Tlaxcala (uygarlık)

Tlaxcala (Nahuatl dilinde Tlaxcallān, "mısır ekmeği diyarı" anlamına gelir) Kolomb öncesi Amerika’da Orta Meksika bölgesinde yer alan uygarlıktır. Talaxcala esas olarak dört ayrı şehir devletinin konfederasyonudur. Bu şehirler; Ocotelolco, Quiahuiztlan, Tepeticpac ve Tizatlan şehirleridir. Şehirler sırayla tüm Tlaxcala yönetimini alırlar.

Tarihçe

Tlaxcala, Aztek İmparatorluğu tarafından hiçbir zaman fethedilemedi ancak sürekli olarak savaş halinde oldu. İspanyol konkistadorların Yeni Dünyayı işgalleri sırasında Tlaxcala, Azteklere karşı İspanyollardan yana olmuştur. Azteklere karşı yapılan savaşların neredeyse hepsinde piyade askerlerinin çoğunluğu Tlaxcala tarafından sağlanmıştır.

Yapılan antlaşma sonucu İspanyollar diğer Amerikalı yerli kabilelerden farklı olarak Tlaxcala’ya özel bir statü tanımışlar ve uygulanan encomienda sisteminde ayrıcalıklı bir yer vermişlerdir.

Konkistador yazar Bernal Diaz del Castillo İspanyollarla Tlaxcala arasındaki ilk muharebeyi anlatırken, eğer Tizatlan lideri Yaşlı Xicotencatl olmasaydı İspanyolların hayatta kalamayacağını belirtir. Buna göre Tizatlan lideri oğlu olan komutan Genç Xicotencatl’ı ikna ederek denizlerin ötesinden gelen bu yabancıları öldürmektense onlarla müttefik olmayı seçer. Bu sayede Tlaxcala, bölgede Aztek egemenliğine son verse de kendi halkının da boyunduruk altına girmesini ancak bir süreliğine ertelemiş olacaktır^[1].

Konkistador kaynakları

Tlaxcala ile İspanyolların bir araya gelmesi. Görüşmelerde İspanyollara tercümanlık ve danışmanlık yapan La Malinche ortadadır.

Diego Muñoz Camargo'nun yazdığı Tlaxcala Tarihi adlı eser 1585 yılında veya daha önce kaleme alınmıştır. Burada Meksika’nın fethi resimlerle anlatılmaktadır. Çizimler İspanyolların denetiminde Tlaxcala sanatçılarınca yapılmıştır. Diğer bir eser olan Crónica Mexicayotl ise Fernando Alvarado Tezozomoc tarafından hem İspanyolca hem de Nahuatl dilinde yazılmıştır. Eserin 16.yüzyılın sonlarına doğru kaleme alındığı düşünülmektedir.

Kaynakça

1. İspanyollarla işbirliği yapan Genç Xicotencatl, Cortes tarafından 1521 yılında Tenochtitlan muhasarasına katılmadığı gerekçesiyle idam edilecektir.

Konuyla ilgili yazılan eserler

• Alvarado Tezozomoc, Fernando (1944). Crónica Mexicana. Mexico: Manuel Orozco y Berra, Leyenda.
• Gibson, Charles (1952). Tlaxcala in the Sixteenth Century. New Haven: Yale University Press.
• Hassig, Ross (2001). "Xicotencatl: rethinking an indigenous Mexican hero", Estudios de Cultura Nahuatl, UNAM.
• Hicks, Frederic (2009). Land and Succession in the Indigenous Noble Houses of Sixteenth-Century Tlaxcala. Ethnohistory, 56:4, 569–588.
• Muñoz Camargo, Diego (1982) [1892]. Historia de Tlaxcala. Alfredo Chavero. México.