Rumi takvim
Rumi takvim, Hicret'i (Gregoryan 622) başlangıç kabul eden güneş yılı esasına dayalı bir takvim. Dünya'nın Güneş etrafında dolanımını esas alan Şemsî Takvim düzeninde, 13 Mart 1840'ta uygulanmaya başladı. Kamerî takvim sisteminde bir yıl 354 gün, Şemsî takvim sisteminde ise Dünya'nın Güneş etrafında dolanımı esas alındığından bir yıl 365 gün olarak hesaplanır.
Rumî takvime geçiş
Tanzimat Dönemi'ne kadar Osmanlı Devleti'nde Hicrî takvim her sahada resmi takvim olarak kullanılıyordu. Yılbaşı 1 Muharrem'di. Tanzimat Dönemi'nde, 13 Mart 1840 Miladi tarihi, 1 Mart 1256 Cuma günü olarak Rumi takvimin yılbaşı kabul edildi. Bu tarihten sonra çift takvim uygulaması başladı, aynı anda hem Hicri takvim hem de Rumi takvim 1870 miladi yılına kadar birlikte uygulandı. Hicri takvim ay yılına göre, Rumi takvim ise güneş yılı esaslı hesaplandığı için, Hicri takvimde senenin son günü rumi takvimin çakışan senesinden her yıl 11 gün daha geriye düşüyordu. İkililiğin önlenmesi için o tarihten sonra artık sadece Rumi takvim kullanılmaya başlandı. Rumi takvim, Batının kullandığı Gregoryen miladi takvimden 13 gün gerideydi. Rumi ile miladi arasında -her iki takvim de güneş yılı esasına göre düzenlendiği için- aradaki 13 günlük fark sabitti, böylece Hicri takvimin aksine mevsimlerin hep aynı aylara denk gelmesi temin edilmiş oldu, yıl farkı da takvimin başladığı zamanki fark olan 584 yıla sabitlenmiş oldu. Bu fark; Rumî Takvim'in Jülyen Takvimi'ni, Miladî takvimin ise Gregoryen Takvimi'ni esas almasından ileri gelir. 8 Şubat 1332 tarih ve 125 sayılı kanunla Jülyen esaslı Rumî takvim yürürlükten kaldırılarak Gregoryen esaslı Rumi takvime geçildi. Bu değişiklik Miladi takvimde 1917 senesine denk gelir.
125 sayılı Kanun'un getirdiği yenilikler
- 15 Şubat 1332 tarihini 1 Mart 1333 (M. 1917) günü takip etti, böylece tarihten 13 gün silinerek gün sayısındaki hata düzeltildi
- 1333 Rumî yılı teknik sebeple 1 Mart'tan başlamakla beraber 10 ay devam ederek, 31 Kanunievvel (Aralık) 1333 (1917) günü sona erdi.
- 1334 Rumî yılının ilk günü ise 1918 miladî yılının ilk günüyle aynı anda Gregoryen takvimi esasına uygun olarak 1 Kanunisani (Ocak) oldu. 13 günlük fark böylece giderilmiş oldu. 1334 Rumi yılından (M. 1918) itibaren Rumi ve Miladi takvimlerdeki ay ve gün farkı ortadan kalktı. Denkleştirmenin başlangıcı 1 Kanunisanî 1334 = 1 Kanunisanî (Ocak) 1918 şeklinde gerçekleşti.
698 sayılı Kanun'un getirdiği yenilikler
26 Kanunievvel (Aralık) 1341 (M. 1925) tarih ve 698 sayılı Kanun'la Rumi takvim başlangıcı olan 1300'lü seneler terkedilip batılı ülkelerin kullandığı 1900'lü seneler resmen uygulamaya konuldu. Böylece Türkiye Cumhuriyeti'nde Rumî 1341 senesinden itibaren seneler 1925 ve devamı şeklinde adlandırılmaya başlandı. Bu son olay Türkiye'de Takvim İnkılabı olarak ya da saat ve ölçü birimlerinde yapılan değişiklikle birlikte Takvim, Saat ve Ölçülerde Değişiklik olarak da bilinir.[1]
Türkiye Cumhuriyeti'nde mali yılbaşı uygulaması 1983'e kadar 1 Mart yılbaşı kabul edilerek uygulanmaya devam etti.
Rumi takvimde aylar
| Ay | Malî | Osmanlıca | Gün Sayısı | Güncel Karşılığı |
| Birinci Ay | Mart | مارت | 31 | Mart |
| İkinci Ay | Nîsan | نيسان | 30 | Nîsan |
| Üçüncü Ay | Mayıs | مايس | 31 | Mayıs |
| Dördüncü Ay | Hazîran | حزيران | 30 | Hazîran |
| Beşinci Ay | Temmuz | تموز | 31 | Temmuz |
| Altıncı Ay | Ağustos | أغسطس | 31 | Ağustos |
| Yedinci Ay | Eylül | أيلول | 30 | Eylül |
| Sekizinci Ay | Teşrin-i Evvel | تشرين الاول | 31 | Ekim |
| Dokuzuncu Ay | Teşrin-i Sânî | تشرين الثاني | 30 | Kasım |
| Onuncu Ay | Kânûn-ı Evvel | كانون الاول | 31 | Aralık |
| Onbirinci Ay | Kânûn-ı Sânî | كانون الثاني | 31 | Ocak |
| On ikinci Ay | Şubat | شباط | 28 | Şubat |
Kaynaklar
- ↑ T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı Diyanet Takvimi 2011, Başlarken, Rumî Tarih ile İlgili Önemli Açıklama, s. 5
| |||||||||||||||||||||||||||||