Pontus Rumcası

Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Pontus lehçesi
Ποντιακά, Ρωμαίικα
Ana dili olanlar	Yunanistan, Türkiye, Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Almanya, Kazakistan
Konuşan sayısı	324,535  (tarih gerekli)
Dil aileleri	Varsayılan Pontus lehçesi
Yazı sistemi	Yunan alfabesi
Dil kodları
ISO 639-2	pnt
ISO 639-3	pnt (B)

Pontus lehçesi (Rumca: Ποντιακά Pontiaka, Ρωμαίικα Romeika), 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesine değin İnebolu ile Batum arasında yaşayan Rumlar tarafından konuşulmuş, günümüzde Müslümanlar tarafından Anadolu'da sadece Trabzon ve Rize'ye bağlı 70 civarında köyün yanı sıra (özellikle Maçka ve Tonya), Yunanistan'a gönderilen Ortodoks Hristiyan mübadillerin yaşadığı kentlerde konuşulmaya devam edilen Yunancanın bir diyalektinin yöredeki adı olup Rumca, Pontiaka, Pontus Rumcası, Karadeniz Rumcası adlarıyla da bilinmektedir.^[1] Osmanlı dönemi ve sonrasında Karadenizli Rumların göç ettiği Gürcistan, Kırım ve Stalin döneminde sürüldükleri Rusya ile Kazakistan’da Hristiyanlar tarafından halen konuşulmaktadır. Ukrayna'daki Rumeylerin dili Rumeyce ile karıştırmamak gerekir.

Diyalektler

İyon ağzının devamı olmasına karşın Türkçe, Farsça ve Lazcadan yoğun biçimde etkilenen Romeikayı dilbilimci Manolis Triantafyllides 2 gruba ayırmıştır:

• Batı grubu: Ünye ve civarı
• Doğu grubu:
  • Sahil: Trabzon ağzı
  • İç bölgeler: Gümüşhane ve civarı

İlk olarak dilbilimci Michael Deffner 1877 yılında Karadeniz Rumcasının Of, Şerah ve Trabzon merkez diyalektlerini birbirleri, Antik Yunanca ve Modern Yunanca ile karşılaştırınca arkaik ögeler taşıyan Romeikanın Orta Çağ Rumcası olduğunu bildirmiştir.^[1]

Yaşam Alanı

• Yunanistan 200,000 (2001)

Çoğunlukla Batı Trakya ve Makedonya'ya yerleşen 1923 mübadilleri tarafından konuşulmaktadır

• Türkiye konuşan kişi sayısı belli olmamakla birlikte 1965 Türkiye nüfus sayımında 4,535 kişi ana dil olarak bu dili konuştuklarını bildirmişti.
  • Çaykara : (23 köy)
  • Of : (bazı köyler)
  • Tonya: (15 köy)
  • Köprübaşı: (5 köy)
  • Dernekpazarı: (10 köy)
  • Bulancak (Giresun) : (3 köy)
  • Maçka: Of ve Sürmene'den 1929 sel baskını ardından Maçka'ya yerleştirilen göçmenlerin yanı sıra 1923 öncesi Türk - Rum karışık yaşayan Maçka'nın birçok yerli köylerinde konuşulmaktadır.
  • Beşikdüzü: (1 köy)^[2]
  • Yağlıdere, Dumanlı: 1800 öncesi Türkçe-1800 sonrası kilise ve Yunan eğitmenler etkisi ile Rumca'nın hâkim dil olduğu Santa (Dumanlı) ve Kurum Vadisi Köylerinde, Müslümanlardan Rum okullarına gidenler dışında halk Rumca bilmiyordu. Mübadelede Rum ya da Ortodoks Hristiyan yerleşimciler Yunanistana ve Mübadele öncesi bir kısmı da Gürcistan ve Rusya'ya göç ettiğinden Bölge köyleri yüzde seksen oranında boşalmıştır. Günümüzde bu köylerin tamamına yakınında, mübadele sonrası başka bölgelerden gelen Türkler iskan edilmiştir. Santa ve Yağlıdere-Kurum (Gorom, Kromni) bölgelerinde ve Torul bölgesinde, Rumlarla birlikte yaşayan ve Rumca konuşup anlayabilen birkaç yaşlı Türk köylü öldükten Rumca konuşan köy ya da kişi bulunmamaktadır.

Ayrıca bakınız

• Yunanca
• Kalabriya lehçesi (Yunanca)
• Kapadokya lehçesi (Yunanca)
• Yahudi Yunancası

Kaynakça

1. Özhan Öztürk, Karadeniz Ansiklopedik Sözlük. İstanbul. 2005. ISBN 975-6121-00-9. s. 993-996
2. http://www.karalahana.com/karadeniz/linguistik/romeika.htm

Ayrıca Oku

• Georges Drettas, Aspects pontiques, ARP, 1997, ISBN 2-9510349-0-3.
• Özhan Öztürk, Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul, 2005. ISBN 975-6121-00-9
• Mackridge, P. 1987. Greek-Speaking Moslems of North-East Turkey: Prolegomena to Study of the Ophitic Sub-Dialect of Pontic. Byzantine and Modern Greek Studies 11: 115–137.
• Τομπαΐδης, Δ.Ε. 1988. Η Ποντιακή Διάλεκτος. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. 1988. The Pontic Dialect. Athens: Archeion Pontou.)
• Τομπαΐδης, Δ.Ε. ϗ Συμεωνίδης, Χ.Π. 2002. Συμπλήρωμα στο Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου του Α.Α. Παπαδόπουλου. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. and Simeonidis, C.P. 2002. Additions to the Historical Lexicon of the Pontic Dialect of A.A. Papadopoulos. Athens: Archeion Pontou.)
• Παπαδόπουλος, Α.Α. 1955. Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου. Αθήνα: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών. (Papadopoulos, A.A. 1955. Historical Grammar of the Pontic Dialect. Athens: Committee for Pontian Studies.)
• Παπαδόπουλος, Α.Α. 1958–61. Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου. 2 τόμ. Αθήνα: Μυρτίδης. (Papadopoulos, A.A. 1958–61. Historical Lexicon of the Pontic Dialect. 2 volumes. Athens: Mirtidis.)
• Οικονομίδης, Δ.Η. 1958. Γραμματική της Ελληνικής Διαλέκτου του Πόντου. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (Oikonomidis, D.I. 1958. Grammar of the Greek Dialect of Pontos. Athens: Athens Academy.)
• Τοπχαρά, Κ. 1998 [1932]. Η Γραμματική της Ποντιακής: Ι Γραματικι τι Ρομεικυ τι Ποντεικυ τι Γλοςας. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. (Topchara, K. 1998 [1932]. The Grammar of Pontic. Thessaloniki: Afoi Kiriakidi.)

Dış bağlantılar

• Pontus Rumcası test of Wikipedia at Wikimedia Incubator
• Ethnologue sitesi Romeika raporu
• Mark Janse, Pontiaka gramer (İngilizce)