Pandemrix

GlaxoSmithKline tarafından üretilen Pandemrix aşısı. Aşı ambalajının üstünde duran mor kapaklı büyük tüp antijen çözeltisi, sarı kapaklı küçük tüp ise aşıya eklenen AS03 katkısıdır.

Pandemrix, 2009 domuz gribi salgınında etkili olan H1N1 virüsüne karşı İngiltere merkezli ilaç şirketi GlaxoSmithKline tarafından üretilen grip aşısıdır.^[1] Avrupa Komisyonu, Avrupa İlaç Ajansı'nın tavsiyesi üzerine Pandemrix'in H1N1 aşısı olarak kullanılmasını onaylamıştır.^[2]

İçeriği

Aşı, H1N1 virüsünden türetilen etkin antijen ve adjuvan olarak da adlandırılan immünolojik katkı içermektedir. Aşıdaki AS03 katkısında skualen, Polisorbat 80 ve alfa-Tokoferol bulunur. Aşı tavuk yumurtasında üretildiği için, içinde yumurta proteini vardır; bu nedenle yumurta alerjisi olan kişilere Pandemrix aşısı yapılmamalıdır.^[3]

Aşıya koruyucu olarak yaklaşık %49'u cıvadan oluşan tiyomersal adlı madde katılmıştır. Ayrıca içinde formaldehit, sodyum deoksikolat ve sükroz maddeleri bulunmaktadır.

Kullanımı

Kullanılmadan önce antijen çözeltisi ve immünolojik katkı karıştırılmalıdır. Ardından aşı, kas içi enjeksiyon yöntemiyle iç itilir. İnsanların çoğunda aşının tek doz olarak kullanılmasının yeterli olduğu düşünülmektedir. Özel durumları olan kişilere farklı aşı takvimi uygulanabilir.^[3]

GlaxoSmithKline şirketi şu ana kadar pek çok ülkeyle anlaşma imzalamış ve toplamda 440 milyon dozu aşkın H1N1 aşısı siparişi almıştır.^[4] Şirket, Almanya'ya 50 milyon doz, Türkiye'ye de 25 milyon doz H1N1 aşısı satacaktır.^[4][5]

Yan etkileri

GlaxoSmithKline şirketi bilgi kitapçığında^[6] aşağıdaki yan etkilerin ortaya çıkabileceğini belirtmiştir.

Bu listedeki yan etkiler klinik testler sonucunda fark edilmiştir.^[6]

• Çok yaygın olarak (10 kişide 1'den fazla)
  • Baş ağrısı
  • Yorgunluk
  • Ağrı, kızarıklık, şişme veya enjeksiyon yerinde sert bir yumru
  • Yüksek ateş
  • Kas ve eklem ağrıları
• Yaygın olarak (100 kişide 1'den fazla)
  • Sıcaklık, kaşıntı veya enjeksiyon yerinde morarma
  • Artan terleme, titreme, grip benzeri belirtiler
  • Boyun, koltuk altı ve kasıktaki bezlerde kabarma
• Yaygın olmayarak (1.000 kişide 1'den fazla)
  • Eller ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
  • Uykululuk veya Uykusuzluk
  • Baş dönmesi
  • İshal, kusma, mide ağrısı, kendini hasta hissetme
  • Kaşıntı, döküntü
  • Genellikle kendini iyi hissetmeme

Bu listedekiler, her yıl yinelenen grip aşılamalarında birkaç gün veya hafta sonunda görülen yan etkilerdir.^[6]

• Yaygın olmayarak (1.000 kişide 1'den fazla)
  • Kurdeşen dahil genel deri reaksiyonları
• Seyrek olarak (10.000 kişide 1'den fazla)
  • Kan basıncının tehlikeli bir şekilde düşmesine neden olacak alerjik tepkiler. Tedavi edilmezlerse şok geçirmeye kadar varabilir. Doktorlar bu durumun farkındadır ve acil tedavi kullanım için hazırdır.
  • Hastalık nöbetleri
  • Bir veya daha fazla sinir boyunca zonklama veya bıçaklanmışcasına şiddetli ağrı
  • Kandaki trombosit sayısında kanama ve morarmaya neden olabilecek düşme
• Çok seyrek olarak (100.000 kişide 1'den az)
  • Vaskülit (Deri döküntüleri, eklem ağrısı ve böbrek sorunlarına neden olabilecek damar yangısı)
  • Ensefalomiyelit (Merkezi sinir sistemi yangısı) gibi nörolojik bozukluklar, nevrit (sinir yangısı) ve Guillain-Barre Sendromu olarak bilinen bir çeşit felç.

Hakkındaki görüşler

Aşı hakkındaki tartışmalar, fotoğrafın sağında görülen sarı kapaklı tüpün içindeki immünolojik katkının kullanımı üzerinde yoğunlaşmıştır.

Aşı hakkında Almanya'da, "çok fazla yan etkisi olduğu ve vücudun bağışıklık sistemini de etkileyerek aşırı reaksiyonlara neden olduğu" iddiaları öne sürülmüş ve bu iddialar kamuoyunda büyük tartışmalar yaratmıştır. Alman hükûmeti siyasetçilere başka marka bir aşı getirtmeye karar vermiş, fakat bu tartışmalar çıkınca başbakan Angela Merkel, halk için getirtilen Pandemrix aşısından olma kararını almıştır. Bunun ardından Sağlık Bakanı Ulla Schmidt de "halka dağıtılan aşı güvenli ve etkili, ben de onu kullanacağım" açıklamasını yapmıştır.^[7]

GlaxoSmithKline'dan 25 milyon doz aşı alacak olan Türkiye'de de aşı hakkında bazı tartışmalar çıkmış; eski Sağlık Bakanı Osman Durmuş Türkiye'ye alınan aşılarda alüminyum ile skualen katkı maddelerinin bulunduğunu, bunların da ciddi yan etkilere neden olabileceğini belirterek, halkın denek olarak kullanacağını iddia etmiştir.^[8]

Aşının içindeki immünolojik katkı Birleşik Krallık'ta da tartışılmıştır. Birleşik Krallık Sağlık Dairesi Bağışıklık Bölümü başkanı Prof. Dr. David Salisbury yaptığı açıklamada, domuz gribine neden olan virüs mutasyona uğrarsa, bundan korunma konusunda katkılı aşının avantaj sağlayabileceğini belirtmiştir.^[9]

Kaynakça

1. GlaxoSmithKline basın bülteni (İngilizce)
2. Avrupa İlaç Ajansı'nın Pandemrix sayfası (İngilizce)
3. Domuz gribi aşısı: bilmeniz gerekenler, İngiltere Ulusal Sağlık Servisi
4. GlaxoSmithKline Türkiye'ye 25 Milyon Doz Domuz Gribi Aşısı Sağlayacak
5. Büyük salgın vurgun mu?, Millî Gazete
6. "Pandemrix paket kitapçığı: Kullanıcıya bilgiler" (İngilizce). 22 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091122105318/http://health.gsk.com:80/docs/UK_Pandemrix_PIL.pdf. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
7. Bakana ayrı, vatandaşa ayrı aşı, Deutsche Welle
8. MHP'li Durmuş: İnsanımız denek olarak kullanılacak", CNN Türk
9. Change in swine flu virus is my biggest fear: Liam Donaldson, Telegraph (İngilizce)