Koyulhisar

Koordinatlar: 40°18′19.44″K 37°49′49.8″D / 40.3054°K 37.8305°D / 40.3054; 37.8305

Koyulhisar
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Sivas İli Siyasi Haritası
Koordinatlar: 40°18′19.44″K 37°49′49.8″D / 40.3054°K 37.8305°D / 40.3054; 37.8305
Ülke Türkiye
İl Sivas
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Mustafa Güngör
 - Belediye başkanı Osman Epsileli (MHP) koyulhisar.bel.tr
Yüzölçümü
 - Toplam 946 km2 (365,3 mi2)
Rakım 940 m (3.084 ft)
Nüfus (2015)[1]
 - Toplam 12,310
 - Kır 8,115
 - Şehir 4,195
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 58660
İl alan kodu 346
İl plaka kodu 58
İnternet sitesi: koyulhisar.gov.tr

Koyulhisar, Sivas'ın Karadeniz iklim ve coğrafi bölgesine düşen ve ilin en kuzeyinde bulunan ilçesidir.

1923 yılından 1933 yılına kadar il olan Şebinkarahisar'a bağlı bir ilçeydi. Vilayetlerin yeniden düzenlenmesi için yapılan çalışmalar neticesinde birçok il ilçe haline getirilmiş, bu arada Şebinkarahisar'ın da 20 Mayıs 1933 tarih ve 2197 sayılı kanunla ilçe haline getirilmesiyle, bu tarihten sonra Koyulhisar, Sivas'a bağlanmıştır.

Yerli halkın önemli bir bölümü civardaki diğer ilçelerde olduğu gibi Türkmen, Çepnilerdendir.[2]

Koyulhisar; sırtını Dumanlı (Duman Baba, Hacı Bektaş Veli'nin müridi) dağına verirken, fay hattı olarak bilinen Kelkit ırmağına ayaklarını uzatmıştır. Sırtını verdiği dağ yamacındaki botanik yapı tamamen Karadeniz Bölgesi'nin bitki yapısına uyarken, toprağının çok killi olması ve bölgenin dik yamaç yapısı nedeni ile sık sık heyelanlar meydana gelmekte, hatta bunlar afet bölgesi olarak tanımlanmaktadırlar.

Orman ve tabii güzellikleri ile çok zengin olmakla birlikte tarihi kalıntılarla ve geçmişle ilgili bulgular ve kayıtlar ise çok zayıftır. İlçe içinde bir anıt ve cami kalıntıları dışında kayda değer bir şey bulunmamaktadır.

Eğriçimen Yaylası'nda[3] ve çevresinde paleontolojik zamandan (kireçli zaman ve sonrası) kalma deniz yaratıkları fosilleri bulunabilmektedir.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 19.370 veri yok veri yok
1935[4] 21.733 2.136 19.597
1940[4] 22.595 1.955 20.640
1945[4] 24.593 2.116 22.477
1950[4] 28.586 2.720 25.866
1955[4] 25.863 2.542 23.321
1960[5] 27.997 2.610 25.387
1965[6] 29.342 2.538 26.804
1970[7] 28.887 3.524 25.363
1975[8] 28.968 3.861 25.107
1980[9] 26.670 3.486 23.184
1985[10] 24.218 4.558 19.660
1990[11] 21.894 6.042 15.852
2000[12] 24.934 5.706 19.228
2007[13] 13.190 5.529 7.661
2008[14] 13.550 4.839 8.711
2009[15] 12.943 4.426 8.517
2010[16] 12.810 4.260 8.550
2011[17] 12.705 4.109 8.596
2012[18] 12.404 4.138 8.266
2013[19] 14.274 5.100 9.174
2014[20] 13.140 4.456 8.684
2015[21] 12.310 4.195 8.115

İklim

Türkiye'de Karadeniz iklimi nin ve karasal iklimin geçiş bölgesindedir ve zengin bir bitki örtüsüne sahiptir.

Kültür

Koyulhisar Sivas'ın diğer ilçelerinden farklı olup Güney Giresun kültürü ile aynı kültürü yaşar. Sivas'tan farklı olarak Karadeniz Bölgesi'nde yer alması sebebiyle kemençe ve davul-zurna bir arada görülür. Yaylacılık Kızıldağ tarafında yapılmakta olup bu bölgeler çam ormanları ile kaplıdır. Yöre horon kültürüne sahiptir. Yöresel kemençeciler köy köy gezip düğünlerde kemençe kültürünü icra ederken günümüzde Karadeniz'in genelinde olduğu gibi bu bölgede de kemençe kültürü yok olma tehlikesindedir ve artık tüm Karadeniz gibi horonlar tek tipleşmeye başlamıştır. Yörede genellikle düz horon, dik horon, alaşağı, üç ayak horonu, sıksara ya da Laz horonu gibi çeşitli horonlar oynanır. Bölgede egemen kültür Karadeniz kültürüdür. Karadeniz'in sahil ilçeleri bu bölgeye Ekinciler demektedirler.

Ağız

İlçe Kelkit Vadisi ilçeleri ile aynı ağzı kullanmakta olup, Sivas'ın diğer ilçelerine göre farklılıklar içerir. Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Gölova ve Suşehri ve Akıncılar ve Gölova ile aynı ağzı kullanır. Şehir ile etkileşimi çok eskilere dayanır. Büyük şehirlere çok sayıda göç vermiştir.

1939 Erzincan depremi ve etkisi

Erzincan'da 26-27 Aralık 1939'da meydana gelen ve 52.5 saniye süren büyük depremde, Koyulhisar'da taş taş üstünde kalmamıştır. Sabaha karşı saat 2.00 sıralarında olan bu 7.9 (MS=7.9) büyüklüğündeki depremde Erzincan ve çevresinde 116.720 konut yıkılmış, 32.962 kişi hayatını kaybetmiştir.[22] Koyulhisar, deprem sonrasında yer değiştirerek yeniden yapılanmıştır.

Ekonomi

Geçimini ormancılık, hayvancılık ve tarımla yaparken, sanayileşme ise bulunduğu coğrafi durum ve tipik kente göç etme sebebi ile gelişememiştir.

İlçede orman işletmesi bulunmakta. Çarşı esnafı ise ilçenin genel ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumdadır. İlçenin geçimine en önemli katkı Sisorta (Ortakent) köyleri tarafından yapılmaktadır. Ziraat Bankası şubesi, Halkbankası ATM'si, telekomünikasyon, kırtasiye, arzuhâlci, postane vs. yanında benzin istasyonu ve servis noktaları da bulunmaktadır.

Çevre arazide altın ve maden araştırması yapıldığı ve "Eldoradogold"[23] adlı yabancı bir şirket tarafından da etüt çalışmaları planlandığı belirlenmiştir.

Tarihçe

Koyulhisar-Tokat yolu

Koyulhisar'ın geçmişi İlk Çağ uygarlıklarına dayanmaktadır. Dönemin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Kolonya, Koyulhisar'ın eski adıdır. Erken Hristiyanlık döneminde adı Nicopolis (Anniaca) olup, bir manastır bulunurdu. Bir keşiş olan Johannes Hesychastes 454'te burada doğdu.

Anadolu'nun Türkler tarafından fethinden sonra bu bölge de kısa süre içinde Türkleşmiştir. Cücükgözoğulları, Oğuz-Türkmen boylarından Çepniler Horasan ve Kürtün yoluyla gelerek Koyulhisar ve civarına yerleşmiştir. Hacı Bektaş Veli'nin ilk müritlerinden olan ve 1240 yılında çıkan İshak Baba İsyanı'na da katılan, Alevi inanç önderi Duman Baba burada yaşamış ve yaşamını yitirmiştir. Koyulhisar ilçesinde iki adet kayda değer hisar (kale) vardır ki Kale-i Bala adındaki hisarı Fatih Sultan Mehmed'in korkusundan Kızılbaş Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan yaptırmış olup kale, Koyulhisar'ın eski merkezindedir. Kale içlerinde altın kaplama bir hançer bulunmuştur. Fatih, Karadeniz'in fethi sırasında, Koyulhisar bölgesine küçük bir birlik göndermiştir. Bu birlikteki asker sayısı çok azdı. Birlik kaleye geldiğinde kaledeki asker sayısının kendilerinden 3 kat daha fazla olduğunu gördüler. Bunun üzerine bir akşam vakti Osmanlı birliği kalenin karşı tarafındaki koyun sürülerinin üzerilerine mum dikerler ve hücum için hazırlık yaparlar. Kaledeki askerler karşılarına baktıklarında yüzlerce ışık görürler ve büyük bir ordunun kendilerine doğru gelmekte olduğunu sanırlar. Herkes çok korkar ve komutanlarının emriyle tüm ordu ve halk kaleyi boşaltıp kaçmaya başlarlar. Bu sayede savaş yapılmadan Koyulhisar Osmanlı'ya bağlanmış olur.

Fethin ardından Fatih Koyulhisar'ın Yukarıkale köyüne bir cami yaptırır (1461). Bu camiye imam hatip olarak Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin torunlarından birisini atar. Bu hatip aynı zamanda bölgenin kadısı, valisi de sayılmıştır. Osmanlı Devleti tarafından bu kişiye maaş bağlanmış, toprak verilmiş ve ev tahsis edilmiştir. Caminin mali desteği Cumhuriyet dönemine kadar devlet tarafından karşılanıyordu. Mütevellisi de atanan hatip idi. Dolayısıyla camiye "Hatipli (Hatipoğlu) Camii" adı verildi. Bu zatın torunları halen Yukarıkale ve Hacıilyas köylerinde yaşamaktadırlar.

Ermeni sürümü ile ilgili yabancı kayıtlarda ilçenin 20. yüzyıl başına kadar tamamen Ermeni ve Rum ağırlıklı nüfusa sahip olduğu iddia etmekle birlikte, yaşlı yerli ahaliden alınan kaynaklar bunun tam tersi olduğunu ispat etmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDTT4TV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  2. ↑ Prof. Dr. Faruk Sümer'in Oğuzlar/Türkmenler adlı eseri ve Prof. Dr. İrene Melikoff'un Kırklar'ın Cem'inde adlı eseri
  3. ↑ Eğriçimen Yaylası
  4. 1 2 3 4 5 6 "Genel nüfus sayımı". T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
  5. ↑ "Genel nüfus sayımı". T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 1963
  6. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmPZwJ0. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bto1YgzI. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtqyzYvG. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuzMOtM. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btx6OE0X. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtymIOVs. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0xkgt9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu2IGyfA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCCX1Eg. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEIgRn7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFxsYIP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHC1AMa. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxwIf88. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  19. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVHZVZv. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  20. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDTT4TV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  21. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  22. ↑ 1939 Erzincan depremi
  23. ↑ eldoradogold

Dış bağlantılar

Koyulhisar beldeleri ve köyleri
Beldeler
Yok
Köyler
Sivas'ın ilçeleri
İl merkezi
Bağlı ilçeler
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/9/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.