La sonnambula

La sonnambula (Uyurgezer Kız)

Özgün ismi: La sonnambula
Müzik: Vincenzo Bellini
Libretto: Felice Romani
Galası: 6 Mart, 1831
İlk gösterim yeri: Teatro Carcano, Milano
Oyuncular: *Kont Rodolfo, bas

La sonnambula (Uyurgezer Kız) Sicilyalı İtalyan besteci Vincenzo Bellini tarafından bestelenmiş opera semiseria janrında 2 perdelik bir operadır. Eserin librettosu, "Eugène Scribe" hazırladığı bale-pantomimden uyarlanarak, Felice Romani tarafından İtalyanca olarak yazılmıştır. Operanın prömiyer sahnelenmesi 6 Mart, 1831de Milanoda "Teatro Carcano" da yapılmıştır. Devlet Operası ve Balesi Ankara Opera Sahnesi'nde ilk defa temsil edilmesi 1957dedir.[1]

Bu eser Bellini'nin hazırladığı kırsal - pastoral - konulu eserlerden biridir. İlk sahnelenmesinden itibaren opera seyircisi tarafından tutulmuş ve çağımızda da dünya opera evlerinde popüler olarak sahnelenmektedir. Başrol olan Amina'nin soprano rolü opera repretuvarı için çok zor bir rol olarak bilinmektedir. Bu nedenle yılardır birçok ünlü soprano sanatında yetiştiği üstünlüğü göstermek için bu rolü yüklenmiştir.

Roller

La Sonnambula afişi.
Rol Ses tipi Prömiyerde roller, 6 Mart 1831
(Orkestra şefi: - )
Amina soprano Giuditta Pasta
Kont Rodolfo bas Luciano Mariani
Elvino tenör Giovanni Battista Rubini
Lisa soprano Elisa Taccani
Teresa mezzo-soprano Felicita Baillou-Hilaret
Alessio bas Lorenzo Biondi
Noter tenor Antonio Crippa
Köylüler - Koro

Konu özeti[2]

La Sonnambuladan bir sahne Ressam:William De Leftwich Dodge,

I. Perde

1. Sahne: Bir köy, bir köşede Lisa'nın sahip olduğu han, arka planda bir değirmen

Köyde ertesi gün evlenecek olan Amina ve Elvino düğün alayının gelişiyle köy şarkıyla çınlamaktadır. Köyün hanının sahibi olan Lisa bu yeni evlenecekleri çok kıskanmaktadir. Çunku daha önce Elvino'ya aşık olmuş; onunla nişanlanmış, ama sonra nişan bozulmuştur. Bunu unutmak istemektedir. Alesssio Lisa'nın yanina gelip ona olan aşkını ifade eder. Tam o sırada Amina gelir; kendine gosterdikleri yakınlıktan dolayı bütün arkadaşlarına ve köy halkına teşekkür eder. Özellikle küçükken yetim kalmışken kendini evlat olarak alıp bakıp yetiştiren değirmen sahibi Teresa'ya minnetlerini bildirir. Düğün şarkısını bestelemiş ve düğün eğlencelrini organize etmiş olan Alessio'ya da şükranlarını bildirir ve ona Lisa ile evlenerek mesut olmasını diler. Elvino yanında noter ile gelir ve annesinin mezarını ziyarete gittiği için geciktiğini açıklar ve özür diler. Elvino Amina'ya annesinin yüzüğünü verir; ikisi noterle birlikte masaya oturarak nikah belgelerini imzalarlar. Elvino nikah kıyılmasını izleyen köylülere dönerek herkesi ertesi günkü düğün eğlencesine davet ettiğini söyler.

Bu sırada subay giyimli bir yabancı sahneye girerek şatoya yolu Lisa'ya sorar. Lisa vaktin çok geç olduğunu ve şatoya hava kararmadan varmasının imkânsız olduğunu açıklar. O geceyi handa geçirmesi için bir oda kiralamasını tavsiye eder. Yabancı bu köyu çocukluğundan bildiğini belirtir ve çocukluk anılarını açıklar. Yabancı eğlencelerinin nedenini sorar; nikahı yapılmış olan Amina'yi kutlar ve onun uzun zaman once olen sevdiği bir kızı çok andırdığını da ilave eder. Yabancı şatonun dört yıl önce ölmüş olan sahibini iyi tanıdığını ve şatoda da daha önce bulunduğunu da itiraf eder. Teresa şatonun eski sahibi ölmeden birkaç yıl önce şatonun yeni sahibi olacak oğlunun ortadan kaybolduğunu söyler. Yabancı şsatonun yeni sahibinin hayatta olduğunu bildiğini ve onun mutlaka geri döneceğini bildirir.

Karanlık basınca köylüler yabancıyi han içinde kalmak ve böylece köye inen hayalete kurban gitmemek için uyarırlar. Yabancı ise hiç batıl inançları olmadığını ve köye hayalet inmekte ise onun hemen ortadan kalkacağını bildirir.

Elvino birden bu yabancıyı Amina'ya ilgi gösterdiği için kıskanmıştır. Amina onu boş yere kıskançlıkla suçlayınca Elvino Amina'nun saçlarını okşayan hafif bir rüzgarı bile kıskandığını ama bu kıskanç tutumundan vazgeçmeye hazır olduğunu ifade eder.

2. Sahne: Köy hanında bir oda

Lisa yabancıya kendisinin uzun zamandır ortadan kaybolmuş şatonun yeni sahibi olan Rudolfo olarak tanındığını açıklar ve köylülerin ona resmi bir karşılama töreni hazırladıklarını ifşa eder. Kendisi de yeni şato sahibini karşılayan ilk köylü olmaktan memnuniyet duyduğunu soyler. Rudolfo onunla flört etmeye başlayınca gururu okşanır. Fakat hanın dışından sesler gelince mendilini düşürüp hemen dışarı çıkar.

Bu sesleri uykusunda gezen Amina yapmaktadır; uykusunda gezerek hanın içerisine girer ve Rudolfo'nun odasına çıkar. Rudolfo Amina'nin bu geceleyin yaptığı uyurgezer gezintilerin geceleyin köye bir hayaletin indiği söylentilerine neden olduğunu anlar. Amina odadaki bir koltuk üzerine yatıp uyumaya başlar. Rudolfo odasına gelen genç kızın bu kendini hiç bilmeden yaptıklarından faydalanıp onu kandırmanın mümkün olabileceğini düşünür. Ama onun uykuda bu çok masum görünüşü, bu düşünceleri aklından çıkartmasına neden olur. Rudolfo kendini yeni şato sahibi ve köyün efendisi olarak resmen karşılamak için gelen köylüler heyetini karşılamak için odasindan dışarı çıkar. Ama Lisa handaki odada uykuya dalmış olan Amina'yı gelen köylüler heyetine gösterir. Elvino Amina'nın hana yabancı ile birlikte olmak için geldiğini düşünüp; buna çok kızıp; onunla evlenmekten vazgeçtiğini açıklar. Teresa'dan başka bütün köylüler de Amina'nın nikahına sadık olmadığını kabul edip ona hak verirler.

II. Perde

1. Sahne: Bir koru

Amina'nin nikahlısına ihanet edip etmediğini öğrenmek için yeni kontun satosuna gitmekte olan köylüler yolda aynı amacla oraya gitmekte olan Amina ve Teresa ile karşılaşırlar. Yeni kont Amina'nin hiç ihanette bulunmadığına dair bir mesaj göndermesine rağmen, Elvino Amina'yı kendisine ihanet eder olarak görüp bunu kabul etmemekte israr eder ve ona nikah için verdiği annesinin yüzüğünü geri alır. Fakat Amina'yı aklından ve kalbinden çıkartamaz.

2. Sahne: Bir köy, arka planda bir değirmen

Lisa ve Alessio konuşmata ve Alessio Lisa'yı kendinle evlenmeye inandırmak istemektedir. Lisa ise Elvino'nun tekrar kendisi ile evlenmeye hazır olduğunu bildirir ve gelen köylülerde bunu açıkca ilan eder. Sonra Elvino da gelir ve eski nişanlısı Lisa ile evlenmeye karar verdiğini açıklar. Bütün köylüleri bu nikah törenine katılmak için kiliseye çağırır.

Rudolfo sahneye girer ve köylülere ne olduğunu sorar. Elvino ile Lisa'nın ikahlarını kıydırmak için kiliseye gittiklerini öğrenince Amina'nın hiç kendini bilmeden uyurgezer olarak han odasına geldiğini ve evlenme yeminine ihanet etmediğini tekrarlar. Elvino buna inanmaz ve Lisa ile tekrar kilisenin yolunu tutar. Teresa girer ve Amina'nın yorgun bitkin uykuya daldığını bildirir ve herkesin daha sessiz olmasını ister. Lisa ve Elvino'yu birlikte görüp onların ne yaptıklarını sorar. Lisa, nikah kıydırma amacıyla kiliseye gittiklerini ve kendisinin soyluların odasına tek başına giden bir kadın olmadığını söyler. Tam o zaman Teresa kontun han odasında bulduğu Lisa'nin mendilini ortaya çıkartır ve herkesi saşırtır. Elvino Rudolfo'ya dönerek ondan ne tavsiye ettiğini sorar ve Amina'ya inanması yanıtını alır. Fakat Elvino daha uygun bir isbat olmadan fikrinden vazgeçmemekte ısrar eder.

Fakat tam bu sırada Amina'nin sadece gecelik giymiş olarak uykusunda gezmekte olduğu ve elinde bir fenerle yüksek, korkuluksuz ve çok tehlikeli olarak hemen çökmesi beklenen değirmen köprüsü üzerinden uykusunda geçmeye başladığı görülür. Uyurgezer kız yürümekte iken sayıklamakta ve Elvino'nun kendine yaptığı ithamlara üzüntüsünü, nikah için çalan kilise çanlarını duyduğunu ve Elvino ile evlenmesi için mutluluk duası ettiğini kendikendine söylenmektedir. Rudolfo köprüyü geçmekte iken köylere onu uyundırmamaları için ikazda bulunur. Sonunda yine uykugezer olarak Amina köprüyü geçer. Üvey annesi Teresa'nın kollarına sığınır. Elvino onun önüne diz çökup, Amina daha uykudan daha uyanmamışken, hemen annesinin yüzüğünü tekrar Amina'nın parmağına takar. Rudolfo Teresa'ya kızını uyandırmasına söyler ve Amina saskin sakin uyanır. Elvino onu kucaklar; koro çok kıvrak bir şarkıya başlar ve Amina mutluluğunu ifade eden bir arya söylemeye koyulur.[3] Köylülerin sevinç gösterileri arasında genç çift kiliseye giderler.

Enstrümantasyon

Bellini'nin partisyon notaları şu orkestra çalgıları için hazırlanmıştır:

Sahnede çalgılar:

Ünlü müziksel parçalar

I. Perde

II. Perde

Seçilmiş ses ve video kayıtları

Yıl Roller
(Amina, Kont Rudolfo, Elvino, Lisa, Teresa)		 Orkestra şefi,
Opera Evi ve Orkestra		 Marka
1952 Lina Pagliughi,
Ferruccio Tagliavini,
Cesare Siepi,
Wanda Ruggeri,
Anna Maria Anelli 		Franco Capuana
RAI Torino orkestra ve korosu 		Cetra
1957 Maria Callas,
Nicola Monti,
Nicola Zaccaria,
Eugenia Ratti,
Fiorenza Cossotto		Antonino Votto
Teatro alla Scala orkestra ve korosu		 EMI
1962 Joan Sutherland,
Nicola Monti,
Fernando Corena,
Sylvia Stahlman,
Margreta Elkins 		Richard Bonynge
Maggio Musicale Fiorentino orkestra ve korosu ]]		 Decca
1992 Luba Orgonasova,
Raoul Gimenez,
Dilber Francesco.
Ellero D'Artegna		 Alberto Zedda
Netherlands Radya Orkestrasi, Amsterdam 		Naxos
2007 Natalie Dessay,
Francesco Meli,
Carlo Colombara
, Sara Mingardo,
Jael Azzaretti		 Evelino Pido
l'Opera de Lyon orkestra ve korosu 		Virgin
2008 Cecilia Bartoli,
Juan Diego Flórez,
Ildebrando D'Arcangelo,
Gemma Bertagnolli,
Liliana Nikiteanu 		Alessandro De Marchi
Orkestra La Scintilla, 		Decca

Film uyarlamaları

Dipnotları

  1. ↑ Opera Türkiye sitesi "V.Bellini (1801-1835) La Sonnambula <<Uyurgezer Kız>>" sayfası (Erişim:11.12.2009)
  2. ↑ Uyarlama kaynağı: The Complete Dictionary of Opera & Operetta, James Anderson, (Wings Books, 1993) ISBN 0-517-09156-9 (İngilizce)
  3. ↑ Bu "Ah! Non giunge uman pensiero" aryası opera reporatuvarı içinde söylenmesi çok güç olmakla ün yapmıştır. Birçok ünlü şarkıcı bu aryayı söyleyip sanatlarının zirvesine eriştiklerini göstermek için bu Amina rolünü almışlardır.

Ayrıca bakınız

Dış kaynaklar

Şablon:Vincenzo Bellini operaları


This article is issued from Vikipedi - version of the 1/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.