Laik
|
Laik devletler
Resmî dini olan devletler
Belirsiz |
Laik (Fransızca: Laïc), Türk Dil Kurumu sözlüğünde bulunan tanıma göre, Din işlerini devlet işlerine karıştırmayan, devlet işlerini dinden ayrı tutan (kişi veya kurum). Örneğin, "Türkiye Cumhuriyeti ... laik ve sosyal bir hukuk devletidir."[1] Kısaca Laikler, kelime anlamı olarak Türkçeye ruhban sınıfından olmayanlar olarak girmiştir ve ruhban sınıfı (Dinî ibâdetleri topluca yürütmekle görevli olanlar) dışında kalanların tümü için kullanılır.
Etimoloji
Laik kelimesi Yunanca 'laos' ismi ve 'laikos' sıfatından gelir, Latincesi laicus’tur. Laos; halk, kalabalık, kitle demektir ve zıddı kleros’tur. Laikos ise halktan olan, ruhbandan olmayan veya dinsel olmayan anlamında sıfatlaşmış biçimidir. İngilizcede laiklik tanımının ve içeriğinin birebir karşılığı olmadığı genel olarak kabul edilmekle birlikte bu terimin yakın bir karşılığı olarak Latince saeculum sözcüğünden gelen 'secular' kullanılmaktadır. Secular; çağa ait, çağdaş veya dünyasal, dünyevi anlamına gelmektedir. Farklı anlamlar ve nüanslar içeren her iki terimin ortak noktası cismi ve bilimsel olan ile ruhani ve dinsel olanın birbirine karıştırılmamasını ifade etmeleridir.
Hukuki yönden yapılan tanımlamalara göre laik devlet veya laik yasanın kaynağını din veya inançlardan değil doğrudan insan aklını referans veren kaynaklardan elde etmesi olarak terim anlamına sahiptir. Laiklik, Osmanlı döneminde Ziya Gökalp'ın lâ dinî (dinsel olmayan), Ahmet İzzet Paşa'nın lâ ruhbanî, Ubeydullah Efendi'nin İş Hükümeti deyişleri ile ifade edilmeye çalışılmış ve bir süre layisizm olarak da adlandırılmış olmakla birlikte günümüzde laiklik terimi ile ifade olunmaktadır.
Lâiklik, genel anlamda din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, dinî inançların devlet yönetiminde ve siyasette rol oynamaması esasına dayanmaktadır.[2]