Hertfordshire

Koordinatlar: 51°47′N, 00°04′W

Hertfordshire
Törensel Kontluğu
Hertfordshire Ceremonial County

[[{{{resmi ad}}} bayrağı|Bayrak]]
Slogan: Trust and fear not (İnan ve Korkma.)
Herfordshire'ın İngiltere'de konumu
Koordinatlar: 51°47′K 00°04′B / 51.783°K 0.067°B / 51.783; -0.067
Yüzölçümü
 - Toplam 1.643 km2 (634,4 mi2)
Nüfus
 - Toplam 1.119.800
 - Yoğunluk 682/km² (1.766,4/sq mi)
  Tahmin
İnternet sitesi: www.hertfordshire.gov.uk

Hertfordshire (telaffuzu /ˈhɑrtfərdʃɪər/ veya telaffuzu /hɑrfərdʃər/), İngiltere'nin Doğu bölgesinde olan ve metropol olmayan bir "shire" tipi kontluktur. Kontluk merkezi Hertford'dadır.

Tarihçe

Hertfordshire 913'de Yaşlı Edward hükümdarlığı sırasında iken Hereford'da yapılan kaleye verilen malikane arazilerinden oluşmuştur. Hereford Anglo-Sakson dilinde "geyik akarsu geçiş yeri" anlamına gelen "heort ford" sözcüklerinden ortaya çıkartılmıştır. Hertfordshire Kontluğu için bu isim aslına atıfla kontluk bayrağında (armasında ve diğer kontluk senbollerinde) bir geyik bulunmaktadır. Hertfordshire adı tarihsel belgelerde ilk defa 1011'de hazırlanan "Anglo-Sakson Kronikleri (Anglo-Saxon Chronicle)" bulunmaktadır.

Arkeolojik delillere göre Hertfordshire'da ilk insan Mezolitik dönemde Orta Taş Çağı'nda yaşamıştır. Kontluk arazilerini ilk defa tarım için kullanılması Cilalı Taş Devri'nde olmuştur. Yine arkeolojik buluntulara göre Kontlukta ilk devamlı insanların yaşama yerleşkesi bronz çağı başlarında kurulmuştur. Hertfordshire'a insan kabilelerinin yerleşmeleri Demir Çağı'nin başından itibaren başlamış ve bu çağın tümünde bu kontluk arazilerine Kelt kabileler göç etmişlerdir.

M.Ö. 43'den itibaren İngiltere'nin antik Romalılar tarafından istila edilip yerleşilmeye başlanması ile bu arazilerde bulunan önemli "Catuvellam" yerli kabilesi Romalılara hemen teslim olmuş ve Roma adet ve görgülerini ve yaşama tarzını kabul eden yerli halk arasında başta gelmiştir. Antik Romalı yaşam tarzını kabul eden yerli halk bu arazilerde birkaç yeni kasaba kurmuşlardır. Bunlar arasında en mühimi "Verulamıum" Romalı adlı St. Albans şehri olmuştur. St. Albans'da yaklaşık 230'da ilk İngiltere asıllı Hıristiyan şehidin öldürüldüğü kabul edilmektedir. Bir Britanya asıllı pagan Romalı asker olan "Evliya Alban" idam edilecek olan bir Hıristiyan papazın yerine kendinin idamını talep etmiş ve Holywell Hill nevkinden kafası kesilerek idam edilmiş olduğu kilise belgelerine geçmiştir. Bunun için "Aziz Albans" önce kilisece resmen Hıristiyan şehidi ve sonra da "aziz" olarak ilan edilmiştir. Bu Hristiyan şehidinin cesedinin halka gösterilmek için çarmıha gerildiği de belgelidir. Hertfordshire kontluğunun tarihi bayrağı üzerindeki mavi dalgalar ve sarı renkli bir kalkan fon icine bir geyik ihtiva etmesi bu olaya atıfladır. Hertfordshire Kontluğu Evliya Alban'ı kontluğun evliya senbolu olarak kabul etmiştir.

5. yüzyılın başlarında antik Roma ordularının Britanya'dan ayrılıp Britanya'da Roma İmpatorluğu hükümü sona erince bu askeri savunmadan yoksun arazilere Almanya'dan Anglo-Saksonlar kavimi mensupları göç etmiş, bu arazileri istila edip bu arazilerde yaşayan Kelt asıllı halkı kendi arazilerinden kovup onların arazilerini gaspedip buralarda yerleşmişlerdir. 6. yüzyıla girilmekte iken modern kontluk arazilerinin hemen hepsi "Doğu Sakson Krallığı" idaresine girmiştir. Bu "Doğu Sakson Krallığı" fazla uzun sürmemiş ve 9. yüzyılda ortadan kalkmıştır. Bu krallığın arazileri ve bu arada Hertfordshire arazileri, doğu'da Doğu Anglia'da kurulmuş olan Mercia krallığı idaresi altına geçmiştir. Hertfordshire Kontluğu 10. yüzyılda "Batı Sakson Krallığı" ile "Mercia Kralliği"'nin birleşmesi ile ortaya çıkan "İngiltere Krallığı" içinde bir İngiltere yerel idare birimi "shire" olarak ortaya çıkmıştır.

1066'da Anglo-Saksonları Hasting Muharabesi'nden yenen Normandiya Dükü Giyom İngiltere'de bu savaşta hayatlarını kaybetmemiş bulunan önemli kilise papazları ve Anglo-Sakson soylularının resmen ülkelerinin teslim olaması ve yeni İngiltere Kralı'nın I. William olmasını kabul eden törensel toplantı Hertfordshire'da Berkhamsted'de yapılmıştır. I. William ancak bundan sonra başşehir olan Londra'ya hiç direniş görmeden girmiş ve Westminster Abbey'de kendi taç giyme törenine katılmıştır.

İngiltere'nin tümünün Normanlar idaresi altına geçtiği zaman Hertfordshire'de Bishop's Stortford'da; Kralının yaşaması yapılan bir saray bulunan Berkhamstead'de ve Londra ile Kral sarayının bulunduğu Berkhamstead arasında bir menzil olan Kings Langley'de yeniden taştan gayet korunaklı Norman kaleleri yaptırılmıştır.

Norman'ların yeni ellerine geçirdikleri arazilerde vergi tahsilatını sağlamak için hazırlanmış olan İngiltere'nin tüm arazilerinin ayrıntılı kayıda geçiren Doomsday Book kayıtlarına göre Hetfordshire Kontluğu 9 tane "hundred" adı verilen alt yörel bölgeden oluşmaktaydı: Bunlar Braughing, Broadwater, Cashio, Edwinstree, Hertford, Hitchin, Odsey ve (Tring ile Danis Corum birleşmesinden oluşan) Dacaorum idi.

Sonraki yıllarda İngiltere'nin başkenti Londra büyüdükçe Herfordshire'ın İngiltere başkentine yakın oluşu daha da önem kazandı. Kontluk arazilerine çoğu İngiltere soylularının eline geçmişti. Bu büyük arazi sahibi soylular hzimet istihdamı ve yaptıklari harcamalar dolayısıyla Herfordshire yörel ekonomisinin gayet refahlı olmasını ve gittikçe zenginleşmesini sağladılar. 18. yüzyıl sonundan itibaren İngiltere'de Sanayi Devrimi ortaya çıktıktan sonra Herfordshire ekonomisi tekrar güçlendi ve kontluk nüfusu büyük dramatik artış gösterdi.

1903'de Ebenezar Howard'in ortaya attığı fikirlere uyarak kuralan ilk "bahçeli evler"le dolu "Bahçe Şehri (Garden City)" Hertfordshire'da Letchworth olarak kuruldu. II. Dünya Savaşı sonunda Birleşik Krallığı yenileştirmek için hükümete gelen İşçi Partisi tarafından yapılan reformlar arasında bulunan "1946 Yeni Şehirler Kanunu (New Towns Act 1946)" ile kurulan ilk yeni şehir yine Hertfordshire'da Stevenage oldu.

Hertfordshire liberalizm doktrinlerine uyularak yapılan özelleştirme ve piyasaları kontrol etmeden bırakma politikalarının dramatik olarak eksiklik ve hatalarını ortaya çıkaran örnek gelişmelere ve olaylara da sahne olmuştur.

1920'den 1980li yılların sonlarına kadar Borehamwood Britanya film ve sonra televizyon program yapım stüdyoları kompleksinin bulunduğu şehir olmuştu. Bu film stüdyoları arasında "Elstree Stüdyoları", " British National Stüdyoları", "Gate Stüdyo", "Danziger Stüdyoları" ve "MGM-British Stüdyoları" sayılabilir. 20. yüzyılın ikinci yarısında bu stüdyolarda seyirciler tarafından gayet popüler bulunan sinema filmleri ve televizyon dizi filmleri yapılmıştır. O zamanlar bu şehre verilen "İngiltere'nin Hollywood"'u ismi gerçeklere gayet yakışmakta idi. Günümüzde piyasaları kontrol etmeden bırakma politikasi nedeniyle bunlardan ikisi hariç, hepsi kapanmış ve çoğu yıkılmıştır.

Efektif olarak 1994 başında özelleştirilmiş ve o dönemden sonra özel şirket taşeronluğu ile işletilen Britanya demiryolu sisteminin başı olan "Railtrack" şirketi hataları yüzünden 17 Ekim 2000'de ortaya çıkan "Hatfield Tren Kazası"'ndan 4 kişi ölmüş ve 179 kişi yaralı olarak kurtulmuşlardır. Bundan sonra büyükçe yatırımlar yapilmis ve "Railtrack" şirketi yerini devletleştirmiş bir şirkete bırakmıştır. Aralık 2005 başında hiç resmi kontrol görmemiş "Hartfordshire Petrol Depolama Terminali"'ne ait petrol depolarında büyük patlamalar olmuştur. 10 Mayıs 2002 Potter Barr'da olan ikinci tren kazasında hızla giden tren raydan çıkıp havaya uçmuş ve bir vagonu istasyon platformu üzerinde epeyce kaydıktan sonra durmuş, 7 kişi ölmüş ve çok sayıda yaralı ortaya çıkmıştır.

Coğrafya

Hertfordshire coğrafi olarak Londra Havzası'nın kenarındadır.

Londra şehri 19. yüzyılda büyümeden kontluk çoğunlukla kırsaldi. Fhkat Londra şehrinin büyümesi ve önce demiryolu ve şehirsel metro ulaşım sistemi gelişmesi ve sonra karayollarının otomobil trafigine açılması ile kontluğun bir kısmı Londra'nın varoşu ve banliyosu haline dönüşmustür. Hertfordshire'da günümüzde şehirleşme devamlı kontrol altına alınmıştır ve Londra etrafında bulunan "Metropoliten Yeşil Saha" kemeri ile gayet sıkı olarak kontrol edilmektedir.

Kontluk arazilerine yükseklik etraftaki bölge için nisbetten kuzey-güney ekseninde yüksekçedir. Bu yüksek tepelik sırt arazi jeolojik bakımdan Kretase Dönemi tebeşir taşından oluşmuştur. Bu tepelik sırt arazisinin bölgenin en yüksek rakımlı mevkii Tring etrafında bulunmaktadır. Tepelik sırt üzerinden günümüzde "Ridgeways" adli bir uzun yol yürüyüş patikası geçmektedir. Bu Ridgeway patikası üzerinde bulunan Hertfordshire'daki Tring yakınlarında Hastoe mevkii ile Buckinghamshire'daki Drayton Beauchamp mevki arasında rakım 240m'ye ulaşmaktadır ve tepe Hertfortshire'ın en yüksek mevkii olmaktadır. Bu tepelik sırt arazide batıya gittikçe "Chiltrens" adı verilen nisbeten düşük rakımlı sıralık tepeler sistemine bağlanmaktadır. Kontluğun güneyinde bulunan araziler Londra Kili ile kaplıdır. Kontluğun doğusu ise Buzul Çağında buzla kaplı olduğu için bu çağ geçince küçük taşlar şekilde olan moren kili taşları bu arazilerin yüzeyini nisbeten ince bir tabaka halinde kaplamaktadır.

Hertfortshire çok şehirleşme baskısına maruz kalmakla beraber kontluk arazisi günümüzde gayet kırsal görüntüsünü korumakta ve kırsal tarım arazisi olarak kullanılmaktadır.

Tebesir olan kayalar su tuttuğu için Hertfordshire'ın tebeşir kayası olan toprak altı tabakalarında iyi su tutan akiferler bulunmaktadır. Bunun bir sonucu gayet temiz iyi içimli şu kaynakları bulunmasıdır. Günümüzde hemen hemen sona ermiş olmakla beraber bu kaynaklardan sağlanan temiz ve yeterli su ile Hemel Hempstead ve Berkhamsted cıvarlarında su teresi tarımı yapılmakta idi. Bu kaynakların birinin ortaya çıkardığı "Ware Deresi" 1613'de Hugh Myddleton adli bir girişimci tarafından açılan "New River" kanalı ile o tarihten itibaren Londra şehrine temiz içme suyu sağlamak için kullanılmakta idi.

Kontluk sınırı "Çolne Suyu" ve "Lea Suyu"'nun şu toplama havzalarında bulunmaktadır. Bu iki akarsu yanında açılmış olan insan yapısı kanallar ile birlikte kuzey yönünde akış göstermektedirler.

Kırsal olma niteliği ile gayet çeşitli vahşi hayvan ve bitkilere habitat sağlamaktadır. Bu arazide çok bulunan ama başka yerlerde nisbeten nadir olan bir hayvan "Royston Kargası"'dir.

Hertforshire Kontluğu'nda bulunan tebeşir kayası kireç ocaklarında yakılıp kireçe dönüştürüp inşaatlarada ve gübre olarak tarımda kullanılabilmekta idi. Tebeşir kayası Hertfordshire'da 18. yüzyıl başlarından itibaren maden ocağı ve ocak tünelleri açılarak üretilmekte idi. Eskiden kazılmış olan tebeşir madeni tünelleri nerede olduğu tam olarak bilinmediği için zaman zaman bilinmeyen tünellerin beklenmedik zamanlarda çökmesi yıllarca Hertforshire Kontluğu'nda önemli bir riziko konusu olmuştur.

Nüfus

Bu kontluk içinde bulunan şu 4 kentin nüfusu 50,000 ile 10,000 kişi arasindadir: Hemel Hempstead, Stevenage, Watford, St Albans. Kontluğun merkez şehri olan Hertford 'un ortaçağlarda, bu kontluk İngiltere'de önemli bir tarım merkezi olduğu dönemlerde, kontluğun ana pazar kenti olmakla beraber günümüzde nüfusu kontluk yerleşimleri arasında 13. sıraya düşmüştür.

Kontlukta bulanan yerleşim merkezlerinde, ortaçağlarda ve Tudor hanedanının hüküm sürdüğü dönemlerde yapımlanmış olup günümüzde bile kullanilan..eski tarihi yapılar sayısı İngiltere'nin eskiden beri başkenti olan Londra'da bulunan bu tipte yapılar sayısni aşmaktadır. Özellikle St. Albans kenti eski antik Roma döneminden kalan antik Verulamıum şehrinin kalıntı binalarını da ihtiva etmektedir. Bu antik Romalı kenti Britanya adasında öldürulen ve bu nedanle aziz olduğu kabul ilk Hristiyan dinsel şehid olma olayının 3. yüzyiilda ilk ortaya çıktığı Britanya yerleşkesi olduğu belgelidir.

Komşu kontluklar

Hertfortshire Kontluğu'nun kuzeybatısında Bedfordshire; kuzeyinde Bedfordshire ve Cambridgeshire; kuzeydoğusunda Cambridgeshire; batısında Bedfordshire ve Buckinghamshire; doğusunda Essex ; güneybatısında Büyük Londra ve güneydoğusunda Essex bulunur:

Kuzeybatı:
Bedfordshire		 Kuzey:
Bedfordshire,
Cambridgeshire		 Kuzeydoğu:
Cambridgeshire
Batı:
Bedfordshire
Buckinghamshire
Hertfordshire		 Doğu:

Essex
Güneybatı:
Buckinghamshire		 Güney:
Büyük Londra		 Güneydoğu:
Essex

Alt bölümleri
  1. Three Rivers
  2. Watford
  3. Hertsmere
  4. Welwyn Hatfield
  5. Broxbourne
  6. Doğu Hertfordshire
  7. Stevenage
  8. Kuzey Hertfordshire
  9. St Albans
  10. Dacorum
Numara İsim Merkez Yüzölçümü (km2) Nüfus (est. 2011)
1 Three Rivers Rickmansworth 88.8 87,900
2 Watford Watford 21.0 90,300
3 Hertsmere Borehamwood 101.2 100,400
4 Welwyn Hatfield Welwyn Garden City 129.6 110,700
5 Broxbourne Cheshunt 51.4 93,700
6 East Hertfordshire Bishop's Stortford / Hertford 475.7 138,200
7 Stevenage Stevenage 25.9 84.200
8 North Hertfordshire Letchworth 375.4 127,500
9 St Albans St Albans 161.2 141,200
10 Dacorum Hemel Hempstead 212.5 145,300

Önemli yerleşkeler

Ekonomi

Hertfordshire Kontluğu'ndaki cari fiyatlarla gayrisafi toplam katma değer ve önemli sektörlerin gayrisafi katma değerleri şu tabloda gösterilir.[1]

Year Bölgesel Gayrisafi Katma Değer (£mil.)[2] Tarım (£mil.)[3] Sanayi (£mil.)[4] Hizmetler(£mil.)[5]
1995 11,742 96 3,292 8,354
2000 18,370 77 4,138 14,155
2003 20,937 82 4,348 16,507

Hertfordshire Kontluğu'nda birçok sayıda büyük ve ismleri bilinen Birleşik Krallık şirketlerin ana idare merkezleri ve üretim merkezleri bulunmaktadır. Büyük bir perakende süpermarket zincirine sahip ve Birleşik Kralığı'da en çok çalışan istihdam eden Tesco'nun merkezi CHeshunt'ta bulunmkatdır. Hemel Hempstead'de perakndecesi şirkete DSG International; Welwyn Garden City'de İsviçre'nin büyük eacazacailik ve ilaç firması olan Hoffman=Roche'un Birlkesik Krallık şube firması olan Roche, "Ceral Partnmers" şirketinin imalat fabrikaları vardır. Dijital radyo üreten Püre şirketi merksi Kıng's Langley'dedir. Pub işletme şirketi Wetherspoon merkezi Watforddadır. Skansa şirketi Rickmanworth merkezlidir. Hatfield Bruitanaya havacılık şirketkleri ille ilişkili idi ve de Havilland şirketi ilk ticari jet uçağı olan Comet'leri buradaki merkezide geliştirip üretmiştir. Günümüzde bu havacılık şirketinin mevkinde Hatfield'de (eski Hatfield Politeknik olan) Hertfordshire Üniversitesi ve büyük bir iş geliştirme parkı bulunmaktadır. Buis geliştirme parkında EE Telekomikasyon Şirketi, Computacenter eve Ocada Internet ticaret şirketi vardır. Stevenage'de "BAE Systems"m EADS ve Finmeccanıcanın birlikte sahibi oldukları MBDA askeri füzeler geliştirmektedir ve aynı shirde "EADS Astriuum" firmasını uydu üretim merkezi bulunur. Birleşik Krallık'ta eczanneler birliği olan NPA St Albans'da yerkesiktir. Amerikan Warner Bros şirketinin Leavesden'de Warner Studios film stüdyolarının sahibi ve işletmecisidir.

Ulaşım

Herfortshire Kontluğu Londra'yı Midlands, Kuzey İngiltere ve İskoçya'ya bağlayan önemli karayolları ve demiryollarının geçtiği bir bölgededir. İngiltere'nin guneyinin bir parçası olduğu için Hertfordshire başkent olan Londra'nın etrafında bulunan Londra'da çalışanların oturdukları varoşlar ve banliyölar kemerinin bir parçasıdır ve bu kontlukta oturan ve Londra'da çalışan büyük sayıda kişi her iş günü kontlukta bulunan ulaşım sistemini kullanarak Londra'ya gidip gelmektedirler.

Kontluk arazilerinden İngiltere'nin en önemli karayolları geçmektedir: Bunlar "A1" ve otoyol olan kısmı "A1(M)", "A5", "A6", "A41", "M1 Otoyolu", "M11 Otoyolu" ve "M25 Otoyolu"'dur.

Kontluk arazilerinden dört ana milli demiryolu hattı geçmektedir:

işletmektedir. "Virgin Trains" şirketinin işlettiği hızlı trenler Watford Junction istasyonunda durmakta ve Midlands, Kuzey Galler, Kuzey Batı İngiltere ve İskoçya'ya hızlı tren hizmeti vermektedir.

Hertfortshire Kontluğunda diğer yörel demiryolları hatları da bulunmaktadır.:

"Londra Transport" adlı şirket tarafından Büyük Londra'da çalıştırılan metro hatlarından şunlar Herfordshire'a girmektedir:

(Chorleywood, Croxley, Moor Park, Rickmansworth ve Watford) Hertfordshire içindedir.

Elstree'de hafif uçaklar için bir özel ticari havameydanı bulunmaktadır. Londra'nın hava meydanları olan Stansted Havaalanı ve Luton Havaalanı Hertfordshire Kontluğu sınırlarına 10 kmden daha az uzaklıktadırlar.

Herdfordshire en batısında eski dar enli mavna su kanalı olan Grand Union Kanalı Rickmansworth, Watford, Hemel Hempstead, Berkhamsted ve Tring şehir ve kasbalarından geçmektedir. .

Herdfordshire şehri ve kasabalarında bulunan otobüs hatları Hertfordshire Kontluğu idaresinin kontrolu altinda çeşitli özel otobüs şirketleri tarafından işletilmektedir. Herfordshire'da kırsal alanlar, köyler ve kasabalarda otobüs hizmeteri sağlayan şirketleri finanse etmek ve otobüs ulaşımını sağlamak için Herfordshire "İntalink" adlı bir kurum işletmektedir.

Egitim

Hertfordshire'da 63 tane devlet tarafından finase edilen ve yerel idarece kontrol ediler ikinci derecede devlet okulu ve 26 tane de yıllık ücret alan özel ikinci derecede okul bulunmaktadır. Devlet tarafından finanse edilen okullardan ancak kontluğun güney ve güneybatısında Watford'da bulanan 7 tanesi ilkokullardan öğrecileri kısmı giriş imtihanı ile seçim ile almaktadırlar. Diğer ikinci derecede okullarda giriş imtihan veya diğer şekilde seçimle öğrenci alma uygulanmakatadır. Bu sisteme İngiltere'de "Kapsamlı Okul (Comprehensive Okul)" denilmektedir. Ayrıca İngiltere'de "GCSE O-level (Genel İkinci Derece Okul İmtihanmlarının Aşağı Derecesi)" eğitimi mecburi olmakta ama üniversitesler giriş için gerekli "A-level (İleri Seviye) imtihamanları" için çok az sayıda imtihan konusu ders öğrenci tarafından seçimlidir. Bazı okul eğitimi sağlayan yerel idare yönetimleri bu seviyeeğitim için "6. Form Koleji" adını verdikleri eğitim kurumları açmışlardır. Herefortshire'da bu dersler de devletçe finanse edilen ikinci derece okullarda verilmekte ve hiçbir "6. Form Koleji" bulunmamaktadır.

Okul dışında ileri derecede eğitime "Üçüncü Derece Eğitim (Tertiary Edugation") adı verilmektedir. Hertfordshire'da her birinin çoklu kampusu bulunan 4 tane "Üçüncü Derece Eğitim Koleji" ("Hertford Regional College", "North Hertfordshire College", "Oaklands College" ve "West Herts College") bulunmaktadır.

Hertfordshire'da (1970-1992 döneminde Hatfield Politeknik adlı) Hertfordshire Üniversitesi bulunmaktadır. Bu üniversitenin kampüsü genellikle Hatfield'dedir. Bu üniversite okuyan yüksek eğitim ve üniversite diplomasi üstü eğitim için öğrenci sayısı 23.,000'i geçmektedir.

Resimler

Kaynakça

  1. ↑ http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_economy/RegionalGVA.pdf
  2. ↑ Yuvarlama yapıldığı için toplam değişik olabilir
  3. ↑ Avcılık ve ormancılık hasılalarını da kapsar
  4. ↑ Enerji üretimi ve inşaat hasılasını da kapsar.
  5. ↑ Finans sektörü hizmetlerini dolaylı olarak kapsar.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.