Nasıreddin Şah

Nasıreddin Şah
İran Şahı
Hüküm süresi 1848-1896
Önce gelen Muhammed Şah
Sonra gelen Muzaffereddin Şah
Hanedan Kaçar Hanedanı
Babası Muhammed Şah
Annesi Melik Cihan Hanım
Doğum 17 Temmuz 1831
Tebriz, İran
Ölüm 1 Mayıs 1896 (64 yaşında)
Tahran, İran
Dini Şia İslam

Nasıreddin Şah (17 Temmuz 1831 - 1 Mayıs 1896), 1848-1896 yılları arasında İran şahı olarak hüküm sürdü. Batı ülkeleriyle kurulan ilişkilerin getirdiği değişim gereksinimini kavrayamamış ve başlangıçta izlediği reform politikasını terk ederek giderek tutuculaşmıştır.

Muhammed Şah'ın küçük oğullarından biri olmasına karşın, annesinin etkisiyle veliaht seçildi. 1848'de babasının ölümü üzerine tahta çıkmasının ardından baş gösteren karışıklıkları başbakanı Mirza Taki Han'ın yardımıyla bastırdı. Ardından Mirza Taki Han'ın etkisiyle ülkeyi batılılaşma yolunda sokan bir dizi reform başlattı. Ama 1851'de refromlar nedeniyle yönetimdeki etkilerini yitiren nüfuzlu çevrelerin kışkırtmasıyla Mirza Taki'yi görevden alıp öldürttü. 1852'de iki Babinin düzenlediği başarısız suikast girişiminin ardından Babilere karşı sert ve uzun süreli bir sindirme harekatı başlattı.

Rusya'nın 19. yüzyıl başlarında ele geçirdiği İran toprakları geri almaya başaramadı. 1856'da Afganistan'ın Herat şehrini işgal etti. Büyük Britanya bunu sömürgesi Britanya Hindistanı'a yönelik bir tehdit sayarak İran'a savaş açtı. Savaşın sonunda İran Herat'tan çekilerek Afganistan'ı tanımak zorunda kaldı.

Hükümdarlığı sırasında din adamlarının siyasal ve toplumsal yaşam üzerindeki etkisini kırdı, telgraf ve posta hizmetlerini başlattı, yollar yaptırdı, Batı türü eğitim veren ilk İran okulunu açtı ve İran'da ilk günlük gazetenin yayımını başlattı. Ama hükümdarlığının son yıllarında reformlara gidilmesi yolundaki baskılara kararlı biçimde karşı koydu. Ayrıca maddi çıkarı için yabancılara bir dizi ayrıcalık tanıdı. 1872'de kamuoyundan gelen baskılar karşısında, demir yolları ve sulama kanallarının yapımı için yabancılara tanıdığı ayrıcalıkları geri aldı. 1890'da ülkede üretilen tütünün alım, satım ve işlenme haklarını 50 yıl süreyle yabancılara bırakma kararı, ülke çapında bir tütün boykotuna yol açtı ve kararından vazgeçmek zorunda kaldı. İzlediği politikalarla çeşitli çevrelerin düşmanlığını kazanan Nasıreddin, 1896'da Tahran'da Cemaleddin Afgani'ye bağlı olduğu iddia edilen Mirza Rıza Kirmani adlı bir fanatik tarafından öldürüldü.

Kaynakça

    Nasıreddin Şah
    Doğumu: 17 Temmuz 1831 Ölümü: 1 Mayıs 1896
    Resmî unvanlar
    Önce gelen
    Muhammed Şah
    İran Şahı
    1848-1896
    Sonra gelen
    Muzaffereddin Şah
    This article is issued from Vikipedi - version of the 9/17/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.