Les Indes Galantes
| Les Indes Galantes İyi Yürekli Hindistanlıler' | |
|---|---|
 1736'da basılmış "Les Indes Galante" partitur notalarının başsayfası | |
| Özgün dili: | Fransızca |
| Müzik: | Jean-Philippe Rameau |
| Libretto: | Louis Fuzelier. |
| Galası: | 23 Ağustos 1735 |
| İlk gösterim yeri: | Palais-Royale Tiyatrosu, Académie Royale de Musique, Paris |
| Oyuncular: | * Hebe - soprano, gençlik tanrıçası
|
Les Indes Galantes (Türkçe:İyi Yürekli Hindistanlılar) bir prolog ve dört "entree" (adını taşıyan Perde analogunu) ihtiva eden ve librettosu Fransızca olarak "Louis Füzelier" tarafından yazılmış ve Jean-Philippe Rameau tarafından bestelenmiş olan "opera-bale".
Bu eser hazırladığı zaman uzak ülkeler olan (Türkiye, Peru, İran ve Kuzey Amerika)'ya verilen "Hindistan" ismi ile bu ülkelerde geçen sevgi ve aşk olaylarını ele almaktadır. Bu dört değişik ülkede ve dört değişik konulu olayları ele aldığı için bunların dramatik geliştirilmelerine gayet az imkan olduğu için bu konuların seçilip temsil edilmesi bir büyük "temaşa imkanı" olarak ele alınması; gayet göz alıcı mizansenler; gayet süslü ve zengin kostümler; gayet karmaşık sahne makinalar ile özel efektler oraya çıkarılması ve özellikle gayet akrobatık danslar yapılması bu eserin önem verdiği en önemli hedefler ve öğeler olmuştur. Böylece "Les Indes galates" operası Fransa'da XV. Louis'in, sarayının ve devlet idaresinin gayet kayıtsız bir şekilde ve gayet incelikle eğlenceye ve katılan herkese zevk vermeye kendini vakfetmesine güzel bir nişane olmuştur
Hazırlanma ve temsiller
Bu eserin prömiyer temsili 23 Ağustos 1735'de Paris'te "Academie Royale de Musique et Danse (Müzik ve dans Kraliyet Akademisi)"'nin "Theatre Royal (Kraliyet Tiyatrosu)"'nda yapılmıştır. "Balet-heroique" adlı opera ve bale karışımı bir janrdan oluşduğu ilan edilen ilk temsillerde bu eser bir prolog ve ("Turc Generoux" ve "les İncas du Peru" adlı) 2 tane "entree" adı verilen Perde analoglarından oluşmaktaydı. Eserde bulunan danslar için kereografi Michel Blondy tarafından yapılmıştı. Bu ilk temsiller sonunda seyirciler gayet soğuk olarak ilgisizliklerini gösterdiler.
Bu eserin üçüncü temsili için yeni bir "Üçüncü Entree" "Entre des Fleurs" adı ile eklendi. Bu ekin liberettosu seyirci üzerinde bazı aksi tesirler yarattı. Bu entree'de bulunan İranlı-Türk prensin kadın giysisi şekilli ve gayet süslü giysiyi bazı tutucu çevrelerde büyük tenkit gördü. Fakat bu entree için Opera'nın istihdam ettiği ilk boyacı-dekoratör olan John Nicholas Servandoni'nin hazırladığı gayet zangin renkli ve süslü mizansenler seyirciler tarafından gayet poüpler olarak karşılandı. Özellikle libretto içeriği üzerinde yapılan tenkitler sonraki temsillerde içeriğin peyderpey değiştirilmesine neden oldu. İlk kısmı değiştirme 11 Eylül'da verilen temsilde yapıldı. Bundan sonra bu eser sahneden indirilmeden 28 dafa daha temsil edildiği için bu revizyonların başarılı olduğu kabul edilmektedir.
10 Mart 1736'da ise yeni bir "5. entree" eklenip ve 4 entree yenileştirilip eser yeniden sahnelenmeye konuldu. Bu eki için Rameau daha önce 1728'de bir kuzey Amerikalı kızılderili kabile reisinin Paris'i ziyareti adına hazırlayıp bastırdığı ve hemen popülerlik kazanmış olan klavsen için hazirlanmış bir müziksel parça olan "La danse des Indiens d'Amerique (Amerika Hintlerinin Dansı)"'nı "Les Sauvages" adı ile bu "entree"'in finali olarak kullandı. Bu seferki temsillere gelen seyirci saysı o kadar çoktu ki bunun bir "mucize" olduğu ifade edilmiştir. Operanın bu verziyonu Mart ayında verilen 6 temsilden sonra bir kenara bırakıldı. Ama 27 Aralık'ta yeni temsiller başlatıldı. 3 Kasım 1741'de bu eser en son şekliyle tüm olarak Lyons'da yapımlandı. Bundan sonra bu eserin Paris Operası'nda yeniden yapımlanması 1743-1744, 1751 ve 1761'de oldu ve bu yeni yapımlanmalarda toplam 185 temsil yapıldı. Bundan başka bu eserin prolog ve tek entree kısmı "spectacle coupe (kesilmiş temaşalar)" adlı olarak çeşitli gösteri yerlerinde zaman zaman sahnelendi.
Bundan sonra Barok müzik operaevlerinde modadan düştü ve 200 yıl kadar bir uzun zaman bu eser hiç temsil edilmedi. 30 Mayıs 1925'de Paul Dukas 'in yaptıği yeni orkestrasyon ile "Les Fleur" "entree"'sini yenilendi. Bu kısım Maurice Figara rejisörlüğünde yeniden Opera Comique Milli Tiyatrosu'nda sahneye konuldu. En sonunda 18 Haziran 1952'de tüm eser yeniden Opera Comique'de yapımlandı. Bu eser gayet popüler olup büyük sayıda seyirci çekti. 29 Eylül 1961'de bu yapımlamanın son temsili yapıldığında 20. yüzyılda 18. yüzyıl opera eserinin hiçbiri için hiç görülmemiş bir rekor olarak 236 temsil yapılmıştı.
Bu opera günümüzde nadir olarak yapımlanıp sahneye konulmaktadır. 2009/10 - 2013/14 döneminde 5 sezonda Operabase ististiklerine göre bu opera eseri sadece 5 defa yapımlanmıştır. Bu dönemde Rameau'nun 19 opera eserinin 88 yapımında 6. sırayı almıştır.[1]
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyer, 23 Agustos 1733 (Orkestra şefi: --) |
|---|---|---|
| Prolog | ||
| Hebe | soprano | Mlle Eremans |
| L'Amour (Kupid) | soprano erkek rolünde kadın şarkıcı | Mlle Petitpas |
| Bellone | bariton kadın rolünde erkek şarkıcı | Cuignie |
| 1. Entree | ||
| Emilie | soprano | Marie Pélissier |
| Valère | Tiz-tenor (haute-contre) | Pierre Jélyotte |
| Osman | bariton | Jean Dun "fils" |
| 2. Entree | ||
| Phani | soprano | Marie Antier |
| Don Carlos | Tiz-tenor (haute-contre) | Pierre Jélyotte |
| Huascar | bas | Claude-Louis-Dominique Chassé de Chinais |
| 3. Entree (birinci verziyon: Ağustos/Eylül 1735) | ||
| Fatime | soprano | Mlle Petitpas |
| Zaïre | soprano | Mlle Eremans |
| Tacmas | Tiz-tenor (haute-contre) | Denis-François Tribou |
| Ali | bariton | Person |
| 3. Entree (ikinci verziyon: 10 Mart 1736) | ||
| Fatime | soprano | Mlle Petitpas |
| Atalide | soprano | Mlle Eremans |
| Tacmas | tiz tenor (haute-contre) | Denis-François Tribou |
| Roxane | soprano | Mlle Bourbonnais |
| 4. Entree (10 Mart 1736) | ||
| Zima | soprano | Marie Pélissier |
| Adario | tenor (Baritenor) | Louis-Antoine Cuvillier |
| Damon | Tiz tenor (haute-contre) | Pierre Jélyotte |
| Don Alvar | bas | Jean Dun "fils" |
Konu özeti
Prolog
Hebe, gençlik tanrıçası İtalyan, Polonyalı ve İspanyol gençlerinden oluşan bir gençler grubunun başında olarak onların zarif oyunlar oynamalarını; danslar yapamalarını ve birbirleriyle flört ederek aşkı anlamalarını sağlamaktadır. Fakat Bellone, savaş tanrıçası, ortaya çıkarak savaşmanın zevklerinden ve galibiyetin getirdiği şan ve şereften bahsedip bu gençleri kendi tarafına çekip onların uzak ülkelerde savaşmalarını sağlamak için onlar arasında büyük bekleyişler yaratır. Hebe L'Amour (Kupid)'i kendine yardımına çağırır. Kupid bu gençlere göstereceği opera temsili ile gençlerin uzak ülkelere, Hindistan ülkelerine, gitmeleri halinde bu ülkelerde aşk tanrısı olarak kendinin niteliklerini ve kendinin yapabileceklerini onlara gösterecektir:.
I. "Entree" - Le turc généreux (Cömert Türk)
İlk "entree" için "Hindistan" ülkesi, Türklerin bulunduğu bir deniz kıyısı ülkesidir. Bir Hristiyan kız olan Emilie korsanlar tarafından yakalanıp köle yapılmış ve Osman Paşa'ya satılmıştır. Osman Paşa yeni cariyesine aşık olur. Fakat Emilie kendi ülkesinde Valere'ye aşık olmuştur. Valere de ona aşık olup Emilie'nin nasıl kaybolup, nerede bulunduğunu araştırmaya başlamıştır. Bir gün Emilie Osman Paşa'nın deniz kenarındaki bahçesinde iken bir büyük fırtina başlar. Bu fırtına denizde bulunan bir geminin karaya vurmasına neden olur. Kaza geçiren gemide bulunan yolcular ve tayfalar esir alınırlar. Valere de bu kazaya mmaruz kalan bu gemidedir ve esir alınıp o da Osman Paşa'nın kölesi yapılır. Valere ve Emilie aynı mevkide esir olduklarını öğrenip buluşurlar. İki sevgili tekrar birbirini görmekten gayet mesutturlar. Fakat her ikisi de Osman Paşa'nın kölesidir ve durumları gayet kötü görünmektedir. Osman Paşa Valere'yi görünce geçmişini hatırlar. Paşa gençken Hristiyan korsanlar tarafındna yakalanıp esir alınıp köle olarak satılmıştır. Genç Osman Paşa'nın sahibi ona gayet iyi olarak davaranmış ve sonunda büyük bir comertlikle onu serbest bırakmıştır. İşte genç Osman Paşa'yı köle olarak satın alan; ona iyi davranan ve cömertçe serbest bırakan kişi Valere'dir. Osman Paşa da şimdi Valere'yi serbest bırakır. Onun Emilie'ye aşık olduğunu öğrenince Emilie'yi de serbest bırakır. Osman Paşa ve Velere birbirlerinin cömertliği hakkında şarkılar söylerler ve herkes dans edip eğlenmeye koyulur.
II. "Entree" - Les İncas du Pérou (Peru'da İnkalar)
Bu entree'nin ortaya çıktığı uzak "Hindistan" ülkesi Güney Amerika'da İnka'ların yaşadığı Peru ülkesidir. Güneş Tanrısı'nın Başrahibi olan Huascar, Prenses Phani'ye gizlice aşıkdir. Fakat Prenses Phani bir İspanyol subay olan Don Carlos'a aşıkdır. Bu yabancı subaya başrahibin bir zarar vermesinden korkan Prenses Phani Güneş Tanrısı'nı kutlamak için yapılacak bir büyük ayin için İnkalar halkının akınlarla geldikleri başkentten ayrılmaya karar verir. Huascar bu ayinde Güneş Tanrısının Prenses ile kimin evleneceği hakkında kati kararını da açıklayacağını Prenses Phani'yi inandırmaya uğraşır. Fakat Prenses Phani buna aldanmamıştır. Bu arada Başrahip İnkaları yenip onları kendi hükümleri altına alan İspanyol konkiskatörlerı de tenkit etmeye koyulur. Bu tören entree'nin baş konusudur. Törende başrahip önce geçmiş zamanları nostalji ile anar. İkinci aryada Güneş tanrısı'na ona inananların tanrıya minnettarlıkları ifade edilir. Üçüncü aryada başrahip Güneş Tanrısına ona inanlarının adadıklarını tanrı aşkına kabul etmesini ister. Tam bu sırada yakında bulunan yanardağ büyük bir gürültü ile patlama gösterir. Bu beklenmedik yanardağ patlaması ayini takip eden halkın büyük bir korkuya bürünmesine neden olur. Bu patlama ve halkın korkusu Başrahip'e Prenses Phani aleyhinde harekete geçmeyi sağlar. Başrahip bu patlamanın ülkenin durumundan ve gidişattan hoşlanmıyan tanrının büyük öfkesinin bir göstergesi olduğunu iddia etmeye başlar. Fakat tam bu sırada Dos Carlos sahneye girer ve bu yanardağ patlamasının Başrahipin büyük bir güruh halinde adamlarını yanardağ kraterinin tepesine büyük taşlar ve kayalarla gönderip bunları krater içine atarak yanardağ patlamasına neden olduğunu açıkça bildirir . Böylece yanardağ patlamasının Tanrı'nın hiddet ve gazabından değil; Başrahibin İnka halkına bir ihanetin de olduğunu iddia ederek onu suçlar. Son sahnede Prenses Phani Don Carlos'a halkın şükranlarını sunarken Başrahip Huascar'ı da halka karşı olamakla suçlar. Huascar gayet prestij ve halkın sevgi ve saygısını kaybetmiştir. Güneş Tanrısı'ndan büyük gücünü toparlayıp kendini bir kaya heyalanı altında kalmasını sağlaması ve böylece kendisini öldürmesi için Güneş Tanrısına dualar edip ona yalvarmaya başlar.
III. "Entree" - Les fleurs - Fete persan (Çiçekler İran bayramı)
Ele alınan uzak "Hindistan" ülkesi İran olup konu "çiçekler bayramı (gerçekte bahar başlangıcı olan Nevruz veya bahar bayramı)" kutlaması zamanında olup İran Şahı (prensi) Tacmas ve onun danışmanı Ali arasında Ali'nin bahçesinde geçmektedir. Şah Tacmas Ali'nin cariyesi olan Zaire'ye aşık olmuştur. Ali ise Şah Tacmas'ın cariyesi olan Fatime'ye aşıktır. Tacmas giysi edeğiştirerek bir tacir olarak Ali'nin haremine girmeyi başarmıştır ve burada Zaire'nin kendi hakkında ne hissettiğini öğrenmek istemektedir. Zaire elbise değiştirmiş Tacmas'ı tanımayarak kendisi Ali'nin cariyesi olmakla beraber kendi sahibi olmayan bir erkeği sevdiğini ona ifşa eder. Tacmas bunun kim olduğunu bilmeyerek gizli rakibine karşı büyük kıskançlık duyar. Bu sırada Fatime de sahneye bir Polonyalı erkek esir kifayetine girerek aşık olduğu Ali'nin haremine onun kendisi hakkında aşk hislerinin olup olmadığını araştırmak için girer. Tacmas bu gizemli esir kişiyi Zaire'nin aşkında kendine rakip kişi olduğunu sanıp onu bıçaklayıp öldürmeye hazırlanır. Sonunda bu yanlışlar ve gizlilikler ortaya çıkar. Ali ve Şah Tacmas cariyelerini değiş tokuş yaparlar. Bu iki çift bundan sonra birlikte Nevruz bayramını kutlama şenliklerine giderler.
IV. "Entree" - Les Sauvages (Vahşiler)
Bu sefer uzak "Hindistan" ülkesi Kuzey Amerika'da Büyük Göller bölgesinde ormanlık araziler (modern ABD'de olan Detroit, İllinois bölgesi) olmaktadır. Bu entree, karışık İspanyol ve Fransız askerlerinden oluşan bir Avrupa asıllı konkistador birliğine mağlup düşmüş ve barış yapmış kızılderili kabilenin reisi Adario'nun barışı öven bir şarkısı ile başlar. Burada İspanyol birliği komutanı Don Alvar ve Fransız birliği komutanı Damon, bir kızılderili genç kız olan Zima'nın aşkını kazanmak için rekabet etmektedirler. Fakat Zima kendi kabilesinden olan kabile reisi Adario'u kocası olarak seçer. Son sahnede Kızılderililer ve konkiskadorlar arasındaki barış anısını ve Zima ile Adario'nın evliliğini de kutlayan "La Calumet (Büyük Barış Çubuğu)" dansı yapılır ve bundan sonra "entree" sona erer. Bu dansın müziği Rameau'nun 1728'de bastırdığı kitabında bulunan "Les Sauvages (Vahşiler)" adı ile gayet iyi tanınmış olan klavsen müziğidir.
Seçilmiş ses ve video kayıtları [2]
| Yayım yılı | Roller (Hébé, Bellone, L'Amour, Osman, Emilie, Valere, Huascar, Phanie, Carlos,Tacmas, Ali, Zaïre, Fatime, Adario, Damon, Don Alvar, Zima) |
Orkestra şefi, orkestra ve koro | Marka |
|---|---|---|---|
| 1974 | Claron McFadden, Jérôme Corréas, Isabelle Poulenard, Philippe Huttenlocher, Gerda Hartman, Louis Devos, Philippe Huttenlocher, Jennifer Smith, Louis Devos, John Elwes, Philippe Huttenlocher, Gerda Hartman, Jennifer Smith, John Elwes, Louis Devos, Philippe Huttenlocher, Jennifer Smith |
Jean-François Paillard - "Jean-François Paillard" Oda Orkestrası, "A Coeur Joie" de Valence korosu |
3 CD - ERATO "LIbretto" 4509 95310-2 |
| 1992 | Danielle De Niese, João Fernande, Valérie Gabail, Nicolas Rivenq, Miriam Ruggeri, Howard Crook, Bernard Deletré, Isabelle Poulenard, Jean-Paul Fouchécourt, Jean-Paul Fouchécourt, Jérôme Corréas, Sandrine Piau, Noémi Rime, Nicolas Rivenq, Howard Crook, Bernard Deletré, Claron McFadden |
William Christie - Ensemble of Les Arts Florissants | 1 CD - Harmonia Mundi HMC 90 1367-9 |
| 2005 | Danielle De Niese, João Fernandes, Valérie Gabail, Nicolas Cavallier, Anne Maria Panzarella, Paul Agnew, Nathan Berg, Jaël Azaretti, François Piolino, Richard Croft, Nathan Berg, Gaële Le Roi, Malin Hartelius, Nicolas Rivenq, Christoph Strehl, Christoph Fel, Patricia Petibon |
William Christie - Ensemble de Les Arts Florissants | 2 DVD - Opus Arte OA 0923 D |
Kaynakça
- ↑ "Operabase" websitesi " works by Rameau (2009/14)" maddesi
- ↑ Kaynak: "Operadis-Opera-+Discography" websitesi "Hippolyte et Aricie by Jean-Philippe Rameau" maddesi ve (CLRAIND2.HTM, CLRAIND3.HTM, CLRAIND4.HTM, CLRAIND5.HTM
- Fransızca Wikipedi "Les Indes Galantes" maddesinden kısmen uyarlanma (Fransızca)
- Girdlestone,Cuthbert Morton (1957) Jean-Philippe Rameau: his life and work , New York:Dover Publications Inc. ISBN 0-486-26200-6 (İngilizce)
Dış bağlantılar
- "YouTube" websitesinde "Jean Philippe Rameau. Les Indes Galantes. FULL OPERA - BALLET. HQ Recording " Tüm opera "Classical Tunes" çalma-listesinde
- "IMSLP Petrucci Music Libraray" websitesi "Les_Indes_galantes,_RCT_44 (Rameau, Jean-Philippe)" maddesi. (İngilizce)}
- "Opera Stanford Edu" websitesinde "Jean-Philippe Rameau - Les Indes galantes" maddeside "Les Indes galantes" operasi librettosu