Nasıreddin Şah
Nasıreddin Şah | |
---|---|
İran Şahı | |
Hüküm süresi | 1848-1896 |
Önce gelen | Muhammed Şah |
Sonra gelen | Muzaffereddin Şah |
Hanedan | Kaçar Hanedanı |
Babası | Muhammed Şah |
Annesi | Melik Cihan Hanım |
Doğum |
17 Temmuz 1831 Tebriz, İran |
Ölüm |
1 Mayıs 1896 (64 yaşında) Tahran, İran |
Dini | Şia İslam |
Nasıreddin Şah (17 Temmuz 1831 - 1 Mayıs 1896), 1848-1896 yılları arasında İran şahı olarak hüküm sürdü. Batı ülkeleriyle kurulan ilişkilerin getirdiği değişim gereksinimini kavrayamamış ve başlangıçta izlediği reform politikasını terk ederek giderek tutuculaşmıştır.
Muhammed Şah'ın küçük oğullarından biri olmasına karşın, annesinin etkisiyle veliaht seçildi. 1848'de babasının ölümü üzerine tahta çıkmasının ardından baş gösteren karışıklıkları başbakanı Mirza Taki Han'ın yardımıyla bastırdı. Ardından Mirza Taki Han'ın etkisiyle ülkeyi batılılaşma yolunda sokan bir dizi reform başlattı. Ama 1851'de refromlar nedeniyle yönetimdeki etkilerini yitiren nüfuzlu çevrelerin kışkırtmasıyla Mirza Taki'yi görevden alıp öldürttü. 1852'de iki Babinin düzenlediği başarısız suikast girişiminin ardından Babilere karşı sert ve uzun süreli bir sindirme harekatı başlattı.
Rusya'nın 19. yüzyıl başlarında ele geçirdiği İran toprakları geri almaya başaramadı. 1856'da Afganistan'ın Herat şehrini işgal etti. Büyük Britanya bunu sömürgesi Britanya Hindistanı'a yönelik bir tehdit sayarak İran'a savaş açtı. Savaşın sonunda İran Herat'tan çekilerek Afganistan'ı tanımak zorunda kaldı.
Hükümdarlığı sırasında din adamlarının siyasal ve toplumsal yaşam üzerindeki etkisini kırdı, telgraf ve posta hizmetlerini başlattı, yollar yaptırdı, Batı türü eğitim veren ilk İran okulunu açtı ve İran'da ilk günlük gazetenin yayımını başlattı. Ama hükümdarlığının son yıllarında reformlara gidilmesi yolundaki baskılara kararlı biçimde karşı koydu. Ayrıca maddi çıkarı için yabancılara bir dizi ayrıcalık tanıdı. 1872'de kamuoyundan gelen baskılar karşısında, demir yolları ve sulama kanallarının yapımı için yabancılara tanıdığı ayrıcalıkları geri aldı. 1890'da ülkede üretilen tütünün alım, satım ve işlenme haklarını 50 yıl süreyle yabancılara bırakma kararı, ülke çapında bir tütün boykotuna yol açtı ve kararından vazgeçmek zorunda kaldı. İzlediği politikalarla çeşitli çevrelerin düşmanlığını kazanan Nasıreddin, 1896'da Tahran'da Cemaleddin Afgani'ye bağlı olduğu iddia edilen Mirza Rıza Kirmani adlı bir fanatik tarafından öldürüldü.
Kaynakça
Nasıreddin Şah Doğumu: 17 Temmuz 1831 Ölümü: 1 Mayıs 1896 | ||
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen Muhammed Şah |
İran Şahı 1848-1896 |
Sonra gelen Muzaffereddin Şah |