Kırsıçanımsıgiller
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Heterohyrax brucei | ||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
| | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||
|
Kırsıçanımsıgiller (Latince: Procaviidae), yaklaşık tavşan büyüklüğünde hayvanlardan oluşan bir memeli familyası. Birbirinden çok farklı vücut yapısına sahip hayvanlardan oluşan Afrotheria üst takımına ait Hyracoidea takımının tek familyasıdır. Bazı sınıflandırmalarda yaşayan en yakın akrabaları filler (Proboscidea) ve deniz inekleri (Sirenia) ile Paenungulata (eski ad: Uranotheria) adı altında toplanırlar.
Özellikleri
Günümüzde yaşayan kırsıçanımsı türleri gayet küçük boy memelilerdir. 30 ila 60 cm uzunluğa ve en fazla 3,5 kg ağırlığa ulaşırlar. Kuyruk neredeyse görünmüyecek kadar kısa, en fazla 3 cm uzunluğunda olur. Kaslı, kuvvetli ve uzunumsu bir vücut yapısı, ancak kısa boyunları olur. Türden türe renkleri açık ile koyu kahverengi arası değişir. Çene, kulaklar ve bacaklar kısadır. Ön ayaklarında bulunan dört parmağın uçları toynaklaşmıştır. Arka ayaklarda üç parmak olur. Orta parmağın bükük bir tırnak varken diğer ikisi toynak halini almıştır. Ama kırsıçanımsılar bu toynakların üzerinde değil çıplak tabanları üstünde yürür. Ayaklarından çıkan bir sekret tabanları daima nemli tutar. Bunun sayesinde tabanlarını içeri doğru bükerek ayaklarında bir vakum oluşturup çok yamaç kayalıkların üzerinde bile rahatlıkla tutunur ve yürüyebilirler.
Yaşam alanı
Uçurum ve çalı kırsıçanımsısı kayalık yerlerde, ağaç kırsıçanımsısı ise ormanda yaşar. Memleketleri Afrika kıtasıdır, ancak Uçurum kırsıçanımsısı Güneybatı Asya'da da yaşar.
Yaşam şekli
Kırsıçanımsılar çok hızlı ve hareketlidir. Aşılması zor bölgelerde bile gayet hızlı ilerleyebilirler. Familyanın tüm türleri çok iyi tırmanır.
Ağaç kırsıçanımsısının yaşam şekli diğer iki cinsten çok farklıdır. Diğer iki cins gündüz aktif olup güneşlenmeyi severken, Ağaç kırsıçanımsısı gece aktiftir ve daha saklı yaşar. Yerde yaşayan cinsler büyük gruplar içinde yaşarken, Ağaç kırsıçanımsısı yalnız veya küçük bir aile içinde yaşar.
Tüm kırsıçanımsılar daima otoburdur. Besinlerinden yeterince sıvı elde edebildikleri için su içmeye muhtaç değildirler. Küçük boylarından dolayı birçok yırtıcı hayvan tarafından avlanırlar; yılanlar, yırtıcı kuşlar ve parslar sadece birkaç örnek olarak sayılabilir. Yırtıcı kuşlar arasında özellikle Kaffer kartalı neredeyse sırf kırsıçanımsılar ile beslenir.
Sınıflandırma
Kırsıçanımsıları araştıran ilk bilimciler onları kemirici olarak sınıflandırmıştır. Ancak henüz 19'uncu yüzyılda, vücut yapılarından dolayı toynaklı hayvanlarla bağları olması gerektiği fikirleri öne sürülmüş, hortumlular ve deniz inekleri ile birlikte Paenungulata taksonuna konulmuşlar. Yeni yapılan molekülergenetik araştırmalar da bu takımların birbirleri ile akrabalığını kesin olarak kanıtlamıştır.
Bugün yaşayan tüm kırsıçanımsılar Procaviidae familyası içinde toplanır. Evrim tarihinde soyu tükenmiş olan türlerden ayırt edebilinmesi için bazen "Tırmanan kırsıçanımsılar" olarak da adlandırılırlar. Familya 3 ayrı cinsten oluşmakta:
- Ağaç kırsıçanımsısı (Dendrohyrax) 3 tür: D. arboreus), D. dorsalis) ve D. validus.
- Çalı kırsıçanımsısı (Heterohyrax) 1 tür H. brucei.Eski adı H. antineae[1]
- Uçurum kırsıçanımsısı veya Çöl kırsıçanımsısı (Procavia) 1 tür Procavia capensis
Kitaplar
- Martin S. Fischer: Hyracoidea. Handbuch der Zoologie, Band VIII, Teilband 58. Walter de Gruyter 1991. ISBN 3-11-012934-5
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press 1999 ISBN 0-8018-5789-9
- Martin S. Fischer: Die Stellung der Schliefer im phylogenetischen System der Eutheria. 1996 ISBN 3-510-61178-0
- Herbert Hahn: Von Baum-, Busch- und Klippschliefern, den kleinen Verwandten der Seekühe und Elefanten. 1959 ISBN 3-7403-0193-7
- Edward R. Ricciuti: What on Earth is a Hyrax?. Blackbirch Press 1996 ISBN 1-56711-100-9
- Donald R. Prothero, Robert M. Schoch: The Evolution of Perissodactyls. Oxford University Press 1990 ISBN 0-19-506039-3
- A. Lavergne, E. Douery & al.: Interordinal Mammalian Relationships: Evidence for Paenungulate Monophyly Is Provided by Complete Mitochondrial 12S rRNA Sequences In: Molecular Phylogenetics and Evolution Okt 1996, Band 6, Nr. 2, S. 245-258.
Kaynaklar
Dış bağlantılar
- Hyraxes - Biological synopsis (ingilizce)