Memel Kuşatması

Memel Kuşatması
Doğu Cephesi, II. Dünya Savaşı
Tarih Esas taarruz: 5-22 Ekim 1944 / Kuşatma: 28 Ocak 1945 Bölge Klaipėda (Litvanya / Doğu Prusya) Sonuç SSCB zaferi
Taraflar
Almanya	SSCB
Komutanlar ve liderler
Erhard Raus Hans Gollnick	İvan Bagramyan
Güçler
3. Panzer Ordusu 28. Kolordu	1. Baltık Cephesi
Kayıplar
?	?

Doğu Cephesi

1941 Barbarossa • Brest-Litovsk • Bialistok-Minsk • Raseiniai • Brodi • Smolensk • Uman • Kiev • Tallinn • Duhovşçina • Yelnya • Roslavl • Odessa • Leningrad • I. Harkov • Kırım • Rostov • Sivastopol • Moskova 1942 I. Rzhev-Vyazma • Toropets-Holm • Demyansk • Velikiye Luki • Mars • II. Harkov • Mavi • Stalingrad • Uranüs • Kış Fırtınası • Küçük Satürn • Tatsinskaya • Yüzük • Sinyavin 1943 III. Harkov • Kursk • Prohorovka • Kutuzov • Rumyantsev • Suvorov • II. Kiev 1944 Dinyeper • Korsun-Şevçenkovski • Narva • Dinyeper-Karpatlar • Jitomir-Berdiçev • Krasnoye • Uman-Botoşani • Kirovograd • Kamenets-Podolski • 1. Yaş-Kişinev • 1. Târgu Frumos • Bagration • Vilnüs • Radzymin • Şyaulyay Taarruzu • Lvov-Sandomierz • Lublin-Brest • Doppelkopf • 2. Yaş-Kişinev • Debrecen • Belgrad • Panzerfaust • Budapeşte 1945 Vistül-Oder • Gündönümü • Doğu Prusya • Königsberg • Balaton • Doğu Pomeranya • Silezya • Viyana • Seelow • Berlin • Prag

Memel Kuşatması ya da Memel Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Sovyet kuvvetlerinin 1944 yılı sonlarında başlattıkları Memel Taarruz Harekâtı'dır. Memel, Klaipėda'nın Almanca adıdır. Sovyet taarruzu, Memel'in küçük bir kesiminde ve limanında Alman kuvvetlerinin üç ay boyunca kuşatma altında tutulmasına yol açmıştır.

Buradaki Alman köprübaşı, 1945 yılı başlarında Sovyet kuvvetlerince girişilen bir başka genel taarruz olan Doğu Prusya Taarruzu'nun bir alt harekâtıyla ortadan kaldırılmıştır.

Harekât öncesi

STAVKA'nın Beyaz Rusya Stratejik Taarruzu (Bagration Harekâtı olarak bilinir), 1944 yılının Ocak - Ağustos aylarında Alman Merkez Ordular Grubu'na yüklenmişti. Harekât, Ordular Grubu'nu bugünkü Beyaz Rusya'dan, Litvanya'dan ve Polonya'nın büyük bir bölümünden geri atmıştır. Aynı yılın Ağustos ve Eylül aylarında Alman karşı taarruzu Doppelkopf Harekâtı Sovyet ilerlemesini durdurmayı başardı ve Merkez Ordular Grubu ile Kuzey Ordular Grubu arasındaki bağlantıyı korudu. Fakat STAVKA, 1. Baltık Cephesi'nin Alman 3. Panzer Ordusu mevzilerine karşı bir taarruz geliştirmesi için gereken hazırlıkları sürdürdü. Bu taarruz, Memel'e yönelecek ve bu iki Ordular Grubu arasındaki bağlantıyı kesecekti.

Planlama

General İvan Bagramyan, taarruzunun ana darbesini Şiaulyay'ın 19 km. batısına planladı. Emrindeki kuvvetleri yarısını bu bölgeye yapacağı taarruzu için topladı. Kıt'a kaydırmalarında, Alman kuvvetlerinin önlem almasını önlemek için, Rusların maskirovka adını verdikleri gizleme ve yanıltma yöntemlerini kullandı. Tüm bunlar, Alman komutanlığının, Sovyet taarruzunun ana istikametinin Riga yönünde olacağını düşünmesini sağlamak içindi.^[1]

Kuvvetler

Harekâttaki Alman kuvvetleri, General Erhard Raus komutasındaki 3. Panzer Ordusu'nun kuzey kanadı birleridir. Bunlar, General Hans Gollnick komutasındaki 28. Kolordu ile General Siegfried Heinrici'nin 40. Panzer Kolordusu'dur. Harekâttaki Sovyet kuvvetleri ise General İvan Bagramyan'ın 1. Baltık Cephesi kuvvetleridir.

• 5. Muhafız Tank Ordusu - General Vasili Volski
• 4. Vurucu Ordu - General Petr Malyshev
• 6. Muhafız Ordusu - General Ivan Chistyakov
• 33. Ordu - General Viacheslav Tsvetaev
• 43. Ordu - General Afanasii Beloborodov
• 51. Ordu - General Yakov Kreizer

Taarruz

General Bagramyan'ın taarruzu, 5 Ekim 1944 günü General Erhard Raus'un 3. Panzer Ordusu'na karşı, 100 km.lik bir cephe hattı üzerinden başladı. Esas yarma darbesi, görece zayıf olan 551. Volkgrenadier Tümeni mevzilerine yönelmiştir.^[2] Son Alman savunma hattı daha ilk gün çöktü ve Kızıl Ordu kuvvetleri 16 – 17 km.lik bir girme oluşturdular. Bunun üzerine General Bagramyan, General Vasili Volski'nin 5. Muhafız Tank Ordusu'nu, Memel'in kuzeyinde sahile ulaşmak için cepheye sürmüştür. 3. Panzer Ordusu'nun cephe hattının geneli 7 Ekim'de çökmüştü ve General Beloborodov'un 43. Ordu'su daha da güneye ilerleyen bir girme sağladı. Bu birlikler iki gün içinde Memel'in güneyinde sahile ulaştılar. Bu arada General Volski, Memel'i kuzeyden çevirmişti. Güneyde ise General Çernyahovski'nin 3. Beyaz Rusya Cephesi kuvvetleri Tiltis'e ilerledi. 3. Panzer Ordusu Karargahı 5. Muhafız Tank Ordusu'na bağlı birlikler tarafından ele geçirildi. General Raus ve karargah kadrosu, Memel'de bizzat çatışmalara girmek zorunda kaldılar.^[3]

Alman Merkez Ordular Grubu Komutanı General Schörner, 9 Ekim'de Riga'da kuşatılan birlikler serbest kalırsa, Memel'i kurtarmak için bir taarruza girişileceğini bildirdi. Bu konuda karar, ertelendi. Fakat Alman Deniz Kuvvetleri, sivil halktan bazı gruplarla birlikte garnizonun büyük bir kısmını deniz yoluyla tahliye etmeyi başardı.^[4] Kentin savunması ise General Hans Gollnick komutasındaki 28. Kolordu tarafından üstlenilmiştir.

Cephenin bu en kuzey kesiminde elde edilen başarı, STAVKA'yı 3. Beyaz Rusya Cephesi'ne Doğu Prusya'ya yönelik bir taarruz başlatma yetkisi vermek yönünde cesaretlendirmiştir. Gumbinnen Harekâtı kapalı adıyla girişilen bu taarruz, son derece güçlü Alman savunması karşısında fazla bir ilerleme gösteremedi ve birkaç günün sonunda durduruldu.

Kuşatma

Sovyet Gumbinnen Harekâtı'nın durdurulması, Memel'e çekilmiş Alman birliklerinin, esas olarak 43. Ordu'dan oluşan Sovyet birliklerince bir abluka altına alınmış olduğu anlamına geliyordu. Büyük ölçüde Gross Deutschland Tümeni, 58. Piyade Tümeni ve 7. Panzer Tümeni unsurlarından oluşan Alman kuvvetleri, taktik savunmayı ağır tahkimata ve Baltık kıyı açığındaki gemi topçusuna dayandırmıştır. Deniz topçusu, özellikle Prinz Eugen ağır kruvazörüdür.

Abluka ve savunma, Kasım ve Aralık ayları ile 1945 yılın Ocak ayının büyük bir bölümünde sürmüştür. Bu süre içinde siviller ve yaralı askerler deniz yoluyla tahliye edilmiştir. Yine bu süre içinde ağır kayıplara uğramış olan Gross Deutscland Tümeni ve 7. Panzer Tümeni bölgeden çekildi ve onlardan kalan boşluk, deniz yoluyla bölgeye intikal ettirilen 95. Piyade Tümeni ile doldurulmaya çalışıldı.

Memel'in düşüşü

Memel, 27 Ocak 1945 tarihinde Sovyet kuvvetlerinin kontrolüne geçmiştir. STAVKA'nın daha güneyde Doğu Prusya Taarruzu'nun başarısı, bölgeyi savunulamaz duruma düşürmüştür. Bu durumda Alman 28. Kolordu'sunun kentten Samland Yarımadası'na çekilerek buradaki savunmaya destek olmasına karar verilmiştir. Ayrıca 58. ve 95. Piyade Tümenlerinden sağ kalan unsurlar, Curonian kıstağından çekildi. Bu geri çekilmede 58. Piyade Tümeni artçı olarak görev yapmıştır.^[5] Son Alman askeri 28 Ocak günü saat 04:00'da Memel'den ayrılmıştır. Birkaç saat sonra Sovyet öncü unsurları limanı ele geçirdi.

Sonuç

Memel, 1923 - 1939 yılları arasında Litvanya'nın bir parçası idi. Daha sonra Barbarossa Harekâtı ile Almanya'nın topraklarına katıldı. II. Dünya Savaşı sonrasında ise Sovyet yönetimi altında Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak devam etmiştir. Kentin adı, 1947 yılında geleneksel Litvanya dilindeki adı olan Klaipėda olarak değiştirildi.^[6]

Ayrıca bakınız

• Kurlandiya Kuşatması

Dipnotlar

1. Glantz, Sh: 434 - 5
2. Mitcham, Sh: 151
3. Glantz, Sh: 440
4. Mitcham, Sh: 152
5. Tahliye edilen birliklerin büyük kısmı daha sonra Pillau civarında imha edildi. 95. Piyade Tümeni, Palmicken'de Nisan ortalarında tecrit edildi ve imha oldu.
6. Recognising Borders: Coping with Historically Contested Territory - Christian Wellmann erişim tarihi: 01.03.2007

Kaynakça

• İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Battle of Memel
• Soviet Military Deception in the Second World War - David M. Glantz
• German Defeat in the East 1944 - 45 - S. Mitcham
• Panzer Operations - Erhard Raus