Hanım Olan Hizmetçi

Hanım olan hizmetçi

Özgün ismi: La Serva Padrona
Müzik: Giovanni Battista Pergolesi
Libretto: Gennaro Antonio Federico
Galası: 28 Ağustos 1733
İlk gösterim yeri: Teatro San Bartolomeo, Napoli
Oyuncular: *Uberto Pandolfo: ev sahibi doktor bas
*Serpina: hizmetçisi, soprano
*Vespone: uşağı (konuşma rolü)

Hanım Olan Hizmetçi (La Serva Padrona) Napolili İtalyan besteci Giovanni Battista Pergolesi tarafindan bestelenmiş olan 2 sahnelik intermezzo buffo janrında bir operadır. Librettosu "Gennaro Antonio Federico" tarafından "Jacopo Angello Nelli"'nin bir oyunundan uyarlanarak hazırlanmıştır. Opera sadece tek bir perdelik eser gibi 45 dakika sürmekte ve bir başka opera eserinin temsili sırasında oynanmak üzere, yani intermezzo olarak bestelenmiştir.

Prömiyeri 28 Ağustos 1733'te yine Pergolesi’nin Il Prigioniere Superbo (Mağrur Tutuklu) adlı opera seria janrindaki operasının perde arasında "Teatro San Bartolomeo", Napoli de sahnelenmiştir. Avrupa'da ilk temsili 1746'da Fransa'da yapılmış ve çok popüler olmuştur.

Eserin konusu, her yerde ve her zaman rastlanan beceriksiz ve rahatına düşkün ama yaşı ilerlemekte olan bekar bir erkek ile güzel ve kurnaz ama aşağı sınıftan bir genç kadın arasında geçenlerin serüvenidir.

Eserin hazırlanması ve temsili

La Serva Padrona yine Pergolesi’nin Il Prigioniere Superbo (Mağrur Tutuklu) adlı opera seria janrındaki eserinın perde arasında oynanmak için bestelenmiştir. 18. yüzyıl opera eserlerinin gösterisi sırasında uzun ve ağır operaların aralığında intermezzo denen kısa müzikli komediler oynanmakta idi. Bu iki opera eserinin 5 Eylül 1733'te Napoli'de prömiyer temsili yapılmıştır. Bu tarihten hemen önce Napoli büyük bir deprem geçirmiş ve bütün tiyatrolar bundan sonra kapanmıştı Bu temsil tarihi hem tiyatroların yeniden açılmasını hem de Hapsburg hanedanın imparatoriçesinin doğum gününü kutlamak uzere seçilmiştir.

Il Prigioniere Superbo (Mağrur Tutuklu) operası zamanında da sevilmedi ve günümüzde hiç yapımlanamaktadır. La Serva Padrona’nın ilk temsilinde henüz 23 yaşında bulunan besteci bu kısa oyunuyla belki müzik tarihinde elde edeceği yerin farkında bile değildi. La Serva Padrona İtalya dışında ilk defa yeni bir final konulup revize edilerek 1746’da Paris’te temsil edilmiş, büyük bir ilgi ile karşılanmıştır. Avrupa'da temsiller için bu iki eser birbirinden ayrılmış ve La Serva Padrona kendi başına temsil edilen bir opera eseri olarak sahnelenmiştir.

Roller

Rol Ses tipi 1733 Prömiyeri Roller
(Orkestra şefi: - )
Uberto Pandolfo, doktor ev sahibi Bas
Serpina, hizmetçisi Soprano
Vespone, uşağı Konuşma rolu

Konu özeti

Zaman:1730lu yillar Mekân:Uberto Pandolfo’nun evinde bir salon.

1. Sahne

Zengin ve bekar olan Uberto Pandolfo kahvaltı masası önünde oturup durumundan şikayet etmektedir. Hayati renksiz, nesesiz ve zevksizdir. Hizmetcisi Serpina yine ortadan kaybolmuş ve sabah kahvaltıda içtiği sıcak kakoasını getirmemiştir. Serpina çok alımlı bir güzel kızdır ama inatçıdır ve hizmetçilik görevine odaklanmamaktadır. Çok kere sanki evin sahibesiymis tavırları takinmakta; Uberto'ya hizmetten kaçınmakta ve onu kızdırmaktadır. Çok gecmeden Serpina yanında uşak Vespino ile sahneye girer. Uberto'nun kakoasının gelmemesinden şikayete başlayacağını anlayıp hemen hücuma geçer. Eğer efendisi kokaosunu istemekteyse bunun için beklemesi gerektiğini söyler. Uberto buna cok sinirlenir; hizmetçisini kendi başına buyruk olmaklıkla suçlar ve hemen odasına çekilerek sabah yürüyüşüne hazırlanacağını bildirir. Serpina bundan hoşlanmamıştır. Kendisinin bu evde ne isterse yapması hakkı olduğunu ve neden boyle hakları olduğunu sıralayıp dökerek sinirlerini yatıştırmaya çalışır. Uberto tekrar odaya geri gelir ve Serpina'ya bu durumun doğru olmadığını ve evin sahibi olarak kendinin kim olursa olsun bir kadın eş bulup evlenip onu evin efendisi yapacağını bildirir. Buna inat olarak Serpina da asıl evlenecek kişinin kendisi olacağını söyler. Uberto sinirleri bozuk olarak evden çıkar gider.

2. Sahne

Serpina doktorla evlenmeye kesinlikle kararlıdır. Bunu basarmak için bir plan yapar. Önce ona kendisini açındırmakla başlar. Doktor evlenip de fakir hizmetçisi yanından ayrılırsa onu unutmaması için yalvarır. Sonra Serpina sanki kendine bir yeni eş seçmiş gibi davranır ve işten ayrılmak için hazırlıklara başladığını açıklar. Kendine seçtiği eş adayı bir subaydır; ama Serpina bu subay nişanlısını sevip sevmediğini iyi bilmemektedir. Bu sırada (önceden yapılan bir düzenle) bir subay gelir ve Serpina onu Pandolfo'ya tanıştırır. Doktor birden Serpina'yi nişanlısından kıskanmaya başlar; onu sevdiğini anlar ve Serpina'ya evlenme teklif ederek kendisinin yanından ayrılmamasını istediğini açıklar. Bu da Serpina’nın istediğidir. O zaman Serpina Uberto'yu kandırdıını itirafa başlar. Ona tanıştırdığı kişi nişanlısı değil, subay kıyafetine girmiş uşak Vespone'dir. Eser çok neşeli ve kıvrak bir ikili ile sona erer. Hizmetçi arzusuna erişmiş ve evin hanımı olmuştur.

Değerlendirme

Bu intermezzo olarak hazırlanmış eserin opera tarihinde çok büyük yeri vardır. Karakterleri ve konusu her yerde her zaman bulunabilen incsancıl bir gerçeği ele almaktadır. Müziği de çekicidir. 1746da Fransa, "Querelle des Bouffons" tiyatrosunda Paris'de revize edilip bir final eklenmiş ilk temsili ve 1752’deki ikinci sahnelenmesi opera tarihinde önemli bir çağ açtığı bildirilir. La serva padrona çok opera kritikleri tarafından Barok dönemi operası ile Klasik opera dönemi arasında bir sınır taşı olarak görülmektedir.

18. yüzyılın başından itibaren Fransa’da yaygın olarak yapımlanan "İtalyan Operası" bazı Fransız muzikseverleri tarafından yabancı olmakla itham edilmekte ve bir Fransiz seyircisi için bu yabancı etkilerin elenmesi istenmekte idi. La Serva Padrona’nın başarısı "İtalyan Operası"'nın üstünlüğunu göstermiş ve egemenliğinin sürmesine neden olmuştur.

Çağın bazı tanınmış bestecileri da bu eserin etkisinde kalmışlardır. Fransız düşünür Jean Jacques Rousseau aynı zamanda bir müzisiyen olarak yeni İtalyan "opera buffa" janrı yolunda deneme yapmış ve hazırladığı "Le Devin du Village" adlı eser ile Fransız Opera Comiquei için bir örnek vermiştir. La Serva Padrona’nın etkileri yalnız Fransa’da değil, tüm batı Avrupa’da hissedilmiştir. Bu eserin izleri Mozart’ın ilk opera eserlerinde de açıkça görülür.

Basit, zarif ve melodik müziği, her çağa uyan konusu ile La Serva Padrona, "opera bufa" janrının ilk onemli örneği oldugu ve Pergolesi'nin de bu janri ortaya koyan ilk bestecisi olduğu kabul edilir. Zamanla, resitatifler türlü değişimlere uğramış ve bu opera için klavsen ve yaylı sazlardan kurulmuş bir orkestra kullanılmıştır.


Seçilmiş ses ve video kayıtları

Yıl Roller:
(Uberto Pandolfo, Serpina) 		Orkestra şefi
Orkestra		 Marka
1960 Sesto Bruscantini,
Renata Scotto 		Renato Fasano
I Virtuosi di Roma 		Fonit Cetra
1973 Maria del Carmen Bustamente,
Renato Capecchien		 Antonio Ros-Marba
Engels oda orkestrasi		 Ensayo ENYCD 9707.
1986 József Gregor
Katalin Farkas 		Pál Németh,
Capella Sayaria 		Hungaroton HCD 12846
1990 Petteri Salomaa,
Jeanne Marie Bima		Has Ludwig Hirsch
Orchestra Musica Poetica, Freiburg 		Arts Pilz
1992 Patrick Donnelly
Chistine Bunning 		David Mason
Combattimento ensemble		 Meridian CDE 84327.
1995Philippe Cantor,
Isabelle Poulenard 		Gilbert Bezzina
Barok ensemble, Nice 		Pierre Verany PV 795111.
1996 Donato di Stefano
Patricia Biccire		 Sigiswald Kuyken,
La petite bande		Accent ACC 96123D.
Reiner Süss
Olivera Miljakovic		 Helmut Koch
Berlijnse Staatskapel 		2 CD: Berlin Classics BC 9114.
1997 Bruno De Simone
Elisabetta Scano 		Marcello Panni
Orchestra Filarmonica Marchigiana
1997 Bruno de Simone,
Elisabetta Scano e		Marcello Panni,
Marchigiana Filarmonik Orkestrasi 		2 CD: Bongiovanni GB 2221/2
1998 Donato di Stefano,
Paola Antonucci		Gustav Kuhn
Marchigiana Filharmonisch Orkestrasi 		Arte Nova 74321-65420-2

Dipnotları

    Ayrıca bakınız

    Dış bağlantılar

    This article is issued from Vikipedi - version of the 2/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.