Uluslararası Fonetik Alfabe

== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q ==

Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q

== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q ==

Uluslararası Fonetik Alfabe

Uluslararası Fonetik Alfabe (sesçil alfabe, sesçil abece, İngilizce: International Phonetic Alphabet, IPA) seslerin kâğıt üzerinde gösterilebilmesi için oluşturulmuş standart alfabedir. Tüm dillerdeki konuşma seslerini bir örnek biçimde kodlayabilmek için oluşturulmuş işaretler ve simgeler sistemidir. Bu sistemden en çok dilbilimde ve sözlüklerin hazırlanmasında yararlanılır.

Dillerin doğru telaffuz edilmesini sağlamak, tutarsız ve keyfi yazımlarla çok sayıda transkripsiyon (yazı çevirimi) sisteminin doğurduğu karışıklıkları önlemek amacıyla geliştirilmiş alfabedir. Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi olarak da bilinir. IPA'nın bir amacı da bir sözcüğü diğerlerinden ayırmaya yarayan her ses için ayrı bir sembol geliştirmektir.

IPA'da temel olarak Latin harfleri kullanılır. Bunun dışında başka alfabelerden harf alınmış (örneğin Yunan Alfabesi), bunlar Latin harflerine uyacak biçimde değiştirilmiştir. İnce ses ayırımları ve genizsilleşen ünlülerle sesin uzunluk, vurgu ve titreşimi, harflerin üstüne veya altına konan çeşitli işaretlerle belirtilir.

IPA dar ve geniş yazı çevrimlerinde kullanılabilir. Mesela anadili İngilizce olanlar tek bir /t/ sesi ayırt ederler. Bu sebeple geniş yazı çevriminde bu sese karşılık tek bir sembol yeterlidir. Ama /t/'nin “tap”, “pat” ve “stem” gibi sözcüklerdeki söylenişlerinin birbirinden biraz farklı olduğunu belirtmek için dar yazıçevrimi yani /t/'nin altına veya üstüne belli işaretler koymak gerekir.

Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi umulduğu kadar başarılı olamamıştır. ABD'de Avrupa'ya nazaran daha az kullanılmıştır. Latin alfabesinin yanı sıra çok sayıda özel işarete yer verdiği için basım ve daktilo etme güçlüğü vardır. Daktilo güçlüğünü engellemek için X-SAMPA geliştirilmiştir. Yer kazanmak ve kolaylık sağlamak gayesiyle IPA işaretleri ekseriyetle değiştirilerek veya birbirlerinin yerine kullanılır.

Alfabe

X-ışınları ile çekilmiş bir görüntü, çeşitli ünlü seslerin söylenimi sırasında ağzın hareketleri.

Ünsüzler

Ünsüzler
Eklemleme noktası →	Dudaksıl		Taçsıl				Damaksıl				Köksel				Gırtlaksıl
	Çift dudaksıl	Dişsil dudaksıl	Dişsil	Dişyuvasıl	Damaksıl dişyuvasıl	Ön damaksıl	Damaksıl	Art damaksıl	Küçükdilsel		Boğazsıl		Gırtlak kapaksıl
Eklemleme biçimi ↓
Genizsil	m	ɱ	n			ɳ	ɲ	ŋ	ɴ
Patlamalı	p b	p̪ b̪	ɴ d			ʈ ɖ	c ɟ	k ɡ	ɱ b				ʡ		ʔ
Sürtünmeli	ɸ β	f v	θ ð	ɳ z	ʃ ʒ	ʂ ʐ	ç ʝ	ɸ c	χ	ʁ	ħ	ʕ	ʜ	ʢ	h f
Yarı-ünsüz	β̞	ʋ	ɹ			ɻ	j	p
Yuvarlanmalı	ʙ		ɲ						ʀ				я*
Çarpmalı	ⱱ̟^†	ⱱ^†	ɾ			ɽ			ɢ̆				ʡ̯
Yanal sürtünmeli			ɬ n			*	*	*
Yanal			ɬ			m	ʎ	ʟ
Yanal çarpmalı			z			ɺ̢*	ʎ̯	ʟ̆

Notlar;

• Çift olarak yazılan sembollerden sağdaki ([ɦ] hariç) tonlu ünsüzleri gösterir.
• * ile işaretlenen harfler resmî değildir.
• ^† ile işaretlenen harfer yeni eklenmiştir.

---

Akciğersiz ünsüzler Klikler Patlamalar Vurgulular ʘ Dudaksıl ɓ Dudaksıl ʼ Örneğin: ǀ Dişsil ɗ Dişyuvasıl pʼ Dudaksıl ǃ Enöndamaksıl ʄ Öndamaksıl tʼ Dişyuvasıl ǂ Öndamaksıl ɠ Aradamaksıl kʼ Aradamaksıl ǁ Yanal taçsıl ʛ Artdamaksıl sʼ Dişyuvasıl sürtünmeli

Çift eklemli ünsüzler ʍ Tonsuz dudaksıllaşmış aradamaksıl yarı-ünsüz w Tonlu dudaksıllaşmış aradamaksıl yarı-ünsüz ɥ Tonlu dudaksıllaşmış öndamaksıl yarı-ünsüz k Aradamaksıllaşmış dişyuvasıl yanal yarı-ünsüz ɕ Tonsuz peltekleşmiş öndamak-dişyuvasıl sürtünmeli ʑ Tonlu peltekleşmiş öndamak-dişyuvasıl sürtünmeli ɧ Tonsuz ön-aradamaksıl sürtünmeli [ɧ] sesi [x] ve [ʃ] seslerinin arası olarak gösterilse de tartışmalıdır.

---

Birleşim ünsüzler Bağlı Tek harf Tanım t͡s ʦ tonsuz dişyuvasıl birleşim d͡z ʣ tonlu dişyuvasıl birleşim t͡ʃ ʧ tonsuz öndamak-dişyuvasıl birleşim d͡ʒ ʤ tonlu öndamak-dişyuvasıl birleşim t͡ɕ ʨ tonsuz dişyuvası-öndamaksıl birleşim d͡ʑ ʥ tonlu dişyuvası-öndamaksıl birleşim t͡ɬ  – tonsuz dişyuvasıl lateral birleşim k͡p  – tonsuz dudak-aradamaksıl patlamalı ɡ͡b  – tonlu dudak-aradamaksıl patlamalı ŋ͡m  – dudak-aradamaksıl genizsil durma

Ünlüler Ünlüler Ayrıca bakınız: IPA, Ünsüzler   İnce Yarı-ince Merkez Yarı-kalın Kalın Kapalı i •y ɨ •ʉ ɯ •u ɪ •ʏ ɪ̈ •ʊ̈ ʊ e •ø ɘ •ɵ ɤ •o ə ɛ •œ ɜ •ɞ ʌ •ɔ æ ɐ a •ɶ ɑ •ɒ   Yarı-kapalı Orta-kapalı Orta Yarı-açık Orta-açık Açık Bölümler arasında bazı bölümlerde iki adet ünlü vardır. Bu ikili grupta sağdaki ünlü yuvarlaktır, soldaki ise düzdür. Ayrıca uzun ünlüler IPA sembolü ː ile belirtlir. Ayrıca bakınız Vikipedi:UFA Dış bağlantılar Uluslararası Fonetik Alfabesi Uluslararası Fonetik Kurumu (İngilizce) Uluslararası Fonetik Alfabe (PDF) Kelimelerin IPA İle Yazılışı ve E-Sözlük Ses dosyaları Peter Ladefoged's Fonetik Kursu (ses dosyalarıyla) (İngilizce) UFA tablosu (İngilizce) Dillerin sesleri hakkında bilgi (İngilizce) UFA tablosu (İngilizce) UFA tablolarının ses örnekli Flash sürümü (İngilizce) Bir diğer UFA ses örnek dizini (İngilizce)