Mohammad Hatta
Mohammad Hatta (d. 12 Ağustos 1902, Bukittinggi, Sumatra - ö. 14 Mart 1980, Cakarta, Endonezya), Endonezya bağımısızlık hareketinin önderlerinden. 1948-50 arasında başbakanlık, 1950-56 arasında da başkan yardımcılığı yapmıştır.
Yaşamı
Hollanda'da öğrenim gördüğü sırada (1922-32) yurtdışındaki Endonezyalı öğrencilerin kurduğu Endonezya Birliği adlı ilerici ve milliyetçi siyasal örgütün başkanlığını yaptı. 1932'de Hollanda Doğu Hint Adalarına (bugün Endonezya) döndü. 1934'te siyasal etkinliklerinden ötürü Hollandalılarca tutuklanarak Batı Yeni Gine'deki (bugün Batı Irian) ünlü Boven Digul toplama kampına gönderildi. 1935'te Bandanaira Adasına sürüldü ve II. Dünya Savaşı'ndaki Japon işgalinin hemen öncesine değin orada kaldı.
Hollandalıların tersine Japonlar Endonezya milliyetçiliğini etkin biçimde desteklediler. Sonradan Endonezya devlet başkanı olan Sukarno ile Hatta, Japonlarla işbirliği içinde çok sayıda kitle örgütü kurdular. 1943'te de gene Japonya'nın desteğiyle Endonezya'nın ilk silahlı kuvveti olan Sukarela Tentara Pembela Tanah Air (Peta) adlı gönüllü savunma birliklerini örgütlediler. Japonların savaşı kaybedeceği anlaşılınca, birçok milliyetçi, ayaklanmayı ve zaman geçirmeden bağımsızlık ilan etmeyi savundu. Buna karşılık Hatta, Japonlar teslim olana değin beklemeyi öğütledi. Ama 17 Ağustos 1945'te Sukarno'yla birlikte öğrenci birliği üyelerince kaçırıldı ve bağımsızlığın ilanına razı edildi. Kurulan devrim hükümetinde Hatta başkan yardımcılığını üstlendi. 1948'de başbakanken Cava'nın doğusundaki Madiun'da çıkan komünist ayaklanmasının bastırılmasında önemli rol oynadı ve böylelikle birçok Batı ülkesinin desteğini kazandı (Madiun Olayı). Birleşmiş Milletler gözetiminde yürütülen ve Hollanda'nın Endonezya'nın tam bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlanan Lahey Barış Konferansı'nda (23 Ağustos-2 Kasım 1949) Endonezya heyetine başkanlık etti. 1950'nin ilk yedi ayındaki başbakanlığı sırasında federal yönetimden birleşik devlet düzenine geçişi yönlendirdi.
Aralık 1956'ya değin başkan yardımcılığını yürüten Hatta Başkan Sukarno'nun "güdümlü demokrasi" politikasından gittikçe uzaklaşarak sonunda itifa etti. Temelde ılımlı, yönetici yanı ağır basan biriydi. Endonezya'nın en önemli sorununun ağır ekonomik bunalımın üstesinden gelmek olduğu kanısındaydı ve Sukarno'nun izlediği politikanın ülkeyi iflasa götüreceğinden korkuyordu. Sukarno'nun Batı'ya ve Malezya'yı hedef alan dış politikasını sürekli eleştirdi. Sukarno devrildikten sonra da yönetimden çekilmiş olmasına karşın rüşvet ve yolsuzluklar konusunda Başkan Suharto'nun özel danışmanı olarak görev yaptı.
Endonezya'nın önde gelen iktisatçılarından olan Hatta, "Endonezya kooperatif hareketinin babası" olarak bilinir. The Cooperative Movement in Indonesia (1957; Endonezya'daki Kooperatifçilik Hareketi) ve Past and Future (1960; Geçmiş ve Gelecek) adlı kitaplarının yanı sıra Foreign Affairs'de yayımlanan (1958; c. 36) "Indonesia between the Power Blocs" (Güç Blokları Arasında Endonezya) adlı bir makalesi vardır.[1]