Küçük Buz Çağı

IJsvermaak Galerisi, ("Buz eğlencesi"), Hendrick Avercamp Hollanda'da 1608 Kışı'nda donmuş kanallarda paten yapan insanlar. Buna karşın bugün kannallar çoğunlukla buzsuzdur. Bu tür sahneler 1565–1640 zaman diliminde oldukça ünlüydü.

Küçük Buz Çağı, 15. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar süren görece serin iklim periyodudur. Bugünkü iklim tartışmalarında, kısa süreli iklimsel değişmelerin, doğal iklim farklılıklarına verdiği şekil konusunda klasik bir örnektir. Küçük Buz Çağı süresince hatırı sayılır iklim değişiklikleri olmuştur. Örneğin bu şekilde, 1570–1630 veya 1675-1715 arasında kalan zaman aralığında, özellikle soğuk zaman dilimleri meydana gelmiştir. Grönlandda buzulların ve Kuzey Atlantik’te deniz buzlarının güneye doğru ilerlediği ve Kuzey Avrupada ortalama sıcaklıkların 1 °C’ye kadar düştüğü dönemdir. 1315 yılında başlayan şiddetli yağışlar, daha serin geçen yaz mevsimleri ve 1315- 1317 yıllarında Avrupa’da yaşanan “büyük kıtlık” bu kötü hava koşullarının bir yansıması olarak kabul edilebilir.^[1] Araştırmacılar Küçük Buz Çağı’nın yaşanmasını kesin bir nedenle gösterememekle birlikte bazı olasılıklara ve teorilere bağlamışlardır.

Olası Nedenler

Yörüngesel Döngüler

Dünya yörüngesine güneş etrafındaki döngülerden gelen orbital zorlama, son 2000 yılda Orta Çağ ve Küçük Buz Devri boyunca kuzey yarımkürede devam eden uzun vadeli bir soğuma eğilimine neden oldu. Bu eğilim de buzul çağına neden olabilir ancak; yirminci yüzyıl enstrümantal sıcaklık kayıtları, bu eğilimin ani bir şekilde tersine döndüğünü göstermektedir ve sera gazı emisyonlarına atfedilen küresel sıcaklıklarda bir artış bulunmaktadır.^[2]

Maunder Minimum

Güneş lekesi döngüsünde ve Küçük Buz Devri'nin zamanlamasında çarpıcı bir tesadüf bulunmaktadır. Küçük Buz Devri sırasında, güneş lekelerinde minimum etkilenme ve muhtemelen daha serin bir güneş bulunmaktaydı. Güneş lekelerinin yokluğu Maunder Minimum olarak adlandırılır. Maunder Minimum, 1645-1915 yılları arasında Küçük Buz Çağı'nın en soğuk, güneş lekelerinin sayısının çok düşük olduğu dönemde meydana gelmiştir. Bu dönem boyunca güneş lekesi sorununu keşfeden, İngiliz gökbilimci E.W. Maunder'ın ismini almıştır.^[3]

Volkanik Faaliyet

Bilim adamlarına göre iklim, volkanik patlamaların artışı nedeniyle değişebilir ve atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonunu azaltabilir.^[4] Küçük Buz Devri boyunca dünya yüksek volkanik aktivite yaşamıştır. Bir yanardağ patladığında, külü atmosfere yükselir ve bütün toprağı örterek yayabilir.^[5] Kül bulutu gelen güneş radyasyonunun bir kısmını bloke ederek, dünya genelinde patlamadan sonra iki yıla kadar sürebilecek soğumaya yol açmıştır. Patlamaların yaydığı kükürt, dioksit gazı formundadır. Stratosfere ulaştığı zaman, güneş ışınlarını yansıtan sülfürik asit parçacıklarına dönüşür ve bu da Dünya'nın yüzeyine ulaşan radyasyon miktarını azaltır. Yakın tarihli bir araştırmaya göre Endonezya'nın Lombok kentinde bulunan, Rinjani Dağı yakınlarındaki Samalas Dağı’nda, 1268, 1275 ve 1284'te meydana gelen üç küçük patlama ve 1257'de meydana gelen büyük bir volkanik patlama iklimin düzelmesine izin vermemiştir.^[6]

Veba Hastalığı

Yapılan bazı araştırmalar Küçük Buzul Çağının yaşanma sebebini, o zamanlarda oldukça yaygın olan veba hastalığına bağlıyor. Büyük Veba Salgını olarak da bilinen hastalık nedeniyle tüm Avrupa nüfusunda azalma olduğundan, terk edilmiş tarım arazileri de zamanla yeşil bitkiler ve ağaçlarla kaplanmaya başlamıştı. Bu da atmosferde önemli miktarda karbondioksit soğurulmasına sebep oldu ve bir çeşit “anti-sera etkisi” oluştu. Bilindiği gibi sera etkisi, gezegeni bir ısı kalkanı gibi sarıp soğumayı önlüyor. Anti-sera etkisi de bu kalkanın zayıflamasına ve ısının düşmesine sebep oluyor.^[7]

Okyanus Akıntısı

Başka bir ihtimal ise mevcut olan okyanus akıntısının yavaşlamasıdır. Akıntı, Ortaçağ Sıcak Dönemi olarak bilinen Küçük Buz Çağı öncesinde sıcaklığın artması nedeniyle Kuzey Atlantik'e büyük miktarda tatlı su götürememiş ve kesintiye uğramış olabilir.^{[8][9][10][11]}

Kaynakça

1. H. Evrim ŞÜKÜROĞLU. Buzullar ve Kuvaterner Buzul Dönemleri
2. Kaufman, D. S.; Schneider, D. P.; McKay, N. P.; Ammann, C. M.; Bradley, R. S.; Briffa, K. R.; Miller, G. H.; Otto-Bliesner, B. L.; Overpeck, J. T.; Vinther, B. M.; Abbott, M.; Axford, M.; Bird, Y.; Birks, B.; Bjune, H. J. B.; Briner, A. E.; Cook, J.; Chipman, T.; Francus, M.; Gajewski, P.; Geirsdottir, K.; Hu, A.; Kutchko, F. S.; Lamoureux, B.; Loso, S.; MacDonald, M.; Peros, G.; Porinchu, M.; Schiff, D.; Seppa, C.; Seppa, H.; Arctic Lakes 2k Project Members (2009). "Recent Warming Reverses Long-Term Arctic Cooling". Science. 325 (5945): 1236–1239. doi:10.1126/science.1173983. PMID 19729653. "Arctic Warming Overtakes 2,000 Years of Natural Cooling". UCAR. 3 September 2009. Retrieved 19 May 2011. Bello, David (4 September 2009). "Global Warming Reverses Long-Term Arctic Cooling". Scientific American. Retrieved 19 May 2011.
3. https://www.eh-resources.org/little-ice-age/
4. http://tipings.com/tr/pages/19569
5. Robock, Alan (21 December 1979). "The "Little Ice Age": Northern Hemisphere Average Observations and Model Calculations". Science. 206 (4425): 1402–4. Bibcode:1979Sci...206.1402R. doi:10.1126/science.206.4425.1402. PMID 17739301.
6. Was the Little Ice Age Triggered by Massive Volcanic Eruptions? ScienceDaily, 30 January 2012 (accessed 21 May 2012)
7. http://popsci.com.tr/buzul-cagi-ne-zaman-sona-erdi/
8. Broecker WS (February 2000). "Was a change in thermohaline circulation responsible for the Little Ice Age?". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 97 (4): 1339–42. Bibcode:2000PNAS...97.1339B. doi:10.1073/pnas.97.4.1339. PMC 34299 . PMID 10677462.
9. "A Chilling Possibility – NASA Science". Science.nasa.gov. Retrieved 24 June 2013.
10. Hopkin, Michael (29 November 2006). "Gulf Stream weakened in 'Little Ice Age'". Nature News
11. Villanueva, John Carl (19 October 2009). "Little Ice Age". Universe Today. Retrieved 22 September 2010.