Hırvat-Macar Uzlaşması
Hırvat-Macar Uzlaşması (Hırvatça: Hrvatsko-ugarska nagodba, Macarca: Horvát–magyar kiegyezés, Almanca: Kroatisch-Ungarischer Ausgleich), Hırvatistan'ın I. Dünya Savaşı'nın sonuna değin Macaristan'ın yönetimi altında kalmasına yol açan anlaşma (1868). Avusturya-Macaristan İmparatorluğu adı altında ikili monarşi yönetiminin kurulmasıyla sonuçlanan 1867 Uzlaşması'yla (Ausgleich) Habsburg İmparatorluğu'nun bir parçası olan Hırvatistan, Slovenya ile birleştirilerek Macaristan'ın yönetimine bırakılmıştı. İmparatorluk sınırları içinde yaşayan Slavlar için tam bir özerklik isteyen Hırvatların çoğu bu anlaşmaya karşı çıktı. Ama, tartışmalı biçimde seçilen bir Hırvat sabor'u (meclis), Eylül 1868'de nagodba'yı (Sırp-Hırvatça'da "uzlaşma") kabul edilerek Hırvatistan'ın Macaristan'a bırakılmasını onayladı.
Uzlaşma, Hırvatistan'ın Macaristan Krallığı'nın bir parçası olduğunu açıkça belirtmekle birlikte, bölgeyi ayrı bir siyasi birim olarak tanımlıyor ve Hırvatlara yasama meclisleriyle yürütme organlarını oluşturabilme hakkı veriyordu. Uzlaşmaya göre ülkenin resmi dili Sırp-Hırvatça olacaktı. Ülkeye içişlerinde geniş bir özerklik tanınmış olmasına karşın, Hırvatistan yerel temsilcisini (ban) Macaristan başbakanınca önerilecek kişiler arasından kralın seçmesi öngörülmüştü. Ayrıca, Hırvatların Macar Parlamentosu'nda temsili ve merkezi yönetime katılımı kısıtlanmıştı. Uzlaşmanın bu kısıtlayıcı hükümleri nedeniyle Hırvatistan'ın maliye, dışişleri ve askerlik gibi ülke yönetimi açısından büyük önem taşıyan konulardaki denetimi son derece sınırlı kaldı.
Bu durum uzlaşmaya karşı güçlü bir muhalefetin doğmasına yol açtı. 1871'de yeni bir meclis seçen muhalifler uzlaşmayı tanımadıklarını ilan ederek bir ayaklanma başlattılar. Ama ayaklanma bastırıldı ve uzlaşma Hırvatistan'ın I. Dünya Savaşı'nın sonunda Macaristan'dan koparak; Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı'na (sonradan Yugoslavya) katılmasına değin geçerliliğini korudu. [1]