Oberon (opera)
| Oberon | |
|---|---|
 | |
| Özgün ismi: | Oberon or Elf King's Oath (Oberon veya Peri Kralının Andı) |
| Müzik: | Carl Maria von Weber |
| Libretto: | James Planché |
| Galası: | 12 Nisan, 1826 |
| İlk gösterim yeri: | eski Covent Garden Tiyatrosu, Londra |
| Oyuncular: | *Oberon: Periler kralı , tenör
Konuşma rolleri
|
Oberon orijinal adı İngilizce Oberon or The Elf King's Oath (Oberon veya Peri Kralının Andı) olarak Alman romantik dönem opera müziği bestecisi Carl Maria von Weber tarafından hazırlanmış bir 3 perdelik bir opera eseridir. İngilizce librettosu "James Robinson Planche" tarafından "Christoph Martin Wieland"'in bir şiirden, Shakespeare'in Bir Yaz Gecesi Rüyası oyunundan ve "Huon de Bordeaux"'in bir Fransız ortaçağ macera masalından uyarlanmıştır. Bu opera besteci tarafından sipariş üzerine İngiltere'de İngilizce opera olarak hazırlanmış ve prömiyeri Londra'da eski "Covent Garden Tiyatrosu"'nda 12 Nisan 1826'da sahnelenmiştir.
Hazırlanış ve ilk yapımlamalar
Carl Maria Weber'in son yıllarında sıhhati iyi değilken ama ailesinin geçinmesini sağlamak için devamlı çalışmaktaydı. Bu arada İngiliz aktör-empresaryo "Charles Kemble" bir İngilizce sahnalenecek opera sipariş etme teklifi getirdi. Doktorunun bu siparişi tamamlamak için İngiltere'ye gitmesini sağlığı için sakıncalı gördüğünü açıkça bildirmesine rağmen Carl Maria Weber mali şartları çok uygun bularak bu siparişi kabul etti. Ya Faust ya da Oberon adlı bir eser yapma alternatifi verildiğinde Oberon konusunu seçti. İngilizce yazılan librettoyu yakından kavramak için İngilizce öğrenmek için İngiltere'ye gitti. Fakat bu eserin yapımlanması sırasında provaların baskısı; çeşitli sosyal toplantılara katılması gereği ve ilk beştesine devamlı değişiklik yapma nedeni ile büyük bir stres içine girip zaten çok zayıf olan sıhhati gittikçe bozulmaya başladı. Eserinin 12 Nisan'da ilk sahnelenmesini görmekle beraber 5 Haziran 1826'da Londra'da hayatına gözlerini yumdu.
Weber Londra'da hazırlamış olduğu ve orada yapımlanan operanın kuruluşundan memnun değildi ve Almanya'ya döndüğü zaman bunu revize etmeyi kabul ettiği bilinmektedir. Fakat bunu başarmak için hayatı yetmemiş ve İngiltere'de ilk yapımdan hemen sonra hayata gözlerini yummuştur. O zamndan beri liberetto yazarları ve besteciler bu eseri revize ederek eserin değişik versiyonlarını oluşturmuşlardır. Bunlar arasında "Franz Wullner", piyano skoru haline getiren Franz Liszt, parçaların yerini değiştirip ek birleştirici müzik besteleyen Gustav Mahler, orijinal konuşma yerine resitatifler hazırlayan "Artur Bodanzky" ve tamamen yeni bir libretto ve gitar övertürü hazırlayan İngiliz roman yazarı Anthony Burgess anılabilir. Modern opera evlerindeki yapımların çoğu "Gustav Mahler" versiyonu kullanmaktadır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 12 Nisan 1826 (Orkestra şefi: Carl Maria von Weber) |
|---|---|---|
| Oberon, Periler kralı | tenör | Charles Bland |
| Titania | soprano, Karısı | Smith |
| Puck | mezzo-soprano, alto | Harriet Cawse |
| Reiza, Harun Reşit'in kızı | soprano | Mary Ann Paton |
| Fatima, Reiza'nin cariyesi | mezzo-soprano | Lucia Elizabeth Bartolozzi-Vestris |
| Bordeaux'lu Sir Huon, Guienne Dükü | tenor | John Braham |
| Sherasmin, Huon'nun genç hizmetlisi | bariton | John Fawcett |
| İki denizkızı | mezzo-soprano | Mary Ann Goward ve ? |
| Almanzor, Tunus Emiri | bas | Cooper |
| Roshana, Almanzor'un karısı | kontralto | Lacy |
| Hasan | bas | J. Isaacs |
| Namouna, Fatima'nın büyükannesi | Konuşma rolü | Davenport |
| Harun Reşid, Bağdad halifesi | Konuşma rolü | Chapman |
| Babekan, Bir Arap prens | Konuşma rolü | Baker |
| Abdallah, Bir korsan | Konuşma rolü | Horrebow |
| İmparator Şarlman | Konuşma rolü | Austin |
| Hamet | Konuşma rolü | Evans |
| Amrou | Konuşma rolü | Atkins |
| Koro: Periler, hanımefendiler, şövalyeler, köleler, denizkızları. | ||
Konu özeti
- Mekân: Periler ülkesi, Fransa, Bağdad, Tunus .
- Zaman: 800li yılların ikinci yarısı
İ. Perde
Opera konun büyülü atmosferine uyan ve eserde zaman zaman duyulan büyülü trumpet motifini de içeren bir uvertür ile başlar. Bu uvertür popüler olarak konserlerde tek parça olarak da çalınmaktadır.
1. Sahne
Peri Kralı Oberon'un bahçesi
Periler Kralı Oberon bahçesinde uyurken periler korusu ona şarkı söylemektedir.(Koro:Light aş fairy foot can fall - "Peri ayağı kadar hafifçe basın"). Puck sahneye girer ve Oberon'un kraliçesi olan Titania ile kavgasını anlatmaya koyulur. Bu kavgaya neden Titania'nın kocasından hiçbir felaketin veya ayartıcı fırsatların birbirinden ayırması imkânsiz şekilde birbirini seven iki kişi bulmasını istemiş ve Oberon bunu başarıncaya kadar karısıyla barışmıyacağına yemin etmiştir. Puck dünyanın her tarafını aramış ama bu nitelikli hiçbir çift bulamamıştır.
Oberon verdiği yemine kızgınlıkla uyanır. (Oberon arya:Fatal vow! - Not even slumber can thy Victim's torture tame! - "Ölümcül and! Uyku bile kurbanına ettiğin eziyetin acısını dindirebilir!" ). Puck ona İmparator Şarlman'ın Bordeaux'lu Sır Huon adlı bir şövalyeye ta Bağdad'a Halife Harun Resid'in sarayına gidip Halife'nin sağ yanında oturan yardımcısını öldürmesini ve Halife'nin kızını öpüp onunla evlenmesini bir ceza olarak emir verdiğini hikâye eder. Oberon bu şövalye ile sevgilisi Halife'nin kızı Reiza'nın,karısının aradığı nitelikte sevgililer olduğuna ve bu surette karısı ile arasını bulmayı sağlayacağına inanır. Şövalyeye yardım etmek için Rezia'nın hayalini Sir Huon'un ve genç hizmetlisi Sherasmin'in rüyalarına koyar. Ayrıca eğer çok fena duruma düşerleşe çalıp kendisini yardıma çağırmak için onlara bir büyülü boynuzdan bir boru verir. Oberon, Sır Huon ve hizmetlisinin yolculuklarını çabuklaştırmak için de peri desteği sağlar ve elindeki sihirli değnek ile onların hemen hızla uçarak Bağdad'a varmalarına neden olur. (Huan aryası: From boyhood trained in tented field. - Çocukluktan beri çadırlı sahalarda eğitildim.")
2. Sahne
Harun Resid'in Bağdad Sarayı
Bağdat yakınlarında Dicle Nehri kıyısında Raiza ile evlenecek nişanlısı olan Prens Babekan maiyetindekilerle arslan avındadır. Sır Huon ve Sherasmin Prens Babekan'ı pusuda bulunan arslandan kurtarırlar. Fakat Prens ve maiyeti onlara hücuma geçerler ama Sır Huon ve hizmetlisi üstün gelip onları kaçmaya zorlarlar. Hemen sonra bir yaşlı kahin olan Namouna onlara Raiza'nın hemen bir gün sonra evleneceğini bildiri ama kız gördüğü rüya dolayısıyla Houn'u tercih ettiğini söyler. Saray'da ise Raiza cariyesi Fatima'ya evleneceği kişinin rüyasında gördüğü şövalye olacağını açıklar. Fatima bu rüya niteliklerine uyan iki yabancının şehre geldikleri haberinin etrafa yayıldığını ona bildirir. İki kadın istediklerini beklemeye koyulurlar.
II. Perde
1. Sahne
Bağdad Sarayında büyük salon
Harun Reşit'in muhteşem sarayında bir koro halifelerini övücü bir şarkı söylemektedirler. Şövalye Huon içeri girerek Harunurresid’in sağında oturan adamı öldürür. Bu Rezia’nın nişanlısı Prens Babekan’dır. Huon bununla da kalmayarak rüyasında aşık olduğu kızı alıp kaçar. Bütün bu kargaşalıkta boruyla çağırılan peri tayfasının büyük yardımı olur.
2. Sahne
Sarayın Bahçesi
Bir gemi kaçan çiftleri Yunanistan'a götürmek için rıhtımdan ayrılır. Gemi ayrılırken her çift birbirlerin aşkları hakkında bir şarkı söylerler.
3. Sahne
İşsiz bir ada
Puck doğanın dört unsurunun ruhlarına hitap ederek Huon'un gemisinin parçalanmasına neden olur. Huon ve Reiza bu gemi kazasından kurtulurlar. Huan etrafta diğer kazasdan kurtulan olup olmadığını aramaya gider ve Reiza orad kalarak denizin belalığı ve öfkesi üzerinde bir şarkı söyler. Arya sona erince ufuktan bir geminin gelddiği görülür ve Reiza bu gemiyle kurtulmak için işaret verir. Fakat gemi sahile geldiğinde bunun bir korsan gemisi olduğu anlaşılır. Korsan Abdalla ve tayfaları Reiza'yı kaçırmak için zorla gemiye götürürler. Huon sevgilisişni kurtarmaya çalışır ama korsanlar tarafından yaralanır. Büyük bir gayretle sihirli boruyu çalmayı başarır ve Oberon ortaya çıkar. Oberon Puck'a Huon'u Tunus'a götürüp İbrahim evine teslim etmesini emreder. Baygın olan prens etrfında toplana denizkızları neşe ile şarkı söylerler.
III. Perde
1. Sahne
Tunus Emiri'nin saray bahçesi
Razia'nın hizmeticisi Fatima Tunus Emiri'nin bahçesinde kendinin köle olma kaderinden şikayetle şarkı söylemektedir.(Arya: Arabia, my country. - "Arabistan, kendi vatanım") Şimdi Fatima, Huon’un uşağı Scherasmış da kurtulmuş; Fatima ile evlenmiştir ve çocukluk hatıraları hakkında şarkı söylerler.(İkili: Ön the banks of the Garonne. - "Garonne Nehri kıyılarında".) Birden Puck yardımıyla şövalye Huon ortaya çıkar ve tekrar kavuşmanın kıvancına ererler. Fatima Reiza'nın sarayın hareminde olduğunu açıklar. Rezia'i oradan kurtarmak için planlar yaparlar.(I must myself dısguise. - "Kıyafet değiştirmeliyim.")
2. Sahne
Tunus Emiri saray haremi
Tunus Emiri Almanzor'un hareminde bulunan Reiza durumu icin bir yasli sarkiya baslar.(Kavatina:Grieve, my heart - "Üzül, kalbim.). Almanzor Reiza'ya asik olmustur ama Reiza onun askini rettigi icin cok kizgindir. Huon sevgilisi kurtarmak icin harem gider (I rejoice in new hopes. - "Yeni umutlaral cok sevicliyim.") Ama orada Emir Almanzor'un karisi Roschana ile karsilasir. Kadin Huon'a asik olmustur ve Huon'a emiri oldurup birlikte Tunus tahtina gecmelerini teklif eder. Huon bunu rededer ama bunu emir duymustur. Huon yakilarak idama mahkûm edilir.
3. Sahne
Tunus Emiri sarayı
Huon yakilmak icin sehir meyadanina getirilmistir. Reiza Huon'u affetmesi icin Emire yalvarir ama aski retedilen Emir bunu kabul etmez. Huon ve Reiza'nin birlikte baglanip yakilmasinai emreder. Tam bu sırada çiftin kaybetmiş olduğu sihirli boruyu Scherasmıs bulur ve bu boruyu çalar. Periler Kralı Oberon gelir ve Huon'u ve Reiza'yı ölümden kurtarır. Titania, Oberon'un bu çiftin aşkına ve birbirlerine yeminlerine gösterdiği sayginad etkilenip onunla barışır. Tınatia ve Oberon Huon, Reiza, Scherasmin ve Fatima'yı alarak oradan Aachen'deki İmparator Şarlman'ın sarayına götürürler.
4. Sahne
İmparator Şarlman'ın sarayı
Sevgililer İmparatorluk taht salonunda çok güzel bir mars ile ilerlemeye başlarlar ve koro güzel bir şarkı söylerken (Koro:Hail to the knight with his own good brand - "Kendi bayrağı olan şövalyeye selamlar.") perde kapanır.
Seçilmiş müzik parçaları
- Uvertür
I. Perde
- Periler korosu: "Light as fairy foot can fall"
- Arya:" Fatal vow! - Not even slumber can thy Victim's torture tame!" - Oberon
- Ansambl: "Speed! Huon! Speed! Love and renown" - Koro ve Huon
- Arya:"Haste, gallant knight o haste and save thy" - Rezia
- Duettino:"Ah, happy maid" - Rezia, Fatima
- Arya: "From boyhood trained in tented field." - Huon
- Arya: "Yes, O lord! my life, my salvation."
II. Perde
- Koro:"Glory! Glory! Glory! Glory! Glory to the Caliph, to Harun the just!"
- Arya: "A lonely Arab maid, the desert's simple child," - Fatima
- Kuartet:"Over the dark blue waters" - Huon, Sherasmin, Rezia, Fatima
- Ensambl:"Spirits of air, and earth and sea!" - Puck, ruhlar korosu
- Okyanus aryasi: "Ocean! thou mighty monster!" "Ozean, du Ungeheuer!" - Rezia
- Ikili:"Oh! 'tis pleasant to float on the sea" - Denizkizlari
- II. Perde finale:"Who would stay in her coral cave" = Koro
III. Perde
- Arya: "Arabia, my country." - Fatima
- Ikili: "On the banks of the Garonne."
- Uclu: "I must myself disguise."
- Cavatina: "Grieve, my heart." - Reiza
- Arya: "I rejoice in new hopes."
- Koleler korosu: "Hark! What notes are swelling!
- Final koro: "Hail to the knight with his own good brand"
Seçilmiş ses kayıtları [1]
Ingilizce
| Yıl | Roller (Oberon, Puck, Reiza, Huon, Sherasmin, Fatima) |
Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 2003 | Anthony Dean Griffey, Marietta Simpson, Lauren Flanigan, Stuart Neill, Earle Patriarco, Jane Bunnell | Robert Bass St. Luke's Orchestra ve Collegiate Chorale | Audio 2CD:Premiere Opera Ltd. CDNO 995-2 |
| 2005 (1986) | Philip Langridge, James Robertson, Elizabeth Connell, Paul Frey, Benjamin Luxon, Le Verne Williams | Seiji Ozawa Junge Deutsche Philharmonie ve Edinburgh Festival Korosu |
DVD: House of Opera DVDCC 980 |
| 2005 | Steve Davislim, Frances Bourne, Hillevi Martinpelto, Jonas Kaufmann, William Dazely, Marina Comparato | John Eliot Gardiner Orchestre Révolutionaire et Romantique ve Monteverdi Korosu | Audio 2CD:- Philips 475 6563 |
Almanca
| Yıl | Roller (Oberon, Puck, Reiza, Huon, Sherasmin, Fatima) |
Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1937 (2003) | Walther Ludwig, Marie-Luise Schilp, Margarete Teschenmacher, Helge Roswaenge, Karl Schmitt-Walter, Carla Spletter | Joseph Keilberth Reichssenders Berlin orkestra ve korosu |
Audio 2CD:Cantus Classics 500214 |
| 1953 (2005) | Peter Offermans, Hanna Ludwig, Leonie Rysanek, Wilhelm Lückert, Horst Günter, Gisela Litz | Joseph Keilberth Nordwestdeutschen Rundfunks Köln Senfoni Orkestrasi ve korosu | Audio 2CD: Cantus Classics 500801 |
| 1968 (2006) | Donald Grobe, Marga Schiml, Birgit Nilsson, Plácido Domingo, Hermann Prey, Júlia Hamari | Rafael Kubelik Bayerischer Rundfunk Orkestra ve korusu | Audio 2Cd:DG 477 5644 {2CDS} |
| 1973 (2006) | Werner Hollweg, Hanna Schwarz, Ingrid Bjoner, Joseph Hering, Siegmund Nimsgern, Júlia Hamari | George Alexander Albrecht RAI Roma orkestra ve korosu |
Audio 3CD: Mitridate «Ponto» PO 1045 (+Der Freischütz) |
| 1993 | Gary Lakes, Victoria Livengood, Deborah Voigt, Ben Heppner, Dwayne Croft, Delores Ziegler | James Conlon Gürzenich Orchester (Köln) ve Oper der Stadt Köln korosu |
Audio 2CD:EMI CDS 7 54739-2 |
| 1996 | Deon Van Der Walt, Melinda Paulsen, Inga Nielsen, Peter Seiffert, Boje (Bo) Skovus, Veselina Kasarova | Marek Janowski Deutsches Symphonie-Orchester Berlin ve Rundfunkchor Berlin Korosu | Audio 2CD:BMG RCA Victor «Red Seal» |
Dipnotlar
Ayrıca bakınız
Dışsal kaynaklar
- Opera Türkiye websitesi "Oberon" synopsisi
- İngilizce Wikipedia "Oberon (opera)" maddesi: (İngilizce) (Erişme:8.4.2010)
- Katalan Wikipedia "Oberon (Weber)" maddesi: (Katalanca) (Erişme:8.4.2010)
- Oberon için İngilizce libretto (İngilizce) (Erişme:8.4.2010)
- Weber'in Oberon uvertürü Orkestra sefi:Mariss Jansons(Erişme:8.4.2010)
- Rezia'nın "Ocean! Thou Myghty monster" aryasi Maria Callas 1962 (Erişme:8.4.2010)
- Rezia'nın "Ozean, du Ungeheuer!" aryası Birgit Nilsson 1970li yıllar başı (Erişme:8.4.2010)
| ||||||||
