Karapetê Xaço
Karapetê Xaço ya da Karabêtê Xaço ya da Gerabêtê Xaço (Ermenice: Կարապետ Խաչո) (3 Eylül, 1900[1] ya da 1903 ya da 1908[2] - 15 Ocak, 2005), Ermeni dengbej. Çocukluğundan itibaren Kurmanci dilinde Kürt halk şarkıları söylemeye başladı ve bu geleneğin sonraki kuşaklara aktarılmasında büyük rol oynadı.
Xaço Batman'ın Bileyder köyünde (günümüzde Binatlı) doğdu. 1915'te Ermeni Kırımı sırasında köyünün imha edilmesine tanık oldu. Kardeşleri Abraham, Manuşak ve Xezal ile birlikte bir asker sayesinde hayatta kaldılar.[3]
Fransız Yabancı Lejyonu'nda 15 yıl paralı asker olarak görev yaptı.[4] 1936 yılında Suriye'de lejyonda çalışırken, Kamışlı şehrinden Aizizyan ailesinin kızı Yeva ile evlendi.[5] Bu evlilikten dört kızı ve bir oğlu oldu. 1946'da ailesiyle birlikte Ermenistan'a göçetti ve Erivan'a yerleşti.[1]
Xaço, Yerevan radyosu'nun Kürtçe servisinde çalışarak Dengbej müziğinin en önemli yorumcularından biri oldu. "Ay lo mîro", "Adullê", "Çume Cizîre", "Xim ximê" ve "Lê dayikê" gibi geleneksel şarkıları yorumladı.[4] 15 Ocak 2005'te öldü.[4]
Kaynakça
- 1 2 Salihe Kevirbiri, Bir Çığlığın Yüzyılı: Karapetê Xaço, Si Yayınları, İstanbul, 2002, ISBN 975-6560-13-4, p. 66. (Türkçe)
- ↑ Abidin Parıltı, Dengbêjler: Sözün Yazgısı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2006, ISBN 975-273-279-8, p. 128. (Türkçe)
- ↑ Christopher de Bellaigue, Rebel Land: Among Turkey's Forgotten Peoples, Bloomsbury Publishing, 2010, ISBN 978-0-7475-9676-9, p. 171.
- 1 2 3 Salihê Kevirbirî, The Armenian Origin Master Dengbêj in pen-kurd.org
- ↑ Kevirbiri, Bir Çığlığın Yüzyılı: Karapetê Xaço, p. 61. (Türkçe)
Belgesel
- Mehmet Aktaş, Dengekî Zemanê Bere: Karapêtê Xaço: Voice from the Past (Belgium: Medya TV, 2000).