Iridium iletişim uyduları

Iridium iletişim uyduları, uydu telefonlarının ve çağrı cihazlarının birbirleriyle olan bilgi ve ses akışını sağlamak için Dünya'nın yörüngesine oturtulmuş uydulardır. İlk planlanan sayıları 77 olduğu için uydulara o atom numaralı element olan İridyum adı verilmiştir.^[1][2] Her bir uydu numaralarla adlandırılır.

Yörüngedeki Durumları

Dünya^{[not 1]}'nın üzerinde Jeostatik yer yörüngesi^{[not 2]}, GPS, GLONASS, Galileo ve Compass sistemleri; Uluslararası Uzay İstasyonu, Hubble Uzay Teleskobu ve Iridium uydu iletişim sistemi yörüngelerinin karşılaştırması (SVG dosyası için, tıklayın. Fareyle bir yörüngeyi veya etiketini vurgulamak için üzerinde gezinerek; yazısını belirginleştirebilirsiniz.)

Yörüngeleri ekvatora 86.4^o eğiktir. Birbirlerinden bağımsız 6 hareketli yörünge düzlemi vardır. Yörünge düzlemlerine 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 adı verilmiştir. Her bir yörünge düzlemi, yanındaki yörünge düzleminden 31.6° eğiktir. (Ama 1. ve 6. yörünge düzlemleri arasında 22° fark vardır.) ^[3] Planlanan sayı 77 olmasına rağmen toplam sayılarının 72 olmasına karar verilmiştir. (Aslında 66 tanesi yeterlidir. Geri kalan 6 tanesi yedek uydulardır. Her bir yedek uydu bir yörünge düzleminde bulunur.) Alçak yörünge uyduları olup deniz seviyelerinden yükseklikleri 780 km kadardır. Yörüngedeki hızları 27000 km/s kadar çıkabilir. Haberleşme akışını sağlamak için uydular öndeki, arkadaki ve yanındaki uydularla sürekli irtibat halindedir. Dünya çevresindeki tam bir turu yaklaşık 100 dakikada atarlar.

Tarihçe

İlk 5 iridyum uydusu 14 Mayıs 1997'de California'da bulunan Vanderberg Hava Üssü'nden uzaya fırlatılmıştır.^[4] 1999 yılının haziran ayına kadar Dünya'nın çeşitli yerlerinden iridyum uyduları fırlatılmıştır. Şubat 2002'de ise yörüngeye 5 yedek uydu daha yerleştirildi.^[5]

10 Şubat 2009, Salı günü İridyum 33 uydusu ile Kosmos 2251 uydusu Sibirya'nın yaklaşık 800 km üstünde çarpılmıştır ve 2 uydu da kullanılamayacak hale gelmiştir.^[6]

İridyum Parlamaları

Yörüngeleri hareketli olduğu için uydular sürekli yer değiştirir. Antenlerin yüksek yansıtıcı özelliklerinden dolayı anten belli bir açıya geldiğinde Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır.

Notlar

1. Yörünge süreleri ve hızları; 4π²R³ = T²GM ve V²R = GM, burada R = yörünge yarıçapı metre olarak, T = saniyede yörünge dönemi, V = yörünge hızı m/s olarak, G = yerçekimi sabiti ≈ 6.673×10−11 Nm²/kg², M = Yeryüzü kütlesi ≈ 5.98×1024 kg. verileri kullanılarak hesaplanmıştır.
2. Yaklaşık olarak yörünge; Ay Dünya'ya en yakın konumda iken (363.104 km ÷ 42.164 km) 8.6 kez, en uzak (405.696 km ÷ 42.164 km) konumda iken 9.6 kez.

Kaynakça

1. "Iridium Uyduları". ODTÜ AAT, gökyüzü.org. 15 Haziran 2009. 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131225134655/http://gokyuzu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=333&Itemid=102. 
2. "How it Works". Iridium.com. 9 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090909080803/http://www.iridium.com:80/about/howitworks.php. 
3. "Iridium launch". rod.sladen.org.uk. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150415231227/http://www.rod.sladen.org.uk/iridium_launch.htm. 
4. "First Iridium Satellites are launched". flightglobal.com. http://www.flightglobal.com/articles/1997/05/14/2917/first-iridium-satellites-are-launched.html. 
5. "IRIDIUM Kilometre Taşları". mobilkom.com.tr. 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131225100346/http://www.mobilkom.com.tr/index.php?Itemid=59&id=65&option=com_content&task=view. 
6. "Çarpışan Uydular". ODTÜ AAT, gökyüzü.org. 12 Şubat 2009. 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131225135312/http://gokyuzu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=251.