Varşova ayaklanması

Varşova Ayaklanması
Kırmızı bölge, Armia Krajowa birliklerini gösteriyor.
Tarih 1 Ağustos - 2 Ekim 1944 Bölge Varşova Sonuç Almanya'nın zaferi
Taraflar
Polonya Armia Krajowa Sovyetler'deki Polonya Ordusu	Almanya
Komutanlar ve liderler
Tadeusz Bór-Komorowski Tadeusz Pełczyński Antoni Chruściel Karol Ziemski Edward Pfeiffer Leopold Okulicki Jan Mazurkiewicz Konstantin Rokossovsky Zygmunt Berling	Walter Model Nikolaus von Vormann Rainer Stahel Erich von dem Bach-Zelewski Heinz Reinefarth Bronislav Kaminski Petro Dyachenko
Güçler
20,000 (başlangıçta) 49,000 (sonrası)	13,000 (başlangıçta) 25.000 (sonrası)
Kayıplar
Armia Krajowa: 10.000 ölü 5.200-6.000 kayboldu 15.000 savaş esiri 5.000 yaralı Sovyetler'deki Polonya Ordusu: 5660 ölü 150.000-200.000 sivil öldürüldü, 700.000 sivil şehirden ihraç edildi.	Almanya: 7,000-9,000 ölü 7,000 kayboldu 7000 kayıp 9000 yaralı 2,000 savaş esiri 310 tank ve zırhlı araç, 340 kamyon ve otomobil, 22 topçu, bir uçak

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa (Halk Ordusu) birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir. Ayaklanma zaman olarak, Sovyet Rusya'nın Kızıl Ordu'sunun Varşova şehrinin doğu bölgesinde belirdiği ve Alman birliklerinin geri çekildiği dönemde gerçekleştirilmiştir.^[1] Ne var ki, Sovyet ilerlemesi aniden durmuş ve böylece Alman birlikleri toparlanarak şehri tahrip etmişler ve Polonya birliklerini mağlup etmişlerdir.

Armia Krajowa'ya bağlı Polonyalı direnişçiler

28 Ağustos 1944'te Prudential binasına 2 ton havan mermisinin çarpması, Varşova

Ayaklanma, 1 Ağustos 1944'te, ulusal düzeydeki Fırtına Operasyonu'nun (Operation Tempest) bir parçası olarak, Sovyetler'in Lublin-Brest Taarruzu ile Varşova'ya ilerlediği dönemde başlamıştır. Operasyonun temel hedefi, Alman birliklerinin şehirden atılması ve Almanya dahil olmak üzere Mihver Devletleri'ne karşı verilen mücadeleye destek olmaktı. İkinci hedef ise, Varşova'yı Sovyetler'den önce kurtarmak ve Sovyetler'in oluşturduğu Polonya'nın geçici hükümeti kontrolü eline almadan önce Polonya'da mücadele amaçlı oluşturulmuş gizli örgütlenmenin gücünü arttırmaktı.

Ayaklanmanın başlarında, Polonyalı kuvvetler Varşova'nın kontrolünü ele geçirdiler. Ancak, Sovyet birlikleri Polonyalı birliklerin radyo vasıtası ile iletişimini görmezden geldiler ve şehir sınırlarının ötesine geçmediler. Bu esnada, Almanya birlikleri ile Polonya birlikleri arasındaki şiddetli sokak savaşları devam etti. 14 Eylül 1944 tarihinde, Sovyet komutası altındaki Polonya birlikleri, Vistül Nehri'nin doğu yakasını ayaklanma bünyesindeki isyancılar ile işgal ettiler. Fakat, sadece 1,200 kadar kişi nehrin batı yakasına geçti ve nehrin batı yakasına geçen kişilere Sovyet birliklerinden destek verilmedi. Bölgeye hava yolu ile 5 dakika içerisinde destek sağlama imkânı olmasına rağmen Sovyet birliklerinin destek göndermemesi, Josef Stalin'in bir taktik gereği kasıtlı olarak operasyonun başarısızlığa uğramasını ve Polonyalı birliklerin mağlup edilmesini istediği yönünde iddiaların gündeme gelmesine yol açtı.

Winston Churchill; Stalin ve Franklin D. Roosevelt ile birlikte, Britanya'nın Polonya müttefiklerine yardımda bulunacağını ve bu durumdan fayda gözetmeyeceğini açıkladı. Sovyet birliklerinin hava kontrolü olmaksızın, Churchill bölgeye hava birlikleri gönderdi. Daha sonra, bölgede Sovyet birliklerinin hava trafik kontrolünü edinmesinden sonra Amerikan Hava Birlikleri, Polonya'ya destek amacıyla bölgeye önemli düzeyde hava birlikleri gönderdi.

Mokotów ilçesinden olan bu isyancının, kanalizasyondan çıkarak Almanlara teslim olması

Sayıları tam olarak bilinmemesine rağmen; hayatını kaybeden Polonyalı direnişçi sayısının 16,000 dolaylarında, önemli ölçüde yaralanan direnişçilerin sayısı ise yaklaşık olarak 6,000 dolaylarında olduğu tahmin edilmektedir. Buna ek olarak, yaklaşık olarak, 150,000 ile 200,000 kadar Polonyalı sivil vatandaş hayatını kaybetmiştir. Alman birliklerince evden eve gezilerek kimi bölgelerde tahliye işlemi (tüm komşular dahil olmak üzere) gerçekleştirildi. Bu tahliyeler sırasında, kimi bölgelerde soykırım tehlikesi nedeni ile koruma altına alınan (saklanmasına müsaade edilen) Yahudi bireylerin olduğu anlaşıldı. Bu olaylar süresince toplam 8,000'den fazla Alman asker hayatını kaybetti veya kayboldu, ayrıca 9,000 asker yaralandı.

Şehir çatışmaları sırasında, Varşova'daki binaların yaklaşık olarak %25'i yıkıldı veya önemli ölçüde tahrip edildi. Polonyalı birliklerin teslim olmasından sonra, Alman birlikleri kalan binaların yaklaşık olarak %35'ini tahrip etti.

Daha önce gerçekleşen; Polonya'nın İşgali ve Varşova Getto Ayaklanması ile birlikte, Varşova Ayaklanması'ndan sonra Varşova şehrindeki yapıların %85'i yıkılmış veya ağır hasar almış durumdaydı. 1945 yılının ocak ayında, Sovyetler Varşova'ya girmiştir.

Kaynakça

1. Stanley Blejwas, A Heroic Uprising in Poland , 2004