Kuvaterner bilimi

Dendrokronoloji ve yaş halkaları sayımı için ağacın delinmesi

Son buzul ve buzularası çağlarda sıcaklık ve değişen buz hacminin gösterimi.

Son buzul çağları boyunca kuzey yarıkürenin buzullaşması kalınlığı 3-4 km'ye ulaşan buz tabakaları deniz seviyesinin 120 m düşmesine neden olmuştur.

Kuvaterner bilimi; son 2.6 milyon yıl^[1] olan Kuvaterner dönemini inceleyen bilimdir. Bu alan son buz çağını Holosen dönemi inceleyerek geçmişteki çevreyi ve iklimsel değişimleri anlamaya çalışır.

Kuvaterner adı, 1800'lerde jeologların fosillerden yola çıkarak yerkürenin jeolojik tarihini dört bölüme ayırmasıyla gündeme gelmiştir. Jeolojik olarak oldukca kısa olmasına (2.6 milyon yıl) rağmen Kuvaterner bilimi içinde pek çok bilime ait çalışma alanları barındırır. Bu zamanda oluşan buzullarla; jeoloji, coğrafya, jeomorfoloji, klimatoloji, nesli tükenen mamutlarla; paleontoloji, biyoloji ilgilenir. Bu devirde ortaya çıkan insan ve uygarlıkları prehistoryanın, arkeoloji, antropoloji bilimlerinin inceleme alanındadır. Jeofizik, oşinografi, prehistorya, dendrokronoloji gibi bilimlerinde Kuvaterner biliminin içinde çalışma alanları vardır^[2].

Kuvaterner bilimi, son 2,6 milyon yılda neler olduğunu, nelerin değiştiğini anlamaya çalışır. Bitkilerin, hayvanların ve insanların yeryüzüne yayılması, yerkürenin şekillenmesi, ilk insanlar, kültürleri, yaşam tarzları, yerkabuğundaki aşınma ve taşınma geçmişi, yerin depremselliği ve doğal afetler inceleme alanlarıdır^[3].

Kuvaterner zamanında iki alt devre vardır, Pleistosen ve Holosen. 2.5 milyon yıl önce başlayan Pleistosen çağında aşırı soğuma ile iklim değişimleri sonucunda da buzul dönemi oluşmuştur. Günümüzden 12 000 yıl önce sıcaklıklar artmış Holosen çağı başlamıştır. Yaşadığımız zaman buzullar arası sıcak dönem olup, daha sonra buzul döneminin başlayabileçeği değerlendirilmektedir. Son 400 bin yıllık devrede 70 ile 90 bin yıl buzul çağı, 10 ile 30 bin yıl saıcak buzularası dönemle belirlenmiştir. Buzullar günümüzde yerkürenin %10'unu kaplarken, buzul dönemlerinde %30'u bulmuş, sonuçta deniz seviyesi bugüne göre 130 m alçalmıştır. Holosen devrindeki ısınma ile günümüz seviyesine ulaşmıştır^[4].

Kaynakça

1. TUROĞLU, Hüseyin. "Sonuç". Yenilenen Kuaterner Kronostratigrafisi. tcd.org.tr. 26 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100326145407/http://www.tcd.org.tr:80/TCD/TCDarsiv/TCD53/2009_53_7.pdf. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
2. GÜRBÜZ, Esra. "Kuvaterner Bilimi". jmo.org.tr. http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/2aa208097c8ac0b_ek.pdf?dergi=HABER%20B%DCLTEN%DD. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
3. KAZANCI, N.. "Kuvaterner Bilimi". www.kuvaterner.org. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141023143743/http://www.kuvaterner.org/kuvaterner-bilimi/. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
4. KAYAN,İlhan. [https://www.academia.edu/4829959/_72_Kuvaternerde_Deniz_Seviyesi_Degismeleri "Kuvaterner'de Deniz Seviyesi Değişmeleri"]. https://www.academia.edu/4829959/_72_Kuvaternerde_Deniz_Seviyesi_Degismeleri. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.