I. Süleyman (Safevi)

I. Süleyman Şah Safavi
I. Süleyman Şah Saray Eğlencesindeyken, Resam:Alikulu Cabbadar, İsfahan, 1670
Safevi Şahı
Hüküm süresi	1 Kasım 1666 - 29 Temmuz 1699
Önce gelen	II. Abbas
Sonra gelen	I. Hüseyin
Tam ismi Sultan Süleyman Sam Mirza bin Muhammed Bakır Mirza bin Abbas bin Muhammed bin Tahmasb bin İsmail bin Haydar bin Cüneyd es-Safevi[1]
Hanedan	Safevî Hanedanı
Babası	II. Abbas
Annesi	Nakihat Hanım
Doğum	Şubat/Mart 1648 İsfahan, İran
Ölüm	29 Temmuz 1694 İsfahan, İran
Defin	Kum, İran
Dini	İslam

I. Süleyman, Safevi 1 Kasım 1666-29 Temmuz 1694 8. şahı.

Doğumu Şubat/Mart 1648'da İsfahan'da olup Safavi Devleti Şahı II. Abbas'ın oğlu idi. Hükümdarlığına kadar "Şam Mirza" olarak anılmıştır. Babası II. Abbas'ın 1 Kasım 1666'de ölmesi ile İran'da Safavi Devleti şahı olarak "II. Safi" olarak tahta geçmiştir. Tahta geçmesinden hemen sonra ülkede açlık ve salgın hastalıklar yoğunlaşmıştır. Saray müneccimleri bunların tahta geçmek için kullandığı II. Safi isminin uğursuz olmasına yormuşlar ve ismini değiştirmesini tavsiye etmişlerdir. 1668'de şah için yeniden bir tahta geçme töreni yapılmıştır ve Şah I. Süleyman taht adını alıp Safavi Devleti şahlık tacını giymiştir ve bundan sonra I. Süleyman olarak anılmıştır.

Tahtta geçmeden önceki hayatı

Şubat veya Mart 1648'de İsfahan şehrinde Safevi Devleti Şahı II. Abbas'ın en büyük oğlu olarak doğdu. Annesi Çerkez asıllı bir cariye olan "Nakihat Hanım" idi.^[2] Doğumundan 1666'da Safevi Devleti şahlık tahtına geçinceye kadar "Sam Mirza" ya da "Süleyman Mirza" adı ile anıldı.^[3] Hamza Mirza adlı bir öz küçük erkek kardeşi ve İsmail Mirza ve Mirza Ali Naki adlarını taşıyan babaları bir anneleri ayrı daha iki tane erkek kardeşi de vardı. Sam/Süleyman Mirza tahta geçinceye kadar çocukluk ve gençlik yaşamını İsfahan Sarayı'nın Harem dairesinde tecrit altında olarak geçirdi. Yetiştirilip eğitiminden Ağa Nazır adlı bir hadım harem ağası mesul oldu. babası II. Abbas ile karşılıştırınca bu lalasından pek uygun bir eğitim görmediği ve pek enerjik olmaktan kaçınamayı öğrendiği ve bunun şahlık saltanat döneminin nispeten başarısız geçmesine neden olduğu tarihçilerce kabul edilmektedir ^[3]. Sarayda iken yetişmesi ve eğitiminde ana dili olarak Azarbeycanca konuşup kullandığı bilinmektedir. Tarihçiler ne kadar Farsı dilini bilip kullandığı hakkında tartışmalıdırlar.^[2].

Babası Şah II. Abbas Mazardaran'da 25 Eylül 1666'da kendine kati bir varis göstermeden öldü. Bu haber devlet başkenti olan İsfahan'a 5 gün sonra ulaştı. Şahlık tahtına geçecek oğlun kim olacağı saraylılar, özellikle harem ağaları, eline kaldı. Saraylıların çoğunluğu, yeni şahı daha kolayca kontrol edebilecekleri düşüncesi ile, II. Abbas'in daha 7 yaşında olan ikinci oğlu Hamza Mirza'yı tercih etmekte idiler. Fakat sonunda kararı Hamza Mirza'nın lalası olan saraylı oldu ve bu karar herkese ilan edilip II. Abbas'ın büyük oğlu olan "Sam Mirza" veya "Süleyman Mirza" Safevi Devleti şahı olarak tahta geçirildi.^[3]

Şahlık tahtinda iken hayatı

Rusya ile yakınlaşmıştır. 1667'de imzalanan sözleşme ile Rus tacirler Safevi topraklarında gümrüksüz ticaret hakkı kazanmıştır.

Kaynakça

1. Savory 1985, s. 76
2. Roemer, H.R. (1986). "The Safavid period". The Cambridge History of İran, Vol. 5: The Timürid and Safavid periods., Cambridge: Cambridge University Press. say:. 189–351. ISBN 9780521200943. (İngilizce)
3. Matthee, Rudi (2012). Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of İsfahan. I.B.Tauris.say.. 1–371. ISBN 9781845117450 (İngilizce)

Dış kaynaklar

• Roemer, H.R. (1986). "The Safavid period". The Cambridge History of İran, Vol. 5: The Timürid and Safavid periods, Cambridge: Cambridge University Press. say: 189–351. ISBN 9780521200943. (İngilizce)
• Matthee, Rudi (20Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of İsfahan. I.B.Tauris.say.. 1–371. ISBN 9781845117450 (İngilizce)

Dış bağlantılar