Müshil
Şablon:TıpUyarı Müshil, (iç sürdürücü) zehirleyici bir etki göstermeksizin bağırsaklardaki düz kasları uyararak ya da dışkının kıvamını değiştirerek dışkılamayı kolaylaştıran ya da yol açan ilaç ve maddelerin ortak adı.
Etkisi
Müshiller yaptıkları etkinin derecesine ya da etki mekanizmasına göre sınıflandırılabilir. Basit kabızlık gibi, bağırsakların kısa süre içinde, hızla boşalmasının gerekmediği durumlarda düzenli dışkılamayı sağlamak amacıyla laksatifler kullanılır. Buna karşılık hızlı ve güçlü bir etki gösteren pürgatifler karın organlarının ultrasonla incelenmesinden ya da boşaltım sisteminin röntgen filminin çekilmesinden önce bağırsakların boşaltılması için kullanılır.
Müshiller iç yumuşatıcılardan daha hızlı etki gösterir ve bağırsak içeriğinin tamamına yakınını boşaltır. Müshiller bağırsak duvarındaki kasları uyararak olağandan daha fazla çalıştırarak, hızlandırarak (antrakinon türevleri, fenolftalein), mukoza salgısını artırarak (tuzlu ya da yağlı müshiller) kalınbağırsak çeperini irkilterek (podofil ve calapa reçineleri) ve safra akışını etkileyerek (kalomel, boldo) etki gösterir. Bunların arasında sinameki, cascara sagrada, hint yağı ve fenolftalein sayılabilir. Magnezyum sülfat, magnezyum oksit, sodyum sülfat gibi bazı tuzlar ile agar agar, karnıyarık (Plantago psyllium) tohumları gibi sindirilmeyen lifli maddeler de bağırsak içeriğinin hacmini artırarak ya da bağırsak duvarından içeri su çekerek dışkının atılmasını kolaylaştırır. Bitki yağları dışkıyı yumuşatıp kayganlaştırır; dioktil sülfosüksinat ise bağırsaktan sıvı kaybının önüne geçerek dışkının yumuşak kalmasını sağlar.
Basit kabızlığı önlemek ya da tedavi etmek için müshil kullanmadan önce lif ve selüloz içeriği yüksek besinler yenmelidir. Anüs ve düzbağırsak (rektum) hastalıkları ile bazı damar hastalıklarında hastanın kabızlık çekmesi, ıkınması son derece sakıncalı olacağından bunu engellemek amacıyla müshil kullanılabilir. Bunun yanı sıra bazı hastalıklar ve ilaç tedavilerinin neden olduğu kabızlıkta, bazı ameliyatlar ve incelemelerden önce bağırsakların boşaltılması gerektiğinde de müshillerden yararlanılır. Son yıllarda yan etki bakımından güvenilir olduğundan, laktuloz gibi sistemik emilimi olmayan müshiller yeğlenmektedir.
Müshil maddeler bağırsak asalaklarını düşürmek ve solucan ilacıyla felce uğramış şeritleri bağırsaklardan atmak için de kullanılır.
Zararları
Acil durumlar dışında kabızlığı geçirmek için (aşırı veya sürekli) müshil kullanımı zararlıdır. Müshiller aşırı kullanıldıklarında vücut için gerekli olan vitaminler ve diğer gıdalar bağırsaktan tam emilmeden atılırlar.