Louis Antoine de Bougainville

Louis Antoine de Bougainville
Denizci ve kâşif.
Doğum	12 Kasım 1729 Paris
Ölüm	31 Ağustos 1811 (81 yaşında) Paris

Louis Antoine de Bougainville (12 Kasım 1729 – 31 Ağustos 1811), Fransız asker, diplomat, matematikçi, denizci ve kâşif.

Paris’te kentsoylu bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Ama noter olan babası Pierre Yves de Bougainville, 1741 yılında soyluluk unvanı alacaktır. Klâsik diller ve bilim alanında eğitim görür. Gençliğinde, 1750 yılında, yirmi-bir yaşındayken, Kral XV. Louis’nin sadece soylulardan oluşan Kara Silahşorlar (Fr. Mousquetaires noires) birliğinde başladığı askerlik mesleği sırasında eğitimini sürdürür. Aydınlanma Çağı’nın önde gelen kişilerinden ansiklopedist D’Alembert ve Clairault’dan ders alır. Bu sonuncusunun denetimi altında İntegral Hesabı Kitabı’nı (Traité du calcul intégral) hazırlar. 1755 yılında kitap yayınlandığında yirmi altı yaşındadır ve bu yayınla bilgin olarak tanınmaya başlar.^[1]

1754 yılında Fransa ile İngiltere arasında Antillerin paylaşımına ilişkin sorunları çözmek üzere, olağanüstü yetkili elçi olarak İngiltere’ye giden Mirepoix Dükü’nün kâtipliğine atanır. Böylece askerlikten sonra, diplomasi mesleğine adım atar; Londra’da İngiliz politikasının amaçlarını kavrar. Orada, 1740–1744 yılları arasında Dünya çevresinde bir yolculuk yapmış olan, İngiliz donanmasının komutanı Lord Anson’la tanışır. İngiltere’de, 8 Ocak 1756’da Royal Society üyeliğine seçilir. Bu bilim kuruma üye seçilmesine imkân veren, yayınlamış olduğu matematik kitabıdır.

Royal Society’ye üye olduktan birkaç ay sonra Bougainville, Kanada’da İngilizlere karşı ilan edilmemiş bir savaşta çarpışmakta olan Fransız kuvvetlerinin komutanı Montcalm Markisi’nin yaverliğine atanır ve ilk kez Atlantik’i aşar.^[2] Bu yolculuk sırasında ve görevli olarak Atlantik’in iki kıyısı arasında gerçekleştirdiği sonraki yolculuklarında denizcilik sanatını öğrenecektir. Kanada’da İngilizlere karşı savaşırken esir düşer. Ama tekrar İngilizlere karşı savaşmama sözü vererek serbest kalır.

Savaştan sonra Bougainville, Fransa Kraliyet bahriyesine girer ve kral XV. Louis’nin, Kuzey Amerika’da kaybedilen toprakları telâfi edecek yeni topraklar kazanmak üzere kendisine Malvinas Adaları’nda (Fr. Iles malouines; İng. Falkland Adaları) bir koloni kurma izni vermesini sağlar. 1763 ve 1764 yıllarında Malvinas Adaları’na iki sefer düzenler, orada bir yerleşim kurar. Yerleştirilenler, daha önce Kanada’da yaşarken, o toprakların İngilizlerin eline geçmesi üzerine Fransa’ya dönmüş olan Akadyalılardır. Bu seferlerden ikincisinde Magellan Boğazı’nda açınsamalar yapar. Ama İspanya’nın baskısı üzerine bu koloniyi, birkaç yıl sonra, dünya çevresindeki yolculuğunun ilk aşamasında, 1767 yılında İspanyollara teslim edecektir.

La Boudeuse fırkateyni ve L’Êtoile yük gemisiyle 15 Kasım 1766’da Fransa’da Loire Irmağı’nın halicindeki Mindin’de başladığı Dünya çevresindeki yolculuğunu 24 Nisan 1769’da Saint Malo’da bitirir. Fransa’ya döndükten sonra 1771 yılında bu keşif seferinin öyküsünü içeren Voyage autour du monde adlı kitabı yayınlanır.^[3] Bu eser, bir keşif seferinin öyküsü olmanın yanında yüksek yazınsal niteliklere de sahiptir.^[4]

Dünya çevresinde bu keşif seferinde tutulmuş seyir defterinin tamamı, 1977 yılında iki cilt halinde, sefere katılan diğer subayların günlükleriyle birlikte, tarihçi Etienne Taillemite tarafından yayımlanmıştır.^[5]

O sırada Amerika’daki kolonilerde İngiltere’ye karşı hareketler başlamıştır. Bunu Amerikan Bağımsızlık Savaşı izleyecektir. Bu savaşta Fransa Kralı İngilizlere karşı Amerikalıların yanında yer alır, bu durumda Bougainville bir kez daha Amerika’da İngilizlere karşı çarpışacaktır. 1778’de Kralın Amerikalıların yardımına gönderdiği filoda Guerrier gemisinin komutanlığına atanır. 1781’de ilkin Martinique Adası sularında ve sonra da Chesapeake Körfezi’ndeki deniz savaşlarına katılır.

1772 yılında Kuzey Kutbu’na, gerçekleştirilemeyen bir keşif seferinin hazırlıklarına girişmiş, 1785’te La Pérouse’un gerçekleştireceği keşif seferinin, ardından da, gemisinin kayboluşundan sonra 1792’de onu aramak amacıyla yola çıkarılan d’Entrecasteaux’nun sefer hazırlıklarına katılmıştır.

1784’te Bahriye Akademisi ve 1789’da da Fransa Kraliyet Bilimler Akademisi üyeliğine seçilir. 1798’te Napolyon’un Mısır seferini hazırlayan kurulda yer alır. 1808’de İmparatorluk Kontu unvanını alır.

31 Ağustos 1811’de Paris’te ölür. 5 Eylül günü Panthéon’da gömülür.

Kaynakça

1. J.-E Martin-Allanic "Bougainville navigateur et les découvertes de son temps",Presses Universitaires de France,1964.
2. "A.g.e. s. 38"
3. L.-A. de Bougainville "Voyage autour du Monde par la frégate du Roi la Boudeuse et la flûte l'Etoile en 1766,1767,1768 et 1769" [[Saillant et Nyon,Paris}}
4. Ömer Bozkurt, "Aydınlanma Çağında Bir Keşif Seferi: Bougainville'in Yolculuğu ve Anlatısı" L.- A. de Bougainville, Dünyanın Çevresinde Yolculuk", YKY, İstanbul 2009 içinde s. 43-44}}
5. Etienne Taillemite, "Bougainville et ses compagnons autour du monde 1766-1769" Imprimerie nationale, 1977 (Tek cilt halinde tıpkıbasım, Paris 2006.)}}