Maniple
Maniple (Latince: manipulus) Samnit Savaşları sırasında Samnitlerden uyarlanmış Roma Lejyonlarının taktik bir birimi.
Tarihsel kökeni
Manipular sistem MÖ 315 yılı civarında, İkinci Samnit Savaşları sırasında uyarlandı.[1]. Samnitlerin ülkesi engebeli bir araziye sahip olduğu için Etrüsklerden miras kalan phalanx düzeni Roma ordusunun manevra kaabiletini zaafa uğratıyordu.
Caudine Çatal Vadisi savaşı sırasında tam donanımlı bir Roma lejyonunun hiçbir direniş gösteremeden teslim olmak zorunda kalması üzerine Romalılar phalanks düzenini terk etmişler ve çok daha esnek bir manevra kaabiliyeti sağlayan Manipular sisteme geçmişlerdir.
Manipular lejyon
MÖ 107 yılındaki Marian reformlarına kadar geçen yaklaşık iki yüzyıllık süre boyunca Roma ordusu üç hat şeklinde organize edilmişti: hastati, principes ve triarii. Bu hatlar deneyim ve dövüşme kaabiliyetlerine göre bölünmüştü ve hastati olarak bilinen en genç ve deneyimsiz askerlerden oluşan hat genellikle ilk teması sağlayan hat olurdu. Direnişin güçlü olduğu bölümlerde bu sınıf Roma hatlarının arasına doğru geri çekilir ve daha tecrübeli askerlerden kurulu principes hattı savaşa dahil olurdu. Gerektiği durumlarda en kıdemli askerlerden kurulu triarii hattı devreye girerdi. Kaynaklar net sayı hakkında emin olmasa da, bir lejyonda genellikle her birinde ortalama 120 asker bulunan 20 hastati maniplesi ve 20 principes maniplesine ilave olarak 20 yarım mevcutlu "triarii" maniplesiyle birlikte toplam 6,000 adamdan oluşan bir güç bulunurdu.
Aynı Manipleye mensup askerler birbirlerini silah arkadaşı olarak görürler ve commanipulares (tekil commanipularis) olarak çağırılırlardı.
Kaynaklar
- Roma askeri teşkilatlanması hakkında antik yazarlar Polybius ve Livy'ye ait yazmalar.
- Geç Roma askeri teşkilatlanması ve taktikleri hakkında Flavius Vegetius Renatus tarafından yazılmış olan Epitoma rei militaris (De Re Militari) adlı eser.