nde okudu. 1912-1913 yıllarında Kiev'de Müslüman öğrencilerin yasadışı örgütünün çalışmalarına katıldı ve tutuklandı. Ufa'ya dönünce 1914 yılından itibaren Galiya Medresesi'nde kısa öğretmenlik kurslarında ders verdi.
Sosyalist devrimi öncesinde bilimsel açıdan aktif bir yaşam sürdü, Tatar yazı dilinin çağdaşlaştırılması alanında çalıştı, Tatar edebiyat ve halkiyat (folklor) biliminin temellerini attı.
1917 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne üye oldu. Devrim hareketine ve iç savaşa katıldı. Sovyet iktidarının ilk yıllarından Tataristan'da bilimsel araştırmalar ve kültürel gelişmeleri sevk ve idare eden Tataristan Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk Eğitimi Komiserliği (Bakanlığı) Akademik Merkezi'nin Başkanı oldu. Tatarların Latin harfli alfabeyi kabul etmesine karşı çıktı ve Sovyet rejiminin ilk yıllarında kullanılan modernleştirilmiş Arap alfabesini savundu. SSCB Türkologlarının 1. Kurultayı'na (Bakü, 1926) katıldı.
1927 yılında, Moskova yönetiminin Ruslaştırma politikasını eleştiren "Tatar Kültürü Hangi Yolu Takip Edecektir?" adlı makalesini yayımlattı. Tataristan Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin 14 Haziran 1927 tarihli toplantısında eleştirildi. 1930'lu yılların başından itibaren basında "ünlü milliyetçi", "devrim karşıtı panislamist", "İslam'ın savuncusu" gibi sıfatlarla anılmaya başlandı. 1937 yılında ağır hasta olduğu halde Yalta'da hapsedildi. Kazan'da hapishane hastanesinde öldü.
Aklandıktan sonra adı SSCB Bilimler Akademisi Kazan Şubesi'nin Dil, Edebiyat ve Tarih Enstitüsü'ne verildi.

Eserleri

• Tatarcanın Sentaksı, Kazan, 1911 (Tatarca).
• Tatarcanın Morfolojisi, Kazan, 1911 (Tatarca).
• Tatar Şairleri, 1. cilt, Orenburg, 1913 (Tatarca).
• Tatar Öğrenci Hareketlerinin Tarihi Üzerine, Kazan, 1922 (Rusça).
• Tatarcanın Yeni Yazı Dilinin İlk Adımları, Kazan, 1922 (Rusça).
• 1905 Devrimi'nde Tatarlar, Kazan, 1926 (Rusça).
• Proleter Diktatörlüğünde Milli Kültürün Akıbeti Üzerine, Kazan, 1927 (Rusça).

Kaynaklar

• Бороздин И. К юбилею Галимджана Ибрагимова // "Вестник Научного общества татароведения". 1928. № 8. С. 20-22.
• Галимджан Ибрагимов. Казань, 1928.
• Наумов Х. Против популяризации буржуазного исламоведения // "Революционный Восток". 1932. № 3/4. С. 336-339.
• Каримуллин А. Г. Татарская литература в переводах на русский язык. Казань, 1962. С. 32-34.
• Махмутова Л. Т., Ахмадуллин А. Г. Развитие татарской филологии // "Советская тюркология". 1977. № 6. С. 91-92.
• Хасанов М. Галимджан Ибрагимов. Казань, 1977.
• Галимджан Ибрагимов: Библиогр. указатель (1907-1977) / Сост. Ф. Г. Габсалямова, У. И. Гамадеев. Уфа, 1979.
• Писатель, революционер, ученый: Мат-лы науч. конференции, посвященной 90-летию Г. Ибрагимова. Казань, 1980.
• Биобиблиографический словарь отечественных тюркологов: Дооктябрьский период / Подг. А. Н. Кононов. 2-е изд., переработ. М., 1989. С. 100-101.
• Репрессированное востоковедение: Востоковеды, подвергшиеся репрессиям в 20-50-е годы / Сост. Я. В. Васильков, А. М. Гришина, Ф. Ф. Перченок // Народы Азии и Африки. 1990. (№ 4. С. 114-125; № 5. С. 96-106). № 4. С. 122.
• Садекова А. Х. Фольклор в эстетике Галимджана Ибрагимова: Автореферат дисс. на соиск. уч. степ. канд. ист. наук. Казань, 1992.
• Rorlich A. Which way will Tatar culture go? A controversial essay by G. Ibragimov // Cahiers du monde russe et sovietique. 1974. N 3/4. P. 363-371.
• The Blackwell Encyclopedia. P. 324-325.