Tlınçonlar
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Tlınçonca, İngilizce | |
| Din | |
| Hıristiyanlık, Animizm / Şamanizm | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Sarıbıçaklar, Denesulineler, Kanada Atabaskları |
Tlınçonlar (Tlınçonca Tłı̨chǫ, Tłı̨chǫ gotʼı̨ı̨̀, Tłı̨chǫ done İngilizce: Tlicho, Dogrib, Dogrib Indians, Fransızca: Tlichos, Flancs-de-chien, Plats-côtés-de-chien), Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda Kuzey Slave Bölgesi ile Güney Slave Bölgesi'nde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları (ya da Deneler) grubunu oluşturan Sarıbıçaklar, Denesulineler, Satular ve Denetalardır. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Tlınçonlar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre dillerini konuşabilenlerin sayısı, Sarıbıçak lehçesi dahil, 2.640 kişidir[1]. Dettah ile N'Dilo rezervlerindeki Sarıbıçaklarla evlilik yaparlar
Adlandırma
Tlınçon < Tłı̨chǫ > Tlicho adı tłı̨ («köpek / dog») ile echǫǫ̀ («kaburga bölgesi, göğüs / rib area, flank») kelimelerinden birleşerek oluşturulmuştur ve harfiyen «köpek kaburgalı» anlamına gelir. Tlınçoncada harfiyen «büyük köpek / big dog» anlamına gelen tłı̨cho («at / horse») ile kendilerini ifade ederken kullandıkları tłı̨chǫ kelimelerini birbirine karıştırmamak gerekir[2]. Tłı̨chǫ done (eski: Thlingchadinne) yazımı da görülür ve done «kişi, insan, adam / person, human, man, people» anlamına gelir. İngilizce yaygın tarihi adı Dogrib de yerlice adın çevirisinden oluşur ve benzeri Fransızca Flancs-de-chien ile Plats-côtés-de-chien adlandırmasında da görülür.
Günümüzdeki gruplar
| Kızılderili rezervi[3] | Hükûmet/band | Kabile Konseyi | Yerleşimler |
|---|---|---|---|
| Lac La Martre Settlement | Wha Ti First Nation | Tlicho Government | Whatì |
| Rae-Edzo Settlement | Dog Rib Rae | Tlicho Government | Behchoko |
| Rae Lakes Settlement | Gameti First Nation | Tlicho Government | Gamèti |
| Snare Lake Settlement | Dechi Laot'i First Nations | Tlicho Government | Wekweeti |
Tanınmışlık
- Bear Lake Chief (K'aàwidaà - “highest trader”, Francis Yambi, Eyambi, Eyirape olarak da bilinir, 1852 - 1913),[4]
- Dzemi (Ekawi Dzimi, Frank Russel: Jimmie), Old Fort Rae'de donek'awi (ticaret şefi)
- Ewainghan (Frank Russel: Rabesca), Old Fort Rae'de donek'awi (ticaret şefi), K'awo (leader) of the Et'aa got'in (“People Next to Another People”)[5]
- Drygeese (Dry Geese), Fort Resolution'da (Įndàà, Deninoo Kue) donek'awi (ticaret şefi)
- Beniah, Fort Resolution'da donek'awi (ticaret şefi)
- Little Crapeau, Fort Resolution'da donek'awi (ticaret şefi)
- Chief Castor, Fort Resolution'da donek'awi (ticaret şefi)
- Chief Monfwi, (Ewaro'A - “Small Mouth”, Mayıs 21,1866 - 1936),[6] donek'awi (ticaret şefi), Dechi Laot'i (“Edge of the Woods People”)'nin lideri (K'awo) oldu.
- Richard Van Camp, The Lesser Blessed yazarı
- James Wedzin, sanatçı.
Kaynakça
- ↑ http://www.languagegeek.com/dene/tlicho/tlicho.html
- ↑ Tłı̨chǫ Yatıı̀ Enı̨htłʼè / A Dogrib Dictionary
- ↑ List of Reserves/Settlements/Villages from Indian and Northern Affairs Canada
- ↑ he was known by many names: Toby Kochilea's Father - Grave marker at Lac Ste. Croix, Gochiatà - Elders in Rae Lakes, Naohmby, The Bear Lake Chief - Frank Russell, Gots'ia Weta (“Gots'ia Father”) - Naedzo
- ↑ June Helm: The People of Denendeh: Ethnohistory of the Indians of Canada's Northwest Territories, University of Iowa Press; November 2000, ISBN 978-0-87745-735-0
- ↑ Monfwi
Bibliyografya
- Dogrib Treaty 11 Council. Tłįchǫ Agreement Implementation Plan. [Ottawa]: Queen's Printer for Canada, 2003. ISBN 0-662-34972-5
- Football, Virginia. Dogrib Legends. Yellowknife, Canada: Curriculum Division, Dept. of Education, Northwest Territories, 1972.
- Helm, June. Prophecy and Power Among the Dogrib Indians. Studies in the anthropology of North American Indians. Lincoln: University of Nebraska Press, 1994. ISBN 0-585-26644-1
- Helm, June, Nancy Oestreich Lurie, and Gertrude Prokosch Kurath. The Dogrib Hand Game. Ottawa: [Queen's Printer], 1966.
- Helm, June, and Jordan Paper. 1996. "Prophecy and Power Among the Dogrib Indians". The Journal of Religion. 76, no. 4: 675.
- Helm, June, and Nancy Oestreich Lurie. The Subsistence Economy of the Dogrib Indians of Lac La Martre in the Mackenzie District of the Northwest Territories. Ottawa: Northern Co-ordination and Research Centre, Dept. of Northern Affairs and National Resources, 1961.
- Moffitt PM. 2004. "Colonialization: a Health Determinant for Pregnant Dogrib Women". Journal of Transcultural Nursing : Official Journal of the Transcultural Nursing Society / Transcultural Nursing Society. 15, no. 4: 323-30.
- Szathmary EJ, and N Holt. 1983. "Hyperglycemia in Dogrib Indians of the Northwest Territories, Canada: Association with Age and a Centripetal Distribution of Body Fat". Human Biology; an International Record of Research. 55, no. 2: 493–515.
Dış bağlantılar
- Tlicho home page
- Map of Tlicho lands
- Globe and Mail article
- Lessons From the Land: The Idaa Trail
- Richard Van Camp's website Dogrib author, storyteller & children's book author
