I. Edward

I. Edward

İngiltere Kralı
Hüküm süresi	16 Kasım 1272 – 7 Temmuz 1307
Taç giymesi	19 Ağustos 1274
Önce gelen	III. Henry
Sonra gelen	II. Edward

Eş(leri)	Kastilyalı Eleanor
Hanedan	Angevinler Hanedanı
Babası	III. Henry
Annesi	Eleanor of Provence
Doğum	17/18 Haziran 1239 Westminster Sarayı, Londra, İngiltere
Ölüm	7 Temmuz 1307 (68 yaşında) Burgh by Sands, Cumberland, İngiltere
Dini	Roman Katolik

I. Edward, lakabı Uzun Bacaklı Edward (17 Haziran 1239 - 7 Temmuz 1307), 1272-1307 arasında hüküm sürmüş İngiltere kralı. Eski feodal soylulara karşı tahtın ve parlamentonun gücünü artırmış, etkili bir yönetim kurmuş ve hukuk sistemini yeniden düzenlemiştir.

Gençliği ve tahta çıkışı

III. Henry'nin en büyük oğlu olan Prens Edward babasının yaşadığı dönemde genç yaşından itibaren Ingiltere'deki politik entrekalara karıştı. 1259'da kısa bir dönem için soylu baronların isteklerini açıklayan "Oxford Koşulları" adını verdikleri manifestoyu kabul etti. Bu manifesto ile Baronlar Edward'in babası Kral III. Henry'den baronlara daha fazla haklar tanımasını ve böylece bir siyasi reform istemekte idiler. Bu harekete katılmakla Prens Edward babasına açıkca başkaldırmış olmaktaydı. Fakat çok geçmeden babası ile uzlaştı ve bu tarihten sonra baronların ortaya çıkardıkları ve "İkinci Baronlar Savaşı" adı verilen soylular ayaklanmalarında babasına sadık kaldı. Bu savaşta "Lewes Muharebesi"'nde Prens Edward baronlara esir düştü. Fakat birkaç ay esaretten sonra kaçtı. Bundan hemen sonra babası yanında baronların lideri olan Simon de Montfort'a karşı savaştı. 1265'de Simon de Montfort "Evesham Muharebesi"'nde yenik düştü. Bundan sonra 2 sene içinde ayaklanmacı baronların hepsi tepelendi ve İngiltere'de baronlara karşı savaş sona erdi.

İngiltere'de baronların yenilip barış şartları sürmeye başlayınca Prens Edward "Kutsal Topraklar"da Müslümanlara karşı bir Haçlı seferine katılmak için and içti. Bu sıralarda Fransa Kralı IX. Louis'in başını çektiği Sekizinci Haçlı Seferi için Haçlı ordusu toplanmaktaydı. Prens Edward İngıltere'den topladığı bir İngiliz Haçlı ordusu ile gemi ile İngiltere'den ayrıldı. IX. Louis bu haçlı seferi için Tunus'a hücum etmeye karar vermişti. 10 Kasım 1270'da Prens Edward İngiltere'den getirdiği Haçlılar ordusu ile gemiyle Tunus limanına geldi. Fakat eski Haçlılar lideri IX. Louis'in ölmüş olduğunu ve kalan Haçlı ordusunun Tunus Emiri ile bir barış antlaşması yaptığını öğrenince ordusunu karaya çıkartmadı. Doğrudan doğruya Filistin'e gidip başlamış olan Sekizinci Haçlı Seferi'ne oradan devam etmek üzere 11-14 Kasım'da yeniden denize açıldı. Önce Sicilya'da Trepani limanına gidip orada molla verdi. Burada babası III. Henry'nin Londra'da ölüm haberi kendine erişti. Prens Edward İngiltere Kralı olmustu. I. Edward kendinin İngiltere'de yokluğunda Londra'daki idarecilerin kendine sadık kalacaklarına inanmaktaydı. Bu nedenle Sicilya'dan Filistin'e Hacli seferi için gitmekte hic sakinca bulmadi. Fakat Ingiliz Haclilar filosu Sicilya'dan ayrılır ayrılmaz çok şiddetli bir fırtına çıktı. Kral Edward'ın filosunun 40 gemisi mürettebatı ve taşıdıkları Haçlı askerlerle birlikte battılar ve kurtulan olmadı. Bunu tanrısından kendine bir ikaz olduğunu kabul eden Kral I. Edward kalan gemilerle Fransa'ya dönüp yeniden bir Haçlı Seferi hazırlığına başlamaya karar verdi. Sekizinci Haçlı Seferi'nin Filistin'den devam etmesi Edward için ancak bir rüya oldu.

I. Edward kendi yokluğunda yönetim işlerini yürütecek kendine sadık bir yakın çevresinin bulunması nedeniyle Fransa üzerinden karadan dönüşünü uzattı. Paris'e uğrayarak Fransa'daki mülkleri için kuzeni III. Philippe'e bağlılığını bildirdi.

İngiltere'ye döndükten sonra 19 Ağustos 1274'te Westminster'da taç giydi. Başlangıçta güçlü ve etkili bir yönetim kurduysa da, 1294'ten sonraki keyfi davranışlarıyla İngiltere'yi Fransa ve İskoçya ile savaşlara sürükledi.

Savaşlar

I. Edward.

Henry döneminde iç karışıklıklardan yararlanarak Galler'i fiilen yönetimi altına alan Llywelyn ap Gruffudd'u 1277'de deniz kuvvetlerinin desteğiyle Snowdonia'da kuşatarak boyun eğmeye zorladı. 1282'de İngiliz yönetimine yeniden isyan eden Galler'i yeniden fethetti ve Llywelyn ile kardeşi David'i öldürerek Galler'in özerkliğine bütünüyle son verdi.

Fransa ile ilişkilerin bozulmasının nedeni, Fransa krallarının Paris Antlaşması'nın (1259) hükümlerini hiçe sayarak İngiltere'ye bağlı Gaskonya topraklarını ele geçirmeye çalışmalarıydı. 1290'dan itibaren Gaskonya'ya Fransız müdahalesi yoğunlaştı ve İngiliz ve Fransız denizciler arasındaki çekişmeler gerginliği daha da artırdı. 1290'da görüşmeleri yürütmek üzere Fransa'ya gönderilen Edward'ın kardeşi Lancaster kontu Edmund, Philippe'in oyununa gelerek Gaskonya Düklüğü'nü geçici olarak Fransa'ya bıraktı. Philippe sonradan bu toprakları geri vermeyi reddetti. Edward 1297'de Fransa'ya saldırmak üzere danize açıldı. Ama İskoçya'da başlayan ayaklanma nedeniyle geri dönmek zorunda kaldı. 1299'da Philippe ile barış yaparak onun kız kardeşi Margaret'le evlendi ve böylece düklüğü oldukça küçülmüş olarak geri aldı.

İngiltere ile İskoçya arasında yıllardır süregelen dostça ilişkiler de Edward döneminde bozuldu. İskoçya'da önce Kral III. Alexander'ın (1286), ardından da tahtın tek varisi olan torunu Margaret'in (1290) ölümü üzerine taht mücadelesi başlayınca, nüfuzlu İskoçyalılar Edward'dan hakemlik etmesini istediler. Edward, süzerenliğini kabul ettirdikten sonra, John de Balliol'u tahta geçirdi (1292). Ama Edward İskoçya'da kendi yönetimini yerleştirmeye çalışınca, Balliol 1295'te İskoçyalı soyluların baskısıyla, İngiltere'ye bağlılıktan vazgeçerek Fransa'yla ittifak kurdu.

Bunun üzerine Edward 1296'da İskoçya'yı işgal etti. Ama 1297'de William Wallace öncülüğünde patlak veren ayaklanmayı, 1303'e değin süren seferlere ve bazı askeri başarılara karşın bastıramadı.

1303'te İskoçya'ya karşı giriştiği yeni seferde Stirling'i aldı (1304) ve Wallace'ı vatan haini ilan ederek astırdı (1305). Bu kez de I. Robert'ın ayaklanmanın başına geçerek taç giymesi üzerine İskoçya'ya karşı yeni bir sefer başlattı, ama yolda öldü.

Dış bağlantılar

Britanya Kralligi resmi websitesinde "Edward I 'Longshanks'" maddesi (İngilizce)
"BBC History" websitesinde "Edward I" maddesi (İngilizce)

Resmî unvanlar
Önce gelen: III. Henry	İngiltere Kralı 1272 - 1307	Sonra gelen: II. Edward

İngiltere, İskoçya ve Britanya hükümdarları

1603'ten önce İngiltere hükümdarları	Athelstan Muhteşem Edmund Eadred Adaletli Eadwig Barışçıl Edgar Şehit Edward Tedariksiz Ethelred Çatalsakal Sweyn Cesur Edmund Büyük Knud Tavşanayak Harold Harthacnut Günah Çıkartıcı Aziz Edward Harold Godwinson Edgar Atheling I. William II. William I. Henry Stephen Matilda II. Henry Genç Kral Henry I. Richard John III. Henry I. Edward II. Edward III. Edward II. Richard IV. Henry V. Henry VI. Henry IV. Edward V. Edward III. Richard VII. Henry VIII. Henry VI. Edward Jane I. Mary ve II. Felipe I. Elizabeth

1603'ten önce İskoçya hükümdarları	Kenneth I. MacAlpin I. Donald I. Konstantin Áed Giric Eochaid II. Donald II. Konstantin I. Malcolm Indulf Dub Cuilén Amlaíb II. Kenneth III. Konstantin III. Kenneth II. Malcolm I. Duncan Macbeth Lulach III. Malcolm Canmore III. Donald II. Duncan III. Donald Edgar I. Alexander I. David IV. Malcolm I. William II. Alexander III. Alexander Margaret Birinci Fetret John İkinci Fetret I. Robert II. David Edward II. Robert III. Robert I. James II. James III. James IV. James V. James I. Mary VI. James

1603'deki Taht Birliği'nden sonra İngiltere ve İskoçya hükümdarları

I. & VI. James I. Charles Topluluk II. Charles II. & VII. James II. Mary ve II. & III. William Anne

1707 Birleşme Yasası sonrası Britanya hükümdarları

Anne I. George II. George III. George IV. George IV. William Victoria VII. Edward V. George VIII. Edward VI. George II. Elizabeth

Tartışmalı hükümdarlar italik yazılmıştır.

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.