Shepherdia canadensis
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| | ||||||||||||||
| Shepherdia canadensis (L.) Nutt. | ||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||
|
Shepherdia canadensis, iğdegiller familyasından, Kuzey Amerika'da yetişen, 1–4 m boyunda, azot bağlayıcı, kırmızı meyveli diğer Shepherdia türlerinin aksine sarı renkte de olabilen acı meyveli bitki türü. Genellikle çakıllı sığ topraklarda görülür[1].
Morfoloji
Boyu 1-2 ( ya da 1-4) m yüksekliğindedir. Yaprakları opposit, oval, 2–6 cm uzunluğunda, üst yüzeyi koyu yeşil, alt yüzeyi beyazımsı gümüşî tüylerle ve pas kahverengi beneklerle kaplı. Çiçekleri küçük, sarımsı veya kahverengimsi, erkek ve dişi çiçekler ayrı çalılarda bulunur (iki evcikli). Meyve kırmızı ya da sarımsı, ovoid aken drupa olup etli ve yenebilir, fakat tatsız ve acıdır[2].
Bitki birlikleri
Calamagrostis rubescens, Linnaea borealis ve Paxistima myrsinites gibi bitkilerle birlik oluşturur[3].
Hayvanlarca kullanımı
Bazı Lepidoptera tırtıllarının (Ectropis crepuscularia) besin bitkisidir.
İnsanlarca kullanımı
Pasifik Kuzeybatısında özellikle de Britanya Kolumbiyası'ndaki Nlaka'pamux (Thompson), St'at'imc (Lillooet), Secwepemc (Shuswap) ve Kutenaylar (Ktunaxa) gibi Kanada Kızılderilileri tarafından acı meyveleri doğrudan değil, ancak «Kızılderili dondurması» ("Indian ice-cream") olarak da bilinen sxusem yapıldıktan sonra yenir[4]. Britanya Kolombiyası'nda kıyı ve iç bölge Kızılderilileri tarafından besin olarak kullanımı yaygınıdır[1].
Thompson Nehri Salişleri (Nlaka'pamux) iç ve dış temizliği için kullanır. Avcılar meyvelerini kaynatıp hem iç temizlik için içerler hem de dış temizlik için kendilerini ve av aletlerini temizlerler. Dalları kaynatılır ve su soğuduktan sonra kepek tedavisinde kullanılır. Genelde meyveleri temmuz sonunda toplanır. Küçük ve yumuşak olan meyveler elle tek tek değil, çalının altına hasır serilerek ve dalın ucundan tutarak bir değnekle çırpılarak hasıra düşmesi sağlanır. Meyveleri taze olarak çiğ yemeyip sombalığı renkli köpükleri olan Kızılderili dondurması yaparlar ya da kurutulur veya ezip haşlandıktan sonra ezmesi pestil gibi kurutulur[5].
Britanya Kolumbiyası'ndaki Vetsuvetenler (Wet’suwet’en) kalp krizinden hazımsızlık konusuna kadar değişik rahatsızlıklar için dallarını, yapraklarını, meyvelerini ve meyvelerinden elde ettikleri meyve suyunu kullanırlar. Meyveleri ayrıca doğuma yardımcı olması için kadınlarca çiğnenir[6].
Salişler ve Kutenaylar soyulmuş dallarını kaynatarak göz yıkama solüsyonu yaparlar[6].
Kaynakça
- 1 2 Richard Hebda (1995), Natural History - Soapberry. Royal British Columbia Museum. Pp 1-2.
- ↑ http://plants.usda.gov/plantguide/pdf/cs_shca.pdf
- ↑ http://www.for.gov.bc.ca/rsi/fnb/soopolallie.pdf
- ↑ J. Pojar & A. MacKinnon (1994), Plants of the Pacific Northwest coast: Washington, Oregon, British Columbia, and Alaska. Lone Pine Publishing, Redmond, Washington.
- ↑ Turner, Nancy J, Laurence C. Thompson, M. Terry Thompson and Annie Z. York (1990), Thompson Ethnobotany. Royal British Columbia Museum: Victoria. Pp 209-211.
- 1 2 D. Moerman (1998), Native American ethnobotany. Timber Press, Oregon.