Jan Ingenhousz
| Jan Ingenhousz | |
|---|---|
|
Jan Ingenhousz | |
| Doğum |
8 Aralık 1730 Breda |
| Ölüm |
7 Eylül 1799 Calne |
| Milliyeti | Hollandalı |
| Dalı | Fizyoloji |
| Önemli başarıları | Fotosentez |
| Etkiledikleri |
Pieter van Musschenbroek David Gaub |
Jan Ingenhousz ya da Ingen-Housz (d. 8 Aralık 1730 - ö. 7 Eylül 1799) Hollandalı fizikçi, fizyolog, biyolog ve kimyagerdir. Fotosentez için ışığın gerekli olduğunu, böylece de fotosentez işlemini bulmuştur. Ayrıca "Hücresel Solunum" konusunda önemli adımlar atmıştır. Yaşadığı dönemde, Avrupa ve özellikle Avusturya'nın önemli ailelerinden olan "Habsburg" ailesini (Viyana'da) çiçek hastalığına karşı başarılı bir şekilde aşılamasıyla ve Habsburg hanedanında özel danışman ve fizikçi olmasıyla bilinirdi.
1779'da Ingenhousz, ortamda ışık olduğunda bitkilerin yeşil bölümlerinden hava baloncuklarının çıktığını, ortamda ışık olmayınca da bu işlemin durduğunu farketti. Ayrıca bu baloncuklardaki gazın oksijen olduğunu belirtti. Ayrıca karanlıkta bitkilerin dışarıya karbondioksit verdiğini saptadı. Aynı şekilde, ışıklı ortamda dışarı verilen oksijenin karanlık ortamda dışarı verilen karbondioksitten fazla olduğunu da buldu. Bu bilgiler aslında bitkilerin ağırlığının sadece topraktan değil havadan da geldiğini kanıtlamış oldu.
Hollanda ve Viyana dışında Fransa, İngiltere, İskoçya, İsviçre arasında da vakit geçirdi. Elektrik, ısı iletimi ve kimya alanlarında araştırmalar yaptı. Ayrıca kendisi Benjamin Franklin ve Henry Cavendish ile tanıştı. 1785'te, kömür tozlarının alkol üstündeki düzensiz hareketini açıkladı ve bu yüzden Brown Hareketi'nin kaşifi olduğu iddia edilir. 1779'da, "Royal Society" bilim topluluğuna akedemi üyesi olarak seçildi.
1799'da İngiltere'nin Calne şehrinde öldü ve oraya gömüldü. Karısı da bu ölümden bir yıl sonra öldü.
Ek okuma
- Beaudreau, Sherry Ann; Finger Stanley (2006). "Medical electricity and madness in the 18th century: the legacies of Benjamin Franklin and Jan Ingenhousz". Perspect. Biol. Med. (Birleşik Devletler) 49 (3): 330–45. DOI:10.1353/pbm.2006.0036. ISSN 0031-5982. PMID 16960304.
- Smit, P. (1980). "Jan Ingen-Housz (1730-1799): some new evidence about his life and work". Janus; revue internationale de l'histoire des sciences, de la médecine, de la pharmacie, et de la technique (Hollanda) 67 (1-2-3): 125–39. ISSN 0021-4264. PMID 11610754.
- Smith, Edgar F. (1926). "Forgotten Chemists". Journal of Chemical Education 3: 29 – 40. DOI:10.1021/ed003p29. http://www.jce.divched.org/Journal/Issues/1926/Jan/index.html.
- Van Klooster, H. S. (1952). "Jan Ingenhousz". Journal of Chemical Education 29: 353 – 355. DOI:10.1021/ed029p353. http://www.jce.divched.org/Journal/Issues/1952/Jul/index.html.