Limburg, Hollanda

Limburg, Hollanda
  
Limburg, Hollanda ilinin bayrağı Limburg, Hollanda ilinin arması
Vilayet Limburg ili
Belediye başkanı Léon Frissen (CDA) (Vali)
Yüzölçümü 2,153 km²
Nüfus 1,122,960
Resmi sitesi www.limburg.nl
Limburg, Hollanda ilinin topolojik haritası

Limburg ili ("Felemenkce" ve "Limburgca":Limburg) Hollanda'nın 12 ilinden en güneydoğu ucunda bulunan ildir. Başkenti Maastricht kentidir.

Coğrafi konum

Limburg ili Hollanda'nın en güneyinde bulunan ve eski "Limburg Kontluğu" dolayısiyla ortaya çıkan bir ildir. Kuzeyinde Gelderland ili, kuzey ve kuzeydoğusunda Kuzey Brabant ili bulunur. Doğusunda Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaleti vardır. Güneyinde ve batısının bir kısmında Belçika'nın Felemenkce-konuşulan Flaman Bölgesi'nde Limburg ili ve Fransızca-konuşulan Valon Bölgesi'nde Liege ili bulunur.

Haritaya bakınca Limburg ilinin Hollanda ülkesinin ana toprakları dışında Almanya ve Belçika'ya sarkan bir uç bölgesi olduğu gayet açıkça görülmektedir. Fakat son yüzyılda ortaya çıkan ekonomik ve sosyal gelişmeler ve özellikle Avrupa Birliği'nin kurulması bu ilin (Belçika, Hollanda ve Lüksenburg'dan oluşan) Benelüks bölgesi ile Almanya'daki büyük şehirleşmiş Ruhr bölgesi arasında uluslararası, hatta küresel, bir köprü görevi yaptığı anlaşılmaktadır. Buna son yıllarda açık (ama pek istenmeyen) bir gösterge bu ilde ve özellikle ilin güney ucunda belgelenen (çok kere alışkanlık getiren maddeler ticareti ile bağlantılı) uluslararası suçların çok artmasıdır.

Tarihçe

Yüzyıllar boyunca Limburg ilinin stratejik konumu Avrupa'daki önemli güçler tarafından ele geçirilmek istenen bir mevkii yapmıştır. Limburg mevkiini ele geçirip idare edenler arasında Antik Romalılar, İspanyalı Habsburglar, Avusturyalı Habsburglar, Prusyalılar ve Fransızlar gelmektededir.

Elde bulunan arkeolojik delillere göre ilde yerleşen insanlar arasinda Güney Limburg'da çok sayıda Neandertal adamı bulunduğu bunların kamp kalıntılarından anlaşılmaktadır. Bu yörede Cilalı Taş Devri'nde çakmak taşı çıkartmak üzere maden ocakları açılmıştır. Bu çakmak taşı ocaklarının kazılmış dehlizlerine bir örnek günümüzde turistlere açılmış olan insan yapısı mağaralar Rijckholt'da görülebilir. Antik Roma döneminde Limburg'da yaşayanlar büyük bir kısmı Romalı hayat tarzını tercih etmişlerdir ve günümüzdeki önemli Limburg şehir ve kasabalar ("Mosa Trajectum" adı ile Maastricht ve "Coriovallum" adı ile Heerlen) Romalılar ve Romalı olmayı tercih eden yerliler tarafından kurulmuştur. Antik Romalı şehri olan Maastrich'e Hristiyanlığı kabul ettiren Romalı Piskopos "Servitius" 384'de bu şehirde ölmüştür.

Batı Romalı idaresi batı Avrupada çöktükten sonra Limburg bölgesi Franklar eline geçmiştir. Büyük Frank kralı ve sonradan Batı imparatoru olarak olan tac giydirilen Şarlman'in başşehri Limburg ilinin hemen yakınında Aachen şehrinde idi. Şarlman'ın kurduğu Frank Karolenj İmparatorluğu parçalandıktan sonra aynen Hollanda'nın diğer yöreleri gibi Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na bağlı kalmıştır.[1]

Ortaçağlar başında günümüzdeki Limburg bölgesi Brabant Düklüğü, Gelderland Düklüğü, Julich Düklüğü, Liege Prensliği ve Köln prens-başpiskosluğu arasında bölünmüştür. Liege Prensliği'ne ait bulunan bölgede (günümüzde Belçika'da olan bölgde) yüksekçe bir bataklık olan Vesdre Nehri kıyısında Limbourg adını taşıyan bir müstahkem kale kurulmuştu. Bu kale orta çağlarda Limbourg Düklüğü merkezi oldu ve Liege şehrinden kuzeye Meuse Nehri kıyılarına uzanmaktaydı. Fakat günümüzde Limburg, Hollanda ili arazisi bu düklüğün bir parçası değildi. Sonradan 19. yuzyılda bu düklüğün ismini verilmiştir. Eski Limbourg Düklüğü arazisi ise günümüzde Belçika'daki Limburg (il) bölgesinde olup Belçika'nın bir parçasıdır.

Bu dönemde bu bölgedeki dükler, prensler ve prens-piskoposlar hukuken Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun bir parçası olup İmparatora şahsen yeminle bağlı olmalarına rağmen çok zaman bağımsız hükümdarlar gibi bölgelerini idare etmişlerdir. Bu değişik bölgeler arasıdan zaman zaman çıkan silahlı çatışmalara ve hatta harplere yol açmıştır. Bu silahlı çatışmalar çok kere orta bölgede bulunan Limburg arazisi ũzerine olmuştur.

Yeni Çağlarda Limburg'un büyük bir kısmı İspanya Habsburglular ve onları takiben Avusturya Habsburglar ellerine geçmiştir. Ama diğer kısımları Prusya, "Yedi Birleşik Şehir Felemenk Cumhuriyeti", Liege Prensliği'nin idaresinde bulunmakta idi.

1673'de Fransız Kralı XIV. Louis ordusunun başında Limburg'a girerek Maastricht Kalesini kuşattı. Bu kuşatma sırasında ölen bir Fransız komutanı Charles de Batz-Castelmore d'Artagnan sonradan Alexander Dumas (baba) tarafından Üç Silahşörler (1844) romanının kahramanı yapılmıştır.[2]

1568-1648 döneminde süren Seksen Yıl Savaşı içinde Hollanda Cumhuriyeti'nin İspanyol Habsburg'lara karşı başkaldırıp bu devleti Hollanda'da atma süreci içinde Limburg çok sayıda bazıları çok şiddetli silahlı çatışmalara sahne olmuştur. 4 Nisan 1574)'de "Mook Kırı Muharebesi"'nde Hollanda orduları yenilip binlerce Hollandalı paralı asker ve Holakomutan "Oranj-Nassau'lu Prens Willem"'in iki erkek kardeşi hayatlarını kaybetmişlerdir.[3]. Bu savaşta çoğunluğu Katolik mezhebine mensup olan Limburg'lular İspanyolların tarafında, çoğunluğu Kalvinist Protestan olan Hollandalılara karşı, savaşmışlardır.

Fransa'da Napolyon döneminde tüm Hollanda gibi Limburg ili de Fransız istilasına uğramış ve Fransız'ların kurduğu çeşitli devlet ve hükümetlker altında yaşamıştır. 1815'de Viyana Kongresi ile eski ve Hollanda ve Belçika'nın birleştirilmesi ile kurulan Hollanda Krallığı Limburg yörelerinin idaresini almış ve Maastricht merkezli ve adını bu şehirden alan günümüzdeki Limburg ilinden çok daha büyük arazili bir il "Maastricht ili" kurulmuştur. Fakat ilk Hollanda Krallığı kralı Hollandalı I. William Limburg isminin kaybolmasını önlemek için bu bölgenin çoğu eski Limburg Kontluğu arazisi içinde olmamakla beraber yeni Maastricht iline "Limburg ili" ismini verdirmiştir.

1830'da çoğunluğu Katolik mezhebinde olan ama Felemenkce konuşan Flaman illeri, Fransızca-konuşan Valonya illeri ile birleşerek çoğunluğu Kalvinist mezhebinde bulunan kuzey Hollandalılara karşı isyan ettiler ve Belçika adlı yeni bir devlet kurdular. Önce Limburg ili Belçika ideresini seçmişti. Fakat "1839 Londra Antalşması" ile büyük Limburg ili ikiye bölündü. Batı kısmı Belçika'nın bir parçası "Lüksemburg (Belçika) ili" oldu. Doğu kısmı ise Meuse Nehri üzerindeki hükümdarlk alanlarını kaybetmek istemeyen Prusyalıları tatmin etmek için "Almanya Konfederasyonu" içinde bırakıldı> Ama "Limburg Düklüğü" adı verilen bu özerk bölgenin hükümdarlığı şahsen Hollanda Kralı oldu ve bu durum 1839-1866'da döneminde devam etti.[4]). 1867'de yapılan yeni bir "Londra Antlaşması (1867)" ile eskiden sadece şahsi hükümdar bağları ile Hollanda'ya bağlı olan "Limburg Düklüğü" tüm egemenliği ile Hollanda Krrallığı'na bağlandı. Hollanda hükümü altında "Limburg Düklüğü" ismi Şubat 1907'ye kadar kullanıldı ve bu tarihten sonra "Limburg ili" ismi kullanılmaya başlandı. Bu nedenle diğer her Hollanda ıllerinde en üst yerel idareci "Kraliçe Komiseri" ünvanı taşımakta iken Limburg ilinde "Vali" ünvanı taşımaktadır.

II. Dünya Savaşı'nda Hollanda ve Limburg ili Nazi Almanya işgali altına girdi. Nazi Almanyası'nın müttefikler tarafından geri atılması süreci içinde Limburg'da birçok şehir, kasaba, ve köy büyük hasar ve insan zayiatı verdi. Limburg ilinin mezarlıklarında sivil ölülerin ne kadar çok olduğu bu döneme ait büyük sayıda mezar taşlarından açıkca anlaşılmaktadır. Bu bölgede savaşlarda ölen askerler için Limburg ilinde Amerikan, İngiliz ve Alman asker ölüleri için ayrı ayrı büyük harp mezarlıkları bulunmaktadır.

Aralık 1991'de o zaman Avrupa Topluğu Maastricht'te yaptığıu toplantıda çok zaman Maastricht Antlaşması olarak anılan "Avrrupa Birliği Anatlaşması" 'nı imzalayarak {bu antlaşma ile Avrupa Birliği'ni kurdular.

Şehirler

Limburg, Hollanda ilinde başkent Maastricht ve şu büyük şehriler bulunmaktadır: Heerlen, Roermond, Sittard-Geleen, Vaals, Valkenburg aan de Geul, Venlo ve Weert.

Belediyeler

Limburg, Hollanda'da şu belediyeler bulunmaktadır:

Belediye
 Arma Merkez Harita Bölge Nüfus Alanı
(km²)		 Resim
Beek Beek Güney Limburg 16,710 21.00
Beesel Reuver Orta Limburg 13,852 29.21
Bergen Bergen Kuzey Limburg 13,432 109.42
Brunssum Brunssum Güney Limburg 29,494 17.29
Echt-Susteren Echt Orta Limburg 32,333 104.60
Eijsden-Margraten Margraten Güney Limburg 24,839 78.46
Gennep Gennep Kuzey Limburg 17,104 50.40
Gulpen-Wittem Gulpen Güney Limburg 11,419 20.76
Heerlen Heerlen Güney Limburg 90,125 45.50
Horst aan de Maas Horst Kuzey Limburg 41,786 122.55
Kerkrade Kerkrade Güney Limburg 47,421 22.17
Landgraaf Landgraaf Güney Limburg 38,600 24.69
Leudal Heythuysen Orta Limburg 36,787 164.86
Maasgouw Heel & Maasbracht Orta Limburg 24,318 45.81
Maastricht Maastricht Güney Limburg 117,548 60.06
Meerssen Meerssen Güney Limburg 19,567 27.71
Mook en Middelaar Mook Kuzey Limburg 8,069 18.84
Nederweert Nederweert Kuzey Limburg 16,619 101.79
Nuth Nuth Güney Limburg 15,681 33.17
Onderbanken Schinveld Güney Limburg 8,082 21.24
Peel en Maas Panningen Kuzey Limburg 43,020 161.3
Roerdalen Sint Odiliënberg Orta Limburg 21,298 88.65
Roermond Roermond Orta Limburg 55,176 71.19
Schinnen Schinnen Güney Limburg 13,504 24.13
Simpelveld Simpelveld Güney Limburg 10,995 16.03
Sittard-Geleen Geleen Güney Limburg 96,275 80.62
Stein Stein Güney Limburg 25,660 22.78
Vaals Vaals Güney Limburg 9,874 23.90
Valkenburg aan de Geul Valkenburg Güney Limburg 17,097 36.91
Venlo Venlo Kuzey Limburg 100,328 128.44
Venray Venray Kuzey Limburg 42,785 146.36
Voerendaal Voerendaal Güney Limburg 12,711 31.55
Weert Weert Kuzey Limburg 48,405 105.44

Dil ve lehçeler

Limburg, Hollanda ilinde özel "Limburgca" (Felemenkce:Limburgs) adı verilen bir dil de konuşulmaktadır. 1997'den itibaren Limburgca Avrupa Birliği'nin azınlık dilleri yasasına göre resmi olarak bir dil olarak kabul edilmiştir. Fakat Hollanda, Almanya ve Belçika hükümetleri tarafından resmi bir devlet dili olarak kabul edilmemektedir. Limburgca Hollanda'nın Limburg ili yanında komşu Almanya ve Belçika'da tahminen 1.6 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.

Ama Limburgca konuşulan bölgede hemen hemen her kasaba ve köyün kendine has Limburgca aksanı bulunmakta ve bu yerel aksan ayrımının bazen lehçe ayrımına dönüştüğü bildirilmektedir.

Resimler

Kaynakça

  1. ↑ Almanya tarihi Almanya Londra elciligi websitesi (İngilizce)
  2. ↑ Charles Samaran, (1912) D'Artagnan, capitaine des mousquetaires du roi, histoire d'un héros de roman, Paris:Calmann-Lévy
  3. ↑ Geoffrey Parker (1972) The Army of Flanders and the Spanish Road, 1567-1659, Cambridge:Cambridge University Press
  4. ↑ Limburg Düklüğü

Koordinatlar: 51°12′36″K 05°56′10″D / 51.21°K 5.93611°D / 51.21; 5.93611

Ayrıca bakınız

Dıș bağlantılar

Hollanda'nın en üst düzey idari birimleri
İller
Bağımlı bölgeler
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.