II. Túpac Amaru
Túpac Amaru II, asıl adı José Gabriel Condorcanqui (1738-42?, Peru-18 Mayıs 1781, Cuzco, Peru) son İnka hükümdarı Tupac Amaru'nun soyundan gelen Perulu Yerli devrimci. Peru köylülerinin İspanyol egemenliğine karşı giriştiği başarısız ayaklanmanın önderliğini yürütmüş ve Yerlilerce Tupac Amaru'yla özdeşleştirilmiştir.
Hayatı
Peru'nun güneyindeki Tinta bölgesinde bir kabilenin şefiydi. Cizvit okulunda yetişmiş olmasına karşın Yerli kimliğini korudu. 1780'de halka zulmettiği için kent yargıcı Antonio Arriaga'yı yakalatıp idam etti. Bu eylemi Yerlilerin İspanyollara karşı ayaklanmasına yol açtı. Başlangıçta kreollerin (sömürgelerde doğmuş ikinci kuşak ispanyollar) bir bölümününde desteklediği ayaklanma, Peru'nun bütün güney kesimine, Bolivya ve Arjantin'e yayılıp Yerlilerle Avrupalılar arasında bir savaşa dönüştükten sonra kreollerin desteğini kaybetti.
Túpac Amaru ve ailesi Mayıs 1781'de yakalanarak Cuzco'ya götürüldü. Karısının ve oğullarının öldürülmesini izlemek zorunda bırakıldıktan sonra kendisi de yerlerde sürüklendi, bacakları ve kafası kesilerek öldürüldü. Ayaklanma, İspanyol hükümeti ayaklanmacılar için genel af çıkarıncaya kadar sürdü.
Geleneği
- Peru'daki komünist gerilla hareketi Túpac Amaru Devrimci Hareketi (Movimiento Revolucionario Túpac Amaru, MRTA) örgütüne ilham vermiştir.