Türk Tarih Kurumu
| Türk Tarih Kurumu | |
|---|---|
 | |
| Slogan | "Tarih yazmak tarih yapmak kadar mühimdir, yazan yapana sadık kalmazsa, değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır." |
| Kuruluş | 12 Nisan 1931 |
| Tür | Tarih Kurumu |
| Merkez | Ankara |
| Resmî diller | Türkçe |
| Lider | Prof. Dr. Refik Turan |
| Bütçe |
 10.716.000 (2017)[1] |
| Resmî site | ttk.gov.tr |
| Eski adı | Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti (1931-1935) |
Türk Tarih Kurumu (kısaca TTK), Türk tarihinin ilk kaynaklardan araştırılması amacı ile Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifi sonucu 12 Nisan 1931'de kurulmuş bir araştırma kurumudur.
1983 yılından itibaren Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu'na bağlı bir kuruluş durumuna gelmiştir.
Tarihçe
28 Nisan 1930 tarihinde Türk Ocakları'nın VI. Kurultayı'nın son oturumunda Gazi Mustafa Kemal'in direktifi üzerine Afet İnan 40 imzalı bir önerge sunmuş ve bu önergede Türk tarihini bilimsel olarak araştırmak üzere bir heyet kurulması istenmişti. Aynı gün Türk Ocakları Kanunu da bu konuda bir madde ekledi. Oluşturulan 16 kişilik heyet ilk toplantısını 4 Haziran 1930 tarihinde yaparak yönetim kurulu ve üyelerini belirledi. Bu heyet, Türk Tarih Kurumu'nun temelini oluşturur.
Heyet, "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı bir çalışma yayımlamıştır. Kitap, Orta Asya'da bir Türk uygarlığı ve bu merkezden başlayan göçlerle Türklerin Çin, Hindistan, Mezopotamya, Mısır, İran, Anadolu'ya giderek o bölgelerin halklarını uygarlaştırdıkları tezini işlemekteydi ve hedef, bu kitabın ana fikrine uygun okul kitapları hazırlanmasıydı.[2]
Türk Ocakları 29 Mart 1931 tarihinde kapanma kararı alınca Türk Tarih Heyeti, 12 Nisan 1931 tarihinde "Türk Tarih Tedkik Cemiyeti" adıyla yeniden örgütlenip çalışmalarına devam etti. Kurumun adı 1935 yılında "Türk Tarihi Araştırma Kurumu", daha sonra "Türk Tarih Kurumu" olarak değişti.
Kurum, Türk Tarih Kurumu adıyla faaliyet gösterdiği dönemde dört ciltlik lise tarih kitabını, İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın "Anadolu Beylikleri"'ni, bazı kazı raporlarını, Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriye" ve haritasını basmış, 1937 yılından itibaren ise Belleten dergisini yayınlamıştır. 2-11 Temmuz 1932 tarihleri arasında "Türk Tarih Kongresi" adıyla düzenlediği ilk kongrenin ardından düzenli olarak kongre düzenlemeyi sürdürdü. Uluslararası nitelikte İkinci Türk Tarih Kongresi 20-25 Eylül 1937 tarihleri arasında gerçekleşti. 1935 yılında kurumun kendi olanakları ve çalışanı ile Alacahöyük Kazısı başlatıldı.
Kurumun çalışmaları ile cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk bizzat ilgilenmekte ve toplantılarına katılmaktaydı. Mustafa Kemal Atatürk'ten sonra gelen tüm cumhurbaşkanları da bir gelenek olarak kurumun "koruyucu başkanı" oldular.[3] Mustafa Kemal Atatürk, 5 Eylül 1938 tarihindeki vasiyetnâmesi ile, İş Bankası'ndaki hisselerinin gelirinin yarısını Türk Tarih Kurumu'na bağışladı.[3] Kurum, 21 Eylül 1940 gün ve 2/14556 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesiyle kamu yararına çalışan dernekler arasına alındı.
Kurum, çalışmalarına Ankara'daki Türk Ocağı Halk Evleri binasında başlamıştı. 1940 yılı sonunda Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Binasına taşınmış, 12 Kasım 1967 tarihinde Turgut Cansever ve Ertur Yener tarafından tasarlanmış kendi binasına geçmiştir.
Türk Tarih Kurumu, tüzel kişiliğe sahip olarak, 7 Kasım 1982 tarihinde kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 134. maddesi ile kurulan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine dahil edildi.
Türk Tarih Kurumu, ilmî araştırma ve yayınları yanı sıra, birincisi 2-11 Temmuz 1932 tarihleri arasında toplanan ve belli aralıklarla günümüze kadar XVI. kez gerçekleştirdiği milletler arası nitelikte "Türk Tarih Kongreleri" yapmaktadır. 20-25 Eylül 1937 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan II. Kongre, uluslararası nitelik kazanmış, yabancı bilim adamları da bu kongreye katılmışlardır. Bu Kongre, Türk tarihinin açıklanması ve belgelenmesi amacını gütmüştür. Ayrıca, Kongre dolayısıyla, tarih öncesinden Cumhuriyet dönemine dek yurdumuzda ve Ortadoğu'da gelişen büyük uygarlıkları, maketler, mülajlar, resimler ve grafiklerle canlandıran bir sergi düzenlenmiş ve bu sergi Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümüne dek Dolmabahçe Sarayı'nda kalmıştır.
Türk Tarih Kurumu bundan sonra da uluslararası nitelikte,
| 15-20 Kasım 1943’te | III., |
| 10-14 Kasım 1948’de | IV., |
| 12-17 Nisan 1956’da | V., |
| 20-26 Ekim 1961’de | VI., |
| 25-29 Eylül 1970’te | VII., |
| 11-15 Ekim 1976’da | VIII., |
| 21-25 Eylül 1981’de | IX., |
| 22-26 Eylül 1986’da | X., |
| 05-09 Eylül 1990’da | XI., |
| 12-16 Eylül 1994’te | XII., |
| 04-08 Ekim 1999’da | XIII., |
| 09-13 Eylül 2002’de | XIV., |
| 11-15 Eylül 2006’da | XV., |
| 20-24 Eylül 2010'da | XVI. |
| 15-17 Eylül 2014'te | XVII. |
kongrelerini düzenlemiştir.
Bina
Turgut Cansever ve Ertur Yener'in 1951 yılında tasarlamaya başladığı Türk Tarih Kurumu Binası'nın projelendirme çalışmaları 1961 yılında sonuçlandırılmış, 1962 yılında binanın inşaatına başlanmıştır. İnşaat 1966 yılında tamamlanmış ve yapı 1967 yılından itibaren tam teşekküllü olarak kullanıma açılmıştır. 1980 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü kazanan bu yapı Türkiye mimarlık tarihininin en önemli modern tasarımlarından birisi olarak kabul edilmektedir.[4][5] Zemin katta konferans salonu, kitap depoları, üst katlarda kütüphane, okuma salonları ve ofisler yer almaktadır.[6]
Misyonu
Türk ve Türkiye tarihini çağdaş sosyal bilim anlayışıyla araştırmak ve yaymak; bu alandaki araştırmaları desteklemek ve toplumdaki tarih bilincini geliştirmektir.
Vizyonu
Türk ve Türkiye tarihi araştırmalarını dünya tarih yazıcılığıyla bütünleştirmek; Türk tarihçiliğini evrensel ölçekte en üst düzeye ulaştırmaktır.
Etkinlikleri
Türk Tarih Kurumu, Türk tarihi ve Türkiye tarihini incelemek ve sonuçları yaymak için konferanslar, seminerler, kongreler, anma törenleri, sergiler düzenler; kazılar yaptırır, kitaplar yayınlar; kurumun üyeleri uluslararası kongreler düzenler.
Yayınlar
- 1937 yılından beri yayınlanan Belleten adlı yayın, dört ayda bir yayınlanır.
- Kurum tarafından 1964'ten beri çıkarılan Belgeler adlı bir başka yayın ise Türk arşivindeki belgeleri açıklamalı olarak yayınlar.
- 1991 yılından sonra sadece raporlarını yayınlamaktadır.
Kazılar
22 Ağustos 1935 tarihinde kurumun kendi parası ve kendi elemanlarıyla başlattığı ilk kazı Alacahöyük Kazısı'dır. Bunu Trakya ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yapılan kazı ve arkeolojik araştırmalar izlemiştir. Bu kazılardan çıkan eserler pek çok müzede sergilenmektedir.
Uluslararası Bilim Kurumlarında Üyelik
Türk Tarih Kurumu, Uluslararası Akademiler Birliği'nin (International Union of Academies-IUA) Türkiye'deki tek üyesidir.
Kütüphane
Tarih ve arkeoloji alanında ülkenin en büyük kütüphanesi, Türk Tarih Kurumu kütüphanesidir. Kurum, Türkiye'nin son çağlar tarihi için de zengin bir belgeliğe sahiptir.
Başkanlar[7]
| Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
| Mustafa Kemal Atatürk (Kurucu ve Koruyucu Genel Başkan) | 14 Nisan 1931 | 10 Kasım 1938 |
| Tevfik Bıyıklıoğlu | 14 Nisan 1931 | 8 Nisan 1932 |
| Prof. Dr. Yusuf Akçura | 8 Nisan 1932 | 11 Mart 1935 |
| Hasan Cemil Çambel | 23 Mart 1935 | 17 Aralık 1941 |
| Ord. Prof. Dr. Şemsettin Günaltay | 17 Aralık 1941 | 19 Ekim 1961 |
| Ord. Prof. Dr. Şevket Aziz Kansu | 28 Nisan 1962 | 21 Nisan 1973 |
| Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal | 21 Nisan 1973 | 18 Ocak 1982 |
| Ord. Prof. Dr. Sedat Alp | 16 Nisan 1982 | 17 Ekim 1983 |
| Prof. Dr. Yaşar Yücel | 17 Ekim 1983 | 16 Mart 1992 |
| Prof. Dr. Neşet Çağatay (vekil) | 16 Mart 1992 | 21 Ocak 1993 |
| Prof. Dr. İbrahim Agah Çubukçu (vekil) | 21 Ocak 1993 | 23 Eylül 1993 |
| Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu | 27 Eylül 1993 | 23 Temmuz 2008 |
| Prof. Dr. Ali Birinci | 1 Ağustos 2008 | 13 Eylül 2011 |
| Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız (vekil) | 14 Eylül 2011 | 25 Haziran 2012 |
| Prof. Dr. Mehmet Metin Hülagü | 26 Haziran 2012 | 23 Haziran 2014 |
| Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan (vekil) | 24 Haziran 2014 | 5 Mart 2015 |
| Prof. Dr. Refik Turan | 6 Mart 2015 | Görevde |
Kaynaklar
- ↑ "2017 Yılı TBMM Bütçe Görüşmeleri". tbmm.gov.tr. 7 Aralık 2016. 14 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/nCp9P. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
- ↑ Kaynak: Etienne Copeaux. Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 2. Baskı. İstanbul, 2000. ISBN 975-333-078-2 s. 39-40
- 1 2 Tarihçe, Türk Tarih Kurumu web sitesi, Erişim tarihi:10.10.2012
- 1 2 "Turkish Historical Society, Aga Khan Award for Architecture". Ağa Han Mimarlık Ödülü resmi web sitesi (İngilizce). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304054308/http://www.akdn.org/architecture/project.asp?id=21. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ↑ "Mimarlıkta Modernite ve Süreklilik, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006". Burçin Yıldırım. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120118002510/http://www.scribd.com/doc/70286595/19/Turk-Tarih-Kurumu-Binas%C4%B1. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ↑ "Türk Tarih Kurumu, Turgut Cansever, Ertur Yener, Ankara". Arkitera.com. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110316034904/http://www.arkitera.com:80/gununsorusu/2003/03/19.htm. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ↑ Başkanlarımız
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Türk Tarih Kurumu genel ağ sayfası
- Türk Tarih Kurumu E-Mağaza ağ sayfası
- Türk Tarih Kurumu Sempozyumlar ağ sayfası
- Türk Tarih Kurumu 100. Yılında I. Dünya Savaşı ağ sayfası
- Türk Tarih Kurumu Araştırmacı Bilgi Sistemi (AVES) ağ sayfası
- Türk Tarih Kurumu Sosyal Medya Hesapları facebook / twitter / youtube
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
