Hilmi Ziya Ülken
| Hilmi Ziya Ülken | |
|---|---|
| Doğum |
3 Ekim 1901 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
5 Haziran 1974 (72 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Yazar, felsefeci ve sosyolog |
| Etnik köken | Türk |
| Vatandaşlık | Türk vatandaşı |
Hilmi Ziya Ülken, (d. 3 Ekim 1901, İstanbul – ö. 5 Haziran 1974, İstanbul) Türk düşünce yaşamında ve Türkiye'de bir felsefe geleneğinin oluşmasında büyük etkisi olmuş felsefeci ve sosyolog.
Hayatı
Hilmi Ziya Ülken İstanbul Sultanisi’ni (İstanbul Lisesi) (1918) ve Mekteb-i Mülkiye’yi (A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi) bitirdi (1921). Aynı yıl Darülfünun-ı Osmani (bugün İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi Beşeri Coğrafya Kürsüsü’ne asistan oldu. Aynı fakültede felsefe tarihi ve sosyoloji öğrenimi gördü. 1933’e değin sosyoloji, felsefe, tarih ve coğrafya öğretmenliği yaptı. Umumi İçtimaiyat (1931), Türk Tefekkürü Tarihi (1932-33, 2 cilt) adlı kitapları yayımlandıktan sonra uzmanlık eğitimi için Almanya'ya gitti (1934). Türkiye’ye döndükten sonra İ. Ü. Edebiyat Fakültesi’nde Türk Tefekkür Tarihi Kürsüsü’ne doçent olarak atandı (1935). 1944 yılında profesör, 1957 yılında ordinaryüs profesör oldu. 1973’te A. Ü. İlahiyat Fakültesi’nden emekli oldu. Hilmi Ziya Ülken, 1938-1943 yılları arasında İnsan dergisini yayımladı ve Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi’ni yönetti. Türk düşünce tarihi üzerine yaptığı çalışmalarla sosyal bilimlere önemli katkılar sağlamış olan Ülken 5 Haziran 1974’te İstanbul’da öldü.
Çalışmaları
Hilmi Ziya Ülken XX yüzyılın 30. yıllarından Türk tefekkürü, düşüncesi hakkında araştırma yapmaya başlamış, iki ciltlik "Türk tefekkürü tarihi" kitabını yazmıştır. O, bu kitabı Galatasaray Lisesi'nde hocalık yaparken kaleme alarak yayınlatır. Alim bu konuyu bir fen gibi de tedris etmiştir.
Filozofun yaratıcılığında önemli yer tutan "Türk tefekkürü tarihi" kitabı yazarına şöhret kazandırmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk kitabı yüksek değerlendirmiş, Hilmi Ziya Ülkenle görüşmüştür.
Hilmi Ziya Ülkenin felsefe tarihindeki önemli hizmetlerinden biri, İslam aleminin felsefesini, düşüncesini sistemli bir şekilde araştırmasıtır.
Dante (1265-1321) "İlahi komedya" poemasında Muhammed peygambere, Ali'ye olumsuz tutum beslemiş, onları poemanın, "Cehennem" bölümünde suçlu olarak göstermiştir. Hilmi Ziya Ülken Dante'nin Muhammed peygambere yaklaşımı meselesi hakkında yazarken, poemanın fikir kaynaklarını de kaydetmiştir. Alim yazıyor: "Dante" İlahi komedi "nın (" Divina comedi "nın) Cehennem (Inferno) kısmında Muhammed'i yer altının sekizinci katında oldukça sayğısız bir ifade ile tarif ediyor. Oysa, Palakios bu eser hakkında yaptığı tetkiklerində Dante'nin konuyu, içerik tarzını, manevi miraç fikrini tamamen İbn Arabi'ye borçlu olduğunu göstermiştir ".
Hilmi Ziya Ülken Dante'nin İslam'daki Yaratış ve Ahiret (Mebde ve Mead) görüşmesinden ve başlıca İbn Arabî'nin "Fütuhat el-Mekkiyye" sinden yararlandığını bildirmiştir.[1]
Başlıca yapıtları
Sosyoloji ve felsefe alanındaki çalışmaları
- Umumi İçtimaiyat (1931)
- Aşk Ahlakı (1931)
- Türk Tefekkürü Tarihi (1933-1934)
- İnsanî Vatanperverlik (1933)
- Türk Filozofları Antolojisi (1935)
- Türk Mistisizmini Tedkike Giriş (1935)
- İçtimai Doktrinler Tarihi (1940)
- Ziya Gökalp (1942)
- Dini Sosyoloji (1943)
- Şeytanla Konuşmalar (1943)
- İslam Düşüncesi (1946)
- Ahlak (1946)
- Millet ve Tarih Şuuru (1948)
- Sosyolojinin Problemleri (1953)
- Veraset ve Cemiyet (1957)
- Tarihî Maddeciliğe Reddiye (1958)
- Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi (1966)
- Eğitim Felsefesi (1968)
- İslam Felsefesi (1969)
- Varlık ve Oluş (1969)
- Bilgi ve Değer.
- Ruh ve Beden Meselesi .
Romanları
- Posta (1941)
- Yarım Adam (1942)
Kaynakça
- ↑ Aytək Zakirqızı. "Hilmi Ziya Ülkən Dantenin İslam dininə münasibəti haqqında", Dövlət və din. İctimai fikir toplusu, Bakü, Mart-Nisan 2011. 2(22). sf. 77-81
| ||||||