Tiyatro Tempo

Bu maddenin konusunun kayda değerlik yönergelerini (kişiler, kitaplar, organizasyonlar ve şirketler, okullar, müzik, web içeriği, filmler, tiyatro oyunları, TV programları) sağlamadığı düşünülmektedir. Konudan bağımsız ve güvenilir kaynaklar kullanarak maddeyi geliştirebilir ve kayda değer olduğunu ispat edebilirsiniz. Maddenin kayda değerliği kanıtlanamazsa maddenin silme politikası gereğince hızlı silinmesi veya kayda değerliği tartışmalı ise silinmeye aday gösterilmesi yerinde olacaktır. Bu madde Kasım 2016 tarihinden bu yana işaretli olarak durmaktadır.

TİYATRO TEMPO

• 1984 yılında İstanbul’da Haluk Yüce (Nam-ı diğer Hayali Yüce Ali) tarafından kuruldu. Çocuklar için, küçük gruplara, izleyicisinin de aktif olarak oyuna katıldığı kukla ve masklar kullanarak tiyatro yapma düşüncesi çıkış noktası oldu.İlk oyun Haluk Yüce’nin tek kişilik oyunu ‘İbiş Adında Bir İbiş’ oldu. Bu oyun Haluk Yüce’nin 1980 başlarında Ankara Çağdaş Sahne’de yaptığı deneysel çalışmalardan yola çıkarak hazırlanmış, geleneksel sahne biçimleri olan kukla, karagöz, orta oyunu ve meddahlığı referans alan ve çocukların da katıldığı bir oyundu. Haluk Yüce İbiş Adında Bir İbiş’i 1984-85 sezonunda Ankara ve İstanbul’da anaokullarında ve zaman zaman da İstanbul Cihangir’de BİLSAK salonunda çocuklarla buluşturdu.
• Haluk Yüce’nin Karagöz Ustası olan Hayali Torun Çelebi (Tuncay Tanboğa) ile birlikte, onun asistanı (yardağı) olarak 1985’de yurt dışında kukla festivallerine katılmaya başlamasıyla Tiyatro Tempo’nun oyun dağarcığı kukla ağırlık kazanarak oluşmaya başladı.İstanbul’da 1985-86 sezonunda bir okul’dan gelen öneriyle Haluk Yüce kısa kukla oyunları hazırlamaya başladı. Bu oyunlarda farklı kukla teknikleri ve anlatım biçimleri denendi ve bazıları bugüne kadar taşınmış olan bir repertuar oluşmaya başladı. İstanbul’da hazırlanan bu oyunlar tek kişilik çalışmalardı ve her ay düzenli olarak bir haftalık sürelerle Ankara’daki okullarda da sergileniyordu. Bu dönem Haluk Yüce’nin tasarlayıp sahnelediği ve izleyici çocukların başından sonuna oyuna aktif olarak katıldığı ‘Bir Günün Hikayesi’ adlı oyunda plastik su boruları (PVC) kullanıldı. Bu oyunda Yüce, plastik su borularını Legolar gibi kullanarak, çocukların da katılımıyla gerçek boyutta bir minibüs yapıp oyunda kullandı. Bu oyunda kukla yoktu ama kukla oynatımında çok önemli bir kullanım alanı olan pantomim tekniği kullanılıyordu. Bu oyun günümüzde de TEMPO’nun repertuarında yer alırken, söz konusu plastik borular daha sonra bir başka oyunda da kukla yapmak için kullanıldı: Üç Öykü Üç İnsan. O dönemden günümüze kadar repertuarda kalmayı sürdürmüş diğer iki oyun ‘Tozlu Kitaplar’ ve ‘’Renklerin Oyunu’. Haluk Yüce’nin yazıp sahnelediği bu oyunlardan birincisinde müzik canlı olarak kullanılmaktadır.
• 1985-86 döneminde Haluk Yüce İstanbul BİLSAK da zaman zaman ‘İbiş Adında Bir İbiş’i zaman zaman da karagöz oyunları sergiledi. 1986 ve 1987 yazında Haluk Yüce, Kocaeli Eğlence Fuarı’nda yaz boyu ‘İbiş Adında Bir İbiş’, ‘Karagöz-Cadılar’ ve ‘Karagöz – Mandıra Sefası’ oyunlarını sergiledi ve sokakta jonglörlük gösterileri yaptı.
• 1986’da Haluk Yüce’nin Amerika Birleşik Devletlerine gitmesiyle Tempo’nun çalışmaları Haluk Yüce’nin 1987’de Canada’da Türk topluluğuna yaptığı ‘İbiş Adında Bir İbiş’ oyunuyla sınırlı kaldı. 1987- 88 okul döneminde Haluk Yüce’nin ABD’de Connecticut eyaletinde beş özel okulda, bu okulların uyguladığı ‘Visiting Folk Artist Programı’ çerçevesinde pantomim, jonglörlük, karagöz figürü yapım ve oynatımı, kukla yapım ve oynatımı dersleri vermeye başladı. Bu dönemde bu çalıştığı okullarda değişik yaş gruplarına ‘Karagöz-Cadılar’ adlı oyunu sergilemeye başladı. Daha sonra bu oyun Connecticut eyaletindeki Eugene O’Neil Theatre Enstitute bünyesindeki IPPA (International Proffesional Puppetry Arts) davetlisi olarak okulda, bölgedeki kuklacı camiasına sergilendi. Temmuz 1988’da ise yine bu Karagöz -Cadılar oyunu Fladelfia’daki kukla festivaline davet edildi ve sadece kuklacıların katıldığı bir gruba özel bir gösteri yapıldı. Bu gösteri sonrasında Haluk Yüce’ye Connecticut College – Kukla Yüksek Lisans Programı’na burslu olarak kabul edildiğini öğrendi.
• 1988-90 yılları arasında Haluk Yüce MFA (Güzel Sanatlar Yüksek Lisans) eğitimini yaparken bir yandan karagöz gösterileri kukla gösterilerini, atölye çalışmalarını okul ve kütüphanelerde yapmayı sürdürdü. Bütün bu çalışmalarda Tiyatro Tempo adını kullandı.
• 1989-90 döneminde bitirme tezi aşamasında Haluk Yüce Tempo’nun repertuarına bir ‘yetişkin-genç kukla oyunu’ katabilmek için Samuel Beckett’in ‘Sözsüz Oyun-1’ adlı oyununu tez konusu olarak seçti ve bir kukla oyunu olarak bu oyunu yeniden yorumladı ve sahneledi. Bu çalışmayla ortaya çıkmış olan, o dönem Portoriko’lu Kukla Sanatçısı Noelia Ortiz Cortez ’le oynadı. ABD’nin Connecticut- New London ve Boston şehirlerinde ‘To Play Beckett’s Act Without Words 1’ oyunu 4 kez sergilendi. Bugün hala Tempo’nun repertuarında düzenli olarak bulunmakta ve ‘Bir Beckett Oynamak’ adıyla bu kez Marina Yüce ile birlikte sergilenmektedir.
• Haluk Yüce 1990 Ağustos’unda ABD’den döndükten sonra İstanbul ve Ankara’da okul öncesi çocuklara yönelik tek kişilik oyunlarını sergilemeye devam etti. 1991 başlarında Tiyatro TEMPO’yu Ankara’ya taşıyan Yüce, bir yandan da ‘Bir Beckett Oynamak’ oyununu Türkiye’de sergilemek üzere yapım hazırlıklarına başladı. Aynı yıl ‘Karagöz - Cadılar ve Hint Fakiri’ adlı oyununu ‘gelenekselden modern kukla anlayışına’ yaklaşımıyla oluşturdu ve ilk öğretim okullarında sergilemeye başladı. Beckett oyununda bu kez Lale Kavuzlu ile sahneyi paylaşırken oyun ODTÜ’de 4 kez üst üste sergilendi ve oyun o dönem öğrencilerinden çok önemli geri bildirimler aldı.
• 1992’de Tiyatro TEMPO bünyesinde kukla ve mask yapım atölyesi kuruldu ve Samanpazarı’ndaki atölye mekanında çalışmalara başlandı. Bir yandan kendi oyunları için kukla yaparken TRT Televizyonu için ve diğer gelen teklifler için kuklalar ve masklar yapıldı.
• Bir yandan TRT için çocuklara yönelik kukla programları yapılırken Tiyatro TEMPO’nun kadrosu genişlemeye başladı. Bu dönemde Ahmet Önel’in televizyon için yazdığı kukla oyun metinleri sahne için de uyarlanmaya başladı ve TEMPO’nun repertuarı yeniden şekillenmeye başladı. Tek kişilik oyunların yanı sıra iki kişilik, üç kişilik oyunlar sahneye taşınırken aynı dönemde kadroda yer alan Nilbanu Engin Deniz’in ‘Burnunu Kaybeden Palyaço’ adlı oyunu 6 kişilik bir ekiple Haluk Yüce tarafından sahnelendi. Hiç kukla kullanılmayan bu oyun bir sezon sahnede kaldı. Bu oyunla birlikte Tiyatro Tempo ekibine 'Mehmet Ulusoy (nam-ı diğer Carlos), Ayhan Önem, Savaş Dönmez ve Benian Dönmez' de katıldılar.
• 1994’de Ahmet Önel’in yazdığı oyunları ve öykülerinden uyarlanan çalışmalar repertuarda ağırlık kazanmaya başlarken kadroya Emine Kaygun da katıldı. O dönemde Ahmet Önel’in yazdığı Şarkıyla Sallanan Salıncak oyunu oyuncular ve iki kuklayla Haluk Yüce’nin rejisi ile sahneye taşındı. Oyun Müziklerini Nedim Yıldız besteledi. Sonraki üç yıl içinde daha önce çalışmaları yapılmış, Önel’in öykülerinden sahnelenen Karınca Kararınca, Domdom İle Zıpzıplar, Gezgin Mantar, Uçtu Uçtu Öykü Uçtu, Gülümse Günebakan, Durgun Göldeki Maskara, Göknineye Konuk Geldi, Ahtapotun Oyunu ve Hokus Pokus Bir Öykü adlı oyunlar okullarda sergilendi. İlk öğretim okullarında ise Karagöz Cadılar ve Hint Fakiri oyunu sergilenmeye devam etti. Savaş Bayram bu dönemde Tiyatro Tempo’nun kukla atölyesinde çalışmaya başladı ve zaman zaman oyunlarda da görev alarak Tiyatro Tempo’nun en eski elemanı olarak hala Tempo’da çalışmaktadır.
• 1997 Şubat ayında Kavaklıdere’de bir tiyatro mekanına sahip oldu. O günlerde oyuncu kadrosuna Aylin Saraç, Bülent Çiftçi ve Erkan Bektaş da katıldı. Bu mekanda 2001 yılına kadar kalan TEMPO, bu dört yıl içinde oyun dağarcığına okul öncesi çocuklar için yeni oyunlar da eklendi: Tembel Prensin Kar Özlemi, Salkım Söğüt, Karagöz Noel Baba, Karagöz Çevreci, Küskün Koca Ağaç, Beyaz Kalemin Renkli Dünyası, Gezgin Mantar Ahmet Önel’in öykülerinden hareketle uyarlanırken, Karbeyaz Tavşan ve Maskeli Balo Işın Can’ın öykülerinden kukla sahnesi için Haluk Yüce tarafından uyarlandı ve sahnelendi.
• 1998-2001 yılları arasında gençlik oyunları da yapmaya ve ‘her yaş için’ oyunlar adı altında oyunlar yapmaya başlayan topluluk, Aurend Harris’in ‘Androcles ile Aslan’ oyunundan uyarlayarak sahneledi. İtalyan tarzı bir halk komedisi olarak masklarla oynanan bu oyunu ‘Dostum Aslan’ adıyla Haluk Yüce sahneledi. Aynı dönem Emine Kaygun’un ‘Müziğin Kalbi’ adlı oyunu ‘black-light kukla tekniği’ ile yine Haluk Yüce tarafından sahneye taşıdı. Tempo’nun birçok oyununda olduğu gibi bu oyunların özgün müziklerini Nedim Yıldız besteledi.
• 2000-02 yıllarında Deprem sonrası Bolu bölgesinde çocuk ve gençlere oyunlar sergiledi, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ile işbirliği yaparak kukla, mask yapımı, kullanımı ve jonglörlük atölyeleri düzenledi. Aynı yıllarda Emine Kaygun’un uyarladığı ‘Bremen Mızıkacıları’ ve yine Kaygun’un yazdığı ‘Nilüfer’in Bebeği’ adlı oyunlar oynanmaya başlandı. Ahmet Önel’in aynı adlı öyküsünden esinlenerek Emine Kaygun’un yazdığı ‘Haydi Mızıkam Dondur’ oyunu ise bu yıllarda Haluk Yüce tarafından kuklasız bir oyun olarak sahnelendi. ‘Şarkıla Sallanan Salıncak’ oyunu sadece kuklalarla oynanacak şekilde bu dönemde yeniden sahnelendi.
• Tiyatro TEMPO 2000’li yıllarla birlikte artık her yaşa uygun denebilecek, ilk öğretim çağından başlayarak yetişkinlere kadar herkesin keyifle izleyebileceği ‘gençlik oyunu’ veya ‘aile oyunu’ diye isimlendirebileceğimiz projeler yapmaya başladı. 2003 yılına girerken Gogol’den Ahmet Önel’in uyarladığı ‘Burun’ da canlı müzik ve ‘Komedi Del’Arte’ tarzında sergilenen bu tür bir oyun oldu.
• 2005-06 sezonuna başlarken Tempo’nun repertuarına yeni bir karagöz oyunu daha girdi: ‘İyi ki Doğdun Karagöz’. Alize Sekman, Marina Yüce, Özgür Karagöz ve Elif Temuçin bu sezon Tempo’nun kadrosuna katıldı. Ahmet Önel’in yazdığı bu oyunun özgün müziklerini Nedim Yıldız yaptı. Ahmet Önel’in iki ayrı öyküsünden uyarlanan ‘Gelincik Çiçeği ve Bir Kahvaltı Öyküsü’ bu sezon içinde çocuk izleyicilerle buluştu.
• 2007-08 sezonunda Ahmet Önel’in yazıp Nedim Yıldız’ın müziklerini yaptığı black-light kukla tekniğindeki ‘Ezgimiz Kim Çaldı’ oynanmaya başlandı.
• 2008-09 sezonunda Hezarfen Ahmet Çelebi’nin uçma serüveni Ahmet Önel tarafından kaleme alındı, Nedim Yıldız tarafından müziklendi ve ‘Uçmak Özgürlüktür’ adıyla Haluk Yüce tarafından sahnelendi. Aynı sezon içinde Alman Kültür Merkezi ile ortak bir çalışma olarak Anja Tuckermann’ın ‘Kazandık’ adlı kuklalı gençlik oyunu Bülent Acar tarafından sahnelendi. Bu oyunun kukla sahnelerinin rejisi Haluk Yüce tarafından yapıldı. Bu dönemde gruba Ferhat Büküş ve Suna Turgut da dahil oldular. Sık sık Tiyatro Tempo’nun oyunlarında görev alan Mehmet Ulusoy (Carlos) bu sezonda da Tempo’nun çalışmalarında yer aldı.
• 2010-11 yılında Alman Kültür Merkezi ve Anja Tuckermann’la yeni bir gençlik-yetişkin oyunu çalışılmaya başlandı: Bavuldaki Hayatlar. Bu oyunla Başak Gürer Tiyatro Tempo’nun kadrosunda yer almaya başladı. Kukla ve oyuncularla birlikte sahnelenen bu oyunun rejisini Haluk Yüce yaparken, müziklerini Nedim Yıldız yazdı ve ‘Üç Anadolu’ grubu icra etti. İran’lı yazar Laleh Saadeghi’nin ‘Benim Sevgili Yağmurum’ oyunu, yetişkinler için Rus Yönetmen Antonina Dobrolyubova rejisiyle yine bu dönemde sahnelendi. Benim Sevgili Yağmurum repertuardan çıkarken, Bavuldaki Hayatlar 2012-13 sezonunda ve sonrasında da sergilenmeye devam etti. Bu dönemde Dostum Aslan Oyunu yeniden sahnelendi. Bu oyunla birlikte Beril Boz ve Yılmaz Angay Tempo çalışmalarında yer aldılar.
• 2013-14 sezonunda yine Rus Yönetmen Antonina Dobrolyubova tarafından ‘Mutluluk Oyunu – Pollyanna’ sahnelendi. Bu oyun döneminde İlknur Tırpan ve Adem Doğar Tempo kadrosuna katıldılar. 2014-15 sezonunda bir kişi daha Tempo kadrosunda yer almaya başladı: İbrahim Erkan.

TEMPO’NUN ALDIĞI ÖDÜLLER:

1. 2012-13 XIII. DİREKLERARASI SEYİRCİ ÖDÜLLERİ’nde ‘BAVULDAKİ HAYATLAR’ oyununa ‘EN İYİ YAPIM’, ‘DOSTUM ASLAN’ oyununa ‘EN İYİ REJİ’, ‘BİR BECKETT OYNAMAK’ oyununa

‘EN İYİ KUKLA OYUNU’ ödülleri verildi.2011-12 sezonunda oynanan Anja Tuckermann’ın yazdığı ‘BAVULDAKİ HAYATLAR’ oyunu Almanya’da düzenlenen ‘Kathrin Türks Ödül Yarışması’nda 120 oyun içinden birinci seçilerek ‘EN İYİ OYUN METNİ’ ödülüne layık görüldü. 

1. 2010-11 SEZONU ASSITEJ (Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Birliği) ve SAHNE DERGİSİ ‘EN İYİ METİN’ VE ‘EN İYİ REJİ’ ÖDÜLLERİ ‘UÇMAK ÖZGÜRLÜKTÜR’ OYUNUNA
2. 2009-10 ‘ULUSLAR ARASI  ANKARA ETHOS TİYATRO FESTİVALİ’ ‘TİYATRO SANATINA HİZMET ÖZEL ÖDÜLÜ’
3. 2008-2009 ‘HAPPY KIDS’ ÇOCUK TİYATROSUNA HİZMET ÖDÜLÜ.
4. 2007-08 TİYATRO DÖNEMİ ‘LİONS HALK JÜRİSİ’ 8.LİONS ÖZEL ÖDÜLÜ.
5. 2006-07  sezonunda ‘ULUSLAR ARASI TİYATRO ELEŞTİRMENLERİ BİRLİĞİ’ – ANKARA GRUBU’NUN ’22 YILDIR ÇOCUK VE GENÇLİK TİYATROSUNA HİZMET ÖDÜLÜ’.
6. 2005-06  sezonunda ASSITEJ – ULUSLAR ARASI ÇOCUK VE

GENÇLİK TİYATROLARI BİRLİĞİ ‘BAŞKANLIK ÖDÜLÜNE’ ASSITEJ – TÜRKİYE MERKEZİ TARAFINDAN ADAY OLARAK ÖNERİLDİ.

1. 2003-04 sezonunda UNIMA – ULUSLARARASI KUKLA BİRLİĞİ TÜRKİYE MERKEZİ ‘KUKLA VE GÖLGE SANATINA HİZMET ÖDÜLÜ’.
2. 1998-99 sezonunda ANKARA SANAT KURUMU ‘EN İYİ YAPIM ÖDÜLÜ’