Mihaloğlu Ali Bey
Mihaloğlu Gazi Alâaddin Ali Bey (1425 - 1507)
Mihaloğlu Hızır Paşa’nın oğlu. 1425 yılında Plevne’de dünyaya geldi. Macarca, Romence, Lehçe ve İtalyanca bilen Alaâddin Ali Bey aynı zamanda Mihaloğulları ailesinin Plevne kolunu devam ettirmiştir.
Mihaloğlu akıncılarının komutanlığı yapan Mihaloğlu Ali Bey, Fatih Sulltan Mehmed ve II. Bayezid dönemlerinin önemli komutanlarındandır.[1]
Faaliyetleri
1462 yılında Fatih Sultan Mehmed ile birlikte Eflak seferine katıldı. Fatih Sultan Mehmed’in karargahına saldıran III. Vlad’ı (Kazıklı Voyvoda) kovalayıp Eflak’ı tekrar Osmanlı topraklarına kattı.[2]
Fatih Sultan Mehmed tarafından 1460 yılında Braniçevo subaşılığına getirilen Mihaloğlu Ali Bey sırasıyla Vidin, Semendire ve Niğbolu sancakbeyliği yapmıştır.[3]
1460 yılında 20.000 kişiden oluşan Macar ordusunu yenerek Macar ordusunun komutanları Michael Szilagyi Greguvar Labatan ve Macar prensleri esir aldı. İstanbul’a gönderilen esirler Fatih Sultan Mehmed’in emri ile 1461 yılı Ocak ayında idam edildi.[4]
İzornik muhasarasının Matyas tarafından ref’inden iki ay sonra kralın amcası Michael Szilagy ile Gereguvar Labatan Semendire kurbinde Bezasis namındaki mevkide Ali ve İskender Bey kardeşler tarafından mahsur ve teslime mecbur olarak İstanbul’a götürüldüler.[5]
1463 yılında Sırbistan'da bulunan Golubac (Güvercinlik) subaşılığına getirildi.[6]
1461-1466 yılları arasında Macaristan’a yapılan akınlara komutanlık yaptı.1466 yılında Macaristan Kralı Matthias Corvinus'u yenen Mihaloğlu Ali Bey Macar kralının kızı Maria’yı esir almıştır. Macar kralının kızı Maria, Mehtap hanım adını alarak Müslüman olmuş ve Ali Bey ile evlenmiştir.[7]
Nüzhet;’’
… Bu muzafferiyette ‘asakir-i şâhânenifi yedine külli ganâ’im ve esir hattâ Matyas’ın kerimesi dahi gâzi-i müşârü’nileyh ‘Ali Beğ tarafından bil-igtinâm kendilerine tezvic eylemişler ve ismi de Mehtâb Hânım tesmiye olunup bundan Gâzi Hasan Beğ dünyaya gelmişdir. Müşârü’n-ileyhâ Pilevne’de Gâzi Ali Beğ türbesi civarında medfünedir’’.
1472’de Akkoyunlu seferi öncesinde Fatih Sultan Mehmed tarafından Sivas Subaşı’sı olarak Doğu Anadolu’daki sınırları korumakla görevlendirildi.Mihaloğlu Ali Bey savaş sırasında öncü birlik olarak görevlendirildi.[8]
Pâdişâh eydür: Mihâloğlı 'Ali Beğ'i gönderun, varsun ol vilâyeti eli irdiği yire değin ursun ve yıksun, âdemlerin esir itsun, didi ve hem pâdişâhun emrini yerine kodılar. 'Ali Beğ'i Rumelinin yarar akıncılarile gönderdiler, vardı, Kemâh'un ilini urdı. Ermenileri esir itdi, mübâlağa toyumlukla oldı ve bunun kışşaşı çokdur, fakir ihtişar itdüm.
1474 kışında 7 bin kişilik büyük bir akıncı ordusu ile Macaristan’a girdi.[9]
Mihâloğlı Ali Bey yedi bin akıncı cem ’idüp Ungurüs vilayetine girüp… dirler iki şu vardur, ol şuları Türk geçmiş değüldi, geçüben Ungurüs’un, Varad ulu şehrini ki tahtudur, gâyet mu’azzam şehirdür, ardından gelüp haberleri yoğ iken sekizinci gün siğirdim verdi. Gelüp Varad şehrini yağma kılup harâb idüp ol kadar ganimetler çıkardılar ki hisâbını Allah bilür.
1475 ve 1476’da Fatih Sultan Mehmed’in Boğdan seferi öncesinde Macaristan’a düzenlenen akınlara komutanlık yaptı.
1476 yılında emrindeki akıncılar ile birlikte III. Vlad’ı (Kazıklı Voyvoda) yakalayarak öldürdü.[10]
1477’deki Arnavutluk seferindeki akınlara komutanlık yapan Gazi Alaâddin Ali Bey, 1478’de ordu gelinceye değin İşkodra’yı kuşatmada tuttu.[11]
Arnavutluk Bey’i İskender Bey’in ölmesi üzerine Venediklilerin eline geçen, Kruje (Akçahisar) kalesini 16 Haziran 1478’de ele geçirdi.
1479'da Mihaloğlu İskender Bey, Malkoçoğlu Bali Bey, Evrenosoğlu İsa Bey ve Hasan Bey ile birlikte 43.000 akıncı ile düzenlenen Osmanlı tarihinin en büyük akınına başkomutanlık yaptı.
Mihaloğlu Gazi Ali Bey ile birlikte Sırbistan, Macaristan ve Bosna seferlerine katılan Şair Süzi Çelebi, Mihaloğlu Alaâddin Ali Bey’in akınlarını yazmış olduğu 15.000 beyitten oluşan Gazavatname adlı eserinde yazmıştır.Eser, akıncı gazalarını anlatan tek örnektir;[12]
Cihanda müşrikonol vurdu boynun Ol oynadı Ali ve Hamza oynun Ol ettirdi Varad şehrini yağma O saldı Engerus’a şever-ü gavga Ol etti Esfilay oğlun giriftar, O kıldı sancağın küfrün hak-i sar, Tuna kurbınde kurmuşdu otağı Adünun canına urmuşdıtağı Zehi sürur ki bunca iler açdı Tunayı üç yüz otuz kere geçti’’
Alman tarihçi Franz Babinger ; (Encyclopedia De L’İslam’da Mikhaloğlu)
Mihaloğlu Hızır Bey’in üç oğlu vardı. Gazi Ali Beg, Gazi İskender Beg ve Bali Beg. Bu üç oğlun ilk ikisi tarihte mühim bir rol oynadılar Gazi Ali Beg, 1461’de Vlad’a (Kazıklı Voyvoda) karşı yapılan harbte temayüz etti. 1473’te Uzun Hasan’ın (Akkoyunlu) memleketini tahrib etti. 1475’te kardeşi İskender Beg’le Macaristan’a akınlar yaptı. 1476’da Arnavutluk İşkodrası önünde Akıncıları kumanda etti.[13]
Batılı tarihçiler Mihaloğlu Gazi Ali Bey'in 1492’deki Laibach akınının dönüşünde Alman İmparatoru Maximilian’ın kumandanlarından Rodolf dö Keves tarafından pusuya düşürülüp tutsak alındığını,daha sonrada idam edildiği yazmaktadır.
Osmanlı tarihi kaynaklarına göre sonraki yıllarda Semendire sancakbeyliğide yapan, H.901/M.1496 tarihli vakfiye ile Plevne’de vakıf kuran, vakfiyesinde adı Alâeddin Ali Bey İbni merhum Hızır Paşa İbni Mihal Bey olarak geçen Mihaloğlu Gazi Alâeddin Ali Bey’in 1507'de Plevne'de vefat ettiğini yazmaktadır.
Geleneği
Mihaloğlu Gazi Alaâddin Ali Bey’in Mahitab Hatun ve Selimşah Hatun olmak üzere Hıristiyan asıllı iki eşi vardır. Mihaloğlu Gazi Ali Bey ile evlendikten sonra Müslüman olan Mahitab Hatun Hasan Bey, Ahmet Bey ve Aynişah Hatun’un annesi, Selimşah Hatun'da Gazi Mehmed Bey, Gazi Hızır Bey ve Gazi Kara Mustafa Bey’lerin annesidir.
Mihaloğulları ailesinin Plevne kolunu devam ettiren Gazi Ali Bey Plevne'de çok sayıda eser yaptırmıştır.[14]
Bulgar tarihçi Yordan Trifonov ; (Mihalbeyoğlu)
’’Şehirlerimizde vakıflar te’sis eylemiş ve böylelikle isimlerini tarihimize bağışlamış Mihalbey oğulları içinde en dikkate şayan ve en maruf olanı Plevne’li Gazi Ali Bey’dir. Tarihi malumatlada mukayesesi yapılmış olan vakıf hakkındaki vasiyetnamesi, bize onun kim ve nasıl bir zat olduğunu, neden gazi lakabını taşıdığını, nasıl te-sis ettiği vakfa Plevne, Niğbolu ve Vidin’deki emlak şöyle dursun, Plevne şehrinin ve Plevne ile Lofça civarında, hatta Trakya’da 27 köyün öşrünü de vakfedilmiş olduğu imkânını veriyor. 30 seneden fazla kardeşi İskender Bey’in yardım ettiği Gazi Ali Bey, Sultan Mehmed’in Eflak, Boğdan, Macaristan ve Venedik’de yaptığı bütün büyük harplerde komutanlık vazifesi görmüş, müteaddid zaferler kazanmış, sayısız insanlar esir etmiş muazzam servetini vakıf suretiyle haleflerine bırakmıştır. Gazi Ali Bey varislerine iradın üçte birini bırakmış, diğer üçte birini hayır işlerine tesis eylemiştir. Bu sebeple Gazi Ali Bey te-sis eylediği vakıflarla tarihimizde ister istemez bir mevki almıştır.’’[15]
Mihaloğulları ailesinin Plevne kolu Gazi Ali Bey'in ahvadı ile devam etmiştir.
- ↑ (1) http://tayyibgokbilgin.info/wp-content/uploads/2012/05/Article-112.pdf
- ↑ (2) http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=300024&idno2=c300018
- ↑ (2)http://www.academia.edu/15574039/Orta%C3%A7a%C4%9F_ve_Osmanl%C4%B1_D%C3%B6neminde_Vidin https://tr.wikipedia.org/wiki/Semendire_Sanca%C4%9F%C4%B1
- ↑ (4) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi - NICOLAE JORGA
- ↑ (5)Joseph von Hammer - Büyük Osmanlı Tarihi - Cilt 3 S.77https://hacikaanonaran1.files.wordpress.com/2014/12/cilt3.pdf
- ↑ (5) https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=381887
- ↑ (6) Yaşar GÖKÇEK : Kösemihaloğulları (İ.Ü. Ed. Fak. Mezuniyet Tezi 1950)
- ↑ (7) http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=300025&idno2=c300019
- ↑ (8)http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=280402
- ↑ (8)http://trend.mynet.com/draculanin-az-bilinen-hikayesi-fatih-sultan-mehmete-suikast-girisimi-1055707
- ↑ (10) http://tayyibgokbilgin.info/wp-content/uploads/2012/05/Article-112.pdf
- ↑ (12) Agah Sırrı Levend : Gazavat-ı Namaler ve Mihaloğlu Ali Bey'in Gazavat - Namesi
- ↑ (11) Franz Babinger Encyclopedia De L’İslam’da Mikhaloğlu
- ↑ (9) http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=340302
- ↑ (14) Yordan Trifonov : Mihalbeyoğulları