IX. Antiokhos Kyzikenos
| IX. Antiokhos Kyzikenos Ἀλέξανδρoς Bάλας | |
|---|---|
| IX. Antiokhos Kyzikenos | |
 | |
| Selefkos Kralı | |
| Hüküm süresi |
MÖ 114 - MÖ 96 MO 125 - MO 96 Ortak kral: VIII. Antiochus Grypus |
| Önce gelen | VIII. Antiokhos Grypus |
| Sonra gelen | VI. Seleukos Epifanes |
| Eş(leri) |
IV. Kleopatra V. Kleopatra V Selene (Kizkardesler ve babalari Misirli VIII. Ptolemaios Fiskon |
| Çocukları | X. Antiokhos Eusebes Filopator |
| Hanedan | Selefkos Hanedanı |
| Babası | VII. Antiochos Sidetes |
| Annesi | Kleopatra Tea |
| Ölüm | MÖ 96 |
| Dini | Çoktanrılı Antik Yunan dini |
IX. Antiokhos Kyzikenos (UFA, andiohos kizikinos ;Yunanca, Αντίοχος Θ΄ Κυζικηνός) Yunan Seleukos krallığı hükümdarı.
Hayatı
Kleopatra Thea ile VII. Antiokhos Sidetes'in oğulları olan Antiokhos'u, Partlara esir olup Partya'ya götürülen VII. Antiokhos Sidetes (MÖ 129'da orada ölünce) annesi onu (modern Erdek yakınlarında bulunan) antik Kyzikos kentine göndermiştir. Burada Kyzikenos takma adını almıştır.[1]
II. Dimitius Niketor MÖ 116'da ölünce kraliçe ve Dimitrius'un eşi olan Kleopatra Tea oğlu IX. Antiokhos Kyzikenos'u Antakya'ya geri çağırdı. Ama zamanda Kleopatra Tea II. Dimitrius'dan olan oğlu (IX. Antıochos'un üvey kardeşi/kuzeni olan) VIII. Antiochos Grypus'u tahta çıkarmıştı. Kleopatra Tea Cyzikos'dan gettirtiği IX. Antiochos Kyzikenos'u da tahta çıkaratıp anne-bir-baba-ayrı iki oğlunun ortak Seleceus kralı olmalarını amil oldu. Bunun sonucunda Suriye iki kuzen/üvey kardeş arasında paylaşıldı. IX. Antıochos Suriye'nin güney kısmını ve VIII. Antiochos Grypus Suriye'nin kuzey taraflarını ve Kilikya'yı yönetime koyuldular.[1]
MÖ. 115'de IX. Antiochos Kyzikenos IV. Kleopatra ile ikinci bir evlilik yaptı. IV. Kleopatra Mısır kralı IX. Ptolemaios Latiros'un kızkardeşi/karısı idi. İkisi ortak olarak Mısır'da hükümdarlık yapmakta idiler. Ama anneleri ülkeyi kendisinin fiilen yönetebilmesi için baskı ile kocası/kardeşinin İV. Kleopatara'yı boşayıp bir diğer kızkardeşi olan Kleopatra Selene ile evlenmesine sebep oldu. IV. Kleopatra yanında bir ordu ile Mısır'dan Kıbrıs'a kaçtı. Orada IX. Antiochos Kyzikenos ile evlilik yaptı ve onun emrine Mısır'dan getirdiği orduyu verdi. Bu ordu ile Seleuceus Krallığı'nda bir iç savaş başladı.[1]
İX. Antiochos Kyzikenos yeni karısının verdiği ordu ile kendisi ile ortak krallık yapan VIII. Antiochos Gryphos'un aleyhine bir askeri kampanya başlattı. IX. Antiochos Kyzikenos Suriye'nin kuzeyini de eline geçirmeye amaçlı idi. Bu amacına kısmen ulaştı ve MÖ 113'de krallık başkenti olan Antakya'yı eline geçirdi. Fakat VIII. Antiochos Grypus Kilikya'yı elinde tutmayı başardı. MÖ 112'de yazında VIII. Antiochos Grypus bir karşı saldırıya geçti ve Antakya'yı eline geçirdi. Grypos'un Mısırlı karısı olan Tyrfaena IV. Kleopatra'nın kızkardeşi idi ve kızkardeşi'nin ölmesini istemekteydi. Kocası Grypos'un buna itirazlarını dinlemeden bir askeri birlik gönderip Antakya'nın hemen yakınında bulunan (modern Harbiye, Defne'deki) tanrıça Dafni tapınığında sığınak kısmına çekilmiş olan IV. Kleopatra'nın dramatik olarak öldürülmesini sağladı. (Sonradan IX. Antiochos Kyzikenos bunun intikamını almak için Tryfaena'yı öldürtmüstur.) Her iki kardeş de değişik Mısır Ptolemaios hükümdarlarından destek almaya başlamışlardir.[1]
MÖ 111/110'da IX. Antiochos Kyzikenos Antakya'yı tekrar geri aldı. Fakat MÖ 110/109'de Antakya'yı VIII. Antiochos Grypus tekrar eline geçirdi.
MÖ 113'un başında Yehudiye Krallığı kralı Hurkanus Samarya'ya büyük bir askeri sefer düzenledi. Hurkanus, Samarilerin Gerizim Daği üzerinde bulunan en kutsal saydıkları tapınağı kuşatma altına aldı; ama bu kuştama başarılı olmadı. Ama kuşatmayı devam ettirerek Yehudiya Kralı bu kuşatmanın komutasını oğulları Antigonus ve Aristobulus'un kontrolüne bıraktı. Yardım isteyen Samirilere IX. Antiokus Kizikenos 6000 kişilik bir birlik gönderdi. Uzun ve zor geçen kuşatmaya rağmen Hurkanus geri adım atmadı ve en nihayetinde bu tapınağı eline geçirdi ve Yehudiya Kralı bu tapınağı yıktırdı. IX. Antiochos Kyzikenos'un Samarilere gönderdiği destek askeri birlik de de yenildi. Sonunda Hurkanus tarafından Samarya fethedildi ve Samiriler köleleştirildi. Yehudiye Krallığı'nın bu mütecaviz davranışına karşı IX. Antıochos Kyzikenos'un daha fazla destek sağlayamamasi Romalı'ların Yahudiye Krallığı tarafını tutmaları ve eğer IX. Antiochos Kyzikenos Yehudiye Krallığı ve Samariler savaşına daha fazla müdahale ederse karşısında Romalıları da bulacaği tehdidi yapılmasına atfedilmektedir.[1]
MÖ 103'de VIII. Antiochus Grypus kendine destek sağlayan Mısırlı müttefiki olan VIII. Ptolemaios Fiskon'un kızı olan V. Kleopatra Selene ile evlilik yaptı. MÖ 96'da ise VIII. Antiochus Grypus eceliyle öldü. Bunu firsat bilen IX. Antiochos Kyzikenos ülkenin tamamını eline geçirmek niyetiyle ölen kralın karısı ile evlilik yaptı. Seleukos İmparatorluğu tümünü boylece kendi hükümü altina almayi hedeflenmişti.[1]
Fakat VIII. Antiochos Grypus'un karısı Trypena'dan olan büyük oğlu I. Seleukhos Epifanes Nikator, babasının elinde bulunmuş olan arazilerde ve Antakya'da kendini kral ilan etti. IX. Antiochos Kyzikenos ordusu ile kendini kral ilan eden yeğeni VI. Seleukhos Epifanes Nikator üzerine yürüdü. Fakat MO 96'da yapılan muharebede IX. Antiochos Kyzikenos maglup dustu. Yakanip esir alındı ve yeğeninin emirine uyularak idam edildi. Seleucus Kralliğı'nda zaten devam eden ıç savas daha da siddetkli olarak devem etmeye başladı. ve MO. 94/93'de oldurulmus IX. Antiochos Kyzikenos'un oglu olan ve VI. Seleukhos Epifanes Nikator krallığını kabul etmeyen X. Antıokhos Eusebes Filopator babasının intikamını almak için ile yaptığı savaşta galip gelip onu krallığın başkenti olan Antakya'dan kovdu ve Kilikya'ya kaçmasına neden oldu.[1]
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Mahlon H. Smith, "Antiochus IX Cyzicenus [ca. 135 - 95 BCE; executed", Onto His Own - Perspective on the World of Jesus" websitesinde (İngilizce)
- Jona Lendering, "Antiochus IX. Cyzicenus", Livius,org websitesinde (İngilizce) (İngilizce)
- Appian (Ing. cev.: ) Historia Romana (History of Rome: Syrian Wars)
| IX. Antiokhos Kyzikenos Doğumu: Bilinmiyor Ölümü: MÖ 96 | ||
| Önce gelen VIII. Antiokhos Grypus |
Seleukos Kralı MÖ 114–MÖ 96 VIII. Antiokhos Grypus ile birlikte (MÖ 125–MÖ 96) |
Sonra gelen VI. Seleukos Epifanes |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||